حسین عالم‌بخش کارگردان نمایش «خاتون» حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین در گفت‌وگو با ایران تئاتر
فرهنگسازی و حمایت واقعی از گروه‌ها نیازهای اصلی نمایش‌های مذهبی هستند
حسین عالم‌بخش نویسنده و کارگردان نمایش «خاتون» معتقد است؛ شرط ادامه تولید نمایش‌های مذهبی با کیفیت بالا در وهله اول فرهنگسازی و در بعد از آن حمایت واقعی از گروه‌های نمایشی است.
تالار اندیشه حوزه هنری این روزها میزبان نمایش «خاتون» به نویسندگی و کارگردانی حسین عالم‌بخش است. نمایشی که پیش از این در اجرای عمومی با استقبال قابل توجه مخاطبان مواجه شده و این روزها در قالب سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین روی صحنه رفته است.
حسین عالم‌بخش نویسنده و کارگردان نمایش «خاتون» که روایتی از وقایع خرابه شام و شهادت حضرت رقیه(س) است در گفت‌وگو با ایران تئاتر در پاسخ به این سوال که آیا سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین هم از لحاظ کیفیت نمایش‌ها و هم از لحاظ نحوه برگزاری، در حد و اندازه نام بزرگی که یدک می‌کشد هست یا نه، گفت: اگر بخواهیم از لحاظ حضور کسانی‌که در این سوگواره به شکل متعهدانه، دلسوزانه و حرفه‌ای کار ارائه می‌دهند سخن بگویم پاسخم آری است. در حال حاضر دوستانی قابلی در این سوگواره کارهایشان را ارائه کردند و شاهد اجرای آثاری هستیم که در حد و اندازه این نام هست اما این یک طرف موضوع است. ولی اگر بخواهیم از منظر اینکه به اندازه این اسم از گروه‌ها و کارها حمایت می‌شود باید بگویم که خیر اینوطر نیست.
عالم‌بخش ادامه داد: البته باید به این اشاره کنم که همه می‌دانیم که دست و بال کانون نمایش‌های دینی از نظر مالی بسته است. و اگر اتفاقی هم می‌افتد و حمایتی هم می‌شود این از اعتبار خود آقای فرهنگ است.
عالم‌بخش با بیان اینکه وقتی چنین آثاری اجرا می‌شود مردم با توجه به ذهنیتی که طی سال‌ها از اجرای آثار مذهبی دارند توقع دارند که به صورت رایگان نمایش‌ها را ببینند، اظهار داشت: مردم ایران بیش از هزار سال است که به اشکال مختلف برای امام حسین(ع) عزاداری می‌کنند و این اتفاق یک پیشینه فرهنگی قوی در مردم ما به وجود اورده و رسم‌هایی مثل سفره‌داری و... پیشینه زیادی در میان مردم ما دارد. به همین خاطر هم هست که خیلی‌ها به اصطلاح می‌گویند برویم هیات گریه کنیم آخر شب هم یک پرس قیمه بگیریم و برگردیم. اما از این مسئله که بگذریم، نکته مهم‌تر به دو سه دهه اخیر برمی‌گردد. در این سال‌ها که اجرای نمایش‌های مذهبی رواج بیشتری پیدا کرده متاسفانه برای مخاطب‌سازی ما هیچ کاری فرهنگی و بعبارتی فرهنگسازی نکردیم. یعنی مثلا وقتی برای یک کار مذهبی در روز چند هزار کارت و بلیط رایگان بین مردم پخش می‌کنیم عملا خودمان داریم تماشاگر را عادت می‌دهیم که برای دیدن این نمایش‌ها لازم نیست بلیط بخرد. در واقع ما خودمان کاری کردیم که مردم احساس نکنند که باید برای زنده ماندن اینگونه نمایش‌ها لازم است هزینه کنند.
این کارگردان تئاتر افزود: من خودم طرحی داشتم که اجرای آن امسال مقدور نشد اما از سال آینده می‌خواهم با سایت تیوال صحبت کنم و بگویم که مثلا برای نمایش ما اینگونه قیمت‌گذاری کنند از 5 هزار تومان تا 30 هزار تومان. آن وقت هر مخاطب هر میزان که دوست داشت خرید کند. منظورم این است که بالاخره باید از یک جا با یک طرح و یک حرکتی آغاز کرد.
او در این‌باره تاکید کرد: به نظر من اگر می‌خواهیم گروه‌های نمایشی کماکان بتوانند چنین آثاری را با کیفیت بالا تولید کنند به این شکل امروزی ادامه بدهند خیلی ممکن نیست چون الان بسیاری از هنرمندان حرفه‌ای که با ما همکاری می‌کنند دلی کار می‌کنند. بعنوان نمونه در همین کار ما احمد فرشته‌نژاد و حسن صفری هیچ مبلغی از من نگرفتند و کار کردند. نهایتا اینکه شرط ادامه تولید آثار با کیفیت این است که اول باید بتوانیم فرهنگسازی کنیم، دوم اینکه اگر قرار است ارگان یا سازمانی حمایت کند، این حمایت به معنای واقعی باشد.
کارگردان نمایش «خاتون» درباره این اثر نمایشی نیز توضیح داد: «خاتون» پیش از این قرار بود به صورت تله‌تئاتر تولید و پخش بشود اما به دلایلی میسر نشد بعد قرار بود در قالب یک سریال سیزده قسمتی تولید بشود اما ان هم نشد تا اینکه سال گذشته تصمیم به اجرای صحنه‌ای آن گرفتیم.
عالم‌بخش با بیان اینکه برای این نمایش تحقیق‌های مفصل انجام شده، درباره این نمایش اظهار داشت: نمایش «خاتون» رویکرد تاریخی درباره وقایع مهم دوران شهادت امام حسین(ع) دارد و در واقع کنکاش تاریخی در باب اثبات وجود یکی از فرزندان نازنین ایشان یعنی حضرت رقیه (س) دارد. در این نمایش تلاش کردیم برخی وقایع پس از عاشورا را تبیین و تشریح کنیم. در آیین و مذهب خود داریم که کسی که اجازه دهد به او ظلمی شود، خود مقصر و خطاکار است و باید دید چرا حادثه کربلا ایجاد می‌شود و نیاز به بررسی و کنکاش دارد.
او با تاکید بر اینکه همه مردم مخاطبان این نمایش هستند و این نمایش ویژه قشر خاصی نیست، به ایران تئاتر گفت: قرار نیست در این نمایش قاب‌های تمثیلی داشته باشیم و بخش زیادی از درام بر روی دیالوگ‌های شخصیت‌ها و بخش زیادی از آن هم بر دوش بازیگر خردسال نمایش که نقش دوست حضرت رقیه(س) را ایفا می‌کند، است.
گفتنی است، در خلاصه نمایش «خاتون» آمده: خرابه معروف شام در کنار قصر سبز یزید، مدتی از رفتن اسرا از شهر می‌گذرد و مسئولین حکومتی برای خرید آن خرابه نزد آسیه پیرزن صاحب ویرانه می‌آیند. آریحا دختر کوچکی نصرانی که یتیم است و نزد عمویش یوحنا که تاجر جوانی است به آنجا رفت و آمد داشته و با همبازی خود در حجره‌ای مشغول بازی است. مامورین حکومت در هنگام حضور در خرابه با حمیده یکی از غساله‌های شهر که همدم آسیه است و یوحنا برخورد کرده و...
