سالن تئاتر جای اشک گرفتن از تماشاگر نیست

نمایش «نقل عاشقی» کاری از ساجد قدوسیان بعنوان اثر منتخب سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین در تالار استاد سیروس صابر شهر کرج در استان البرز اجرا شد. نمایشی که به دلیل نگاه متفاوتی که به شهادت حضرت علی(ع) دارد مورد توجه مخاطبان تئاتر قرار گرفت. این نمایش روایتی است از آنچه در خیال ‌ابن ملجم مرادی پیش از ضربت زدن به حضرت علی(ع) می‌افتد و گویی او در تمام لحظات نمایش با وجدان و شهوت درونش درگیر است ولی در نهایت به هیچ سرانجام مثبت و کمال انسانی نمی‌رسد.

ساجد قدوسیان نویسنده و کارگردان نمایش «نقل عاشقی» درباره روند برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین، به ایران تئاتر گفت: از نظر کیفی طبیعتا همه آثار جزو نمایش‌های برگزیده دینی در طول سال هستند و کارگردان‌های شناخته شده این حوزه در سوگواره حضور دارند بنابراین کیفیت کارها در شرایط خوبی قرار دارد. ولی از نظر نحوه برگزاری برخلاف تهران که مسئله اجرا در ماه محرم و صفر خیلی خوب جا افتاده در شهرستان‌ها مکانیسم اطلاع‌رسانی و شکل‌گیری حمایت‌ها سخت پیش می‌رود.

قدوسیان در ادامه با اشاره به حمایت خوب مدیرکل اداره ارشاد استان البرز از اجرای این نمایش، افزود: یکی از دلائل حمایت اداره کل ارشاد از کار ما این بود که به نسبت نمایش‌های دینی که در سال گذشته در این استان اجرا شده و همینطور نمایش‌هایی که همین الان در حال اجرا هست، کار متفاوت‌تری است.

او با تاکید بر اینکه اصولا تئاتر را به ذات در هر ژانری یک هنر فرهنگساز می‌داند،  اضافه کرد: به نظر من وقتی کارهای برگزیده دینی در شهرستان‌ها به این شکل اجرا می‌شوند، نکات مثبتی فراوانی دارد از جمله اینکه هم مسئولان شهری، هم مردم و هم نیروی‌های هنری آن شهرستان حداقل با کارهای متفاوت‌تر و سطح بالاتری در حوزه تئاتر آشنا می‌شوند.

این کارگردان تئاتر در ادامه درباره برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین با بیان اینکه قطعا پوشش دادن و حمایت از همه نمایش‌ها کار آسانی نیست، عنوان کرد: همین که کانون نمایش‌های دینی توانسته فضایی ایجاد کند که در سراسر کشور گروه‌های نمایشی می‌توانند آثار خود را برای عموم اجرا کنند به نظر من بسیار جای تقدیر دارد ولی از نظر اطلاع‌رسانی باید به اجراهای شهرستان‌ها بیشتر توجه بشود.

قدوسیان که برای نخستین بار نمایشی را در کرج برای عموم اجرا می‌کند، همچنین اظهار داشت: یکی از نکات جالبی که این اجرا برای من داشت این بود که من الان دو سه سالی است ساکن تهران هستم و پیش از این سال‌ها ساکن کرج بودم اما فرصت اجرا در کرج برایم مهیا نشده بود. ولی حالا که ساکن تهران هستم آقای فرهنگ از من خواستند که «نقل عاشقی» را برای اجرا در کرج آماده کنم و من هم از این موضوع استقبال کردم.

کارگردان نمایش «نقل عاشقی» درباره روند نگارش و اجرای این اثر نمایشی نیز توضیح داد: نگارش این متن به 13،14 سال پیش برمی‌گردد که به خاطر مشغله کاری تا امروز نتوانتسته بودم آن را اجرا کنم. ضمن اینکه در زمینه نمایش‌های دینی معتقدم باید روح کار با مضامین دینی گره خورده باشد و نه اینکه فقط شکل کار طوری باشد که بخواهیم اشک تماشاگر را دربیاوریم.

قدوسیان درباره خط داستانی نمایش «نقل عاشقی» گفت: داستان نمایش درباره شخصیت ابن ملجم مرادی است. در واقع درباره کاری است که توسط ابن ملجم صورت می‌گیرد. کاری که در عرض زمان کمتر از یک لحظه است اما طول زمان آن به اندازه کل نمایش ما است. یعنی ما آن صحنه‌ای را می‌بینیم که ابن‌ملجم در مسجد کوفه شمشیرش را آماده کرده و مترصد اینست که حضرت علی(ع) را به شهادت برساند. در همین حین به همراه تماشاگر به خیال و ذهن ابن ملجم می‌رویم و می‌‌بینیم که شمشیر او در مقابلش ایستاده و می‌گوید که نمی‌خواهد بر فرق مولا فرود آید. در واقع تماشاگر شاهد حرف‌هایی است که بین ابن ملجم و شمشیرش رد و بدل می‌شود.

این کارگردان تئاتر ادامه داد: شمشیر از نظر روانی نقش وجدان ابن ملجم مرادی را بازی می‌کند و با اینکه از نظر منطقی او را راضی می‌کند که دست به چنین کاری نزند و او نیز در وهله اول می‌پذیرد اما باز به یاد قول و قراری که با قطام گذاشته می‌افتد و قطام هم به خیالش می‌آید. این کشمکش با قطام هم به وجود می‌آید ولی در نهایت وقتی به خودش می‌آید می‌بیند که شمشیرش را بر فرق مولا علی(ع) فرود آورده است. در واقع این درگیری‌های ذهنی ممکن است برای همه ما در دنیای امروز اتفاق بیفتد. چه بسا ابن ملجم هم می‌دانسته که دارد کار خطایی انجام می‌دهد ولی نتوانست جلوی نفس‌اش را بگیرد. برای ما نیز همین گونه است و ممکن است در طول زندگی‌مان بارها با نفس خود درگیر می‌شویم و نتوانیم جلوی آن را بگیریم.

قدوسیان همچنین درباره اهمیت اجرای نمایش‌های دینی با تاکید بر اینکه تماشاگری که برای دیدن نمایش‌های دینی به سالن می‌آید حتما باید یک نکته‌ جدیدی را بگیرد و بیرون برود، عنوان کرد: بیشتر نمایش‌های دینی دچار کلیشه‌ای می‌شوند و دیگر اینکه بیشتر از اینکه یک تئاتر باشند به مانند یک شو مذهبی هستند. در حالی‌که سالن تئاتر با هیات‌های مذهبی فرق دارد و قرار نیست در سالن تئاتر فقط از تماشاگر گریه گرفته شود. در واقع اینکه ما بتوانیم از ایندست تلنگرها را به خودمان و مخاطب بزنیم چیزی است که تئاتر را متفاوت می‌کند.

او در پایان خاطر نشان کرد: به نظر من اینکه ما بتوانیم با نمایش‌مان کاری کنیم که مخاطب فقط یک لحظه، به صورت عمیق به این ماجرا و نحوه شهادت حضرت علی(ع) فکر کند، به نظرم اندازه نیا و آخرت‌مان ثواب برده‌ایم.

گفتنی است در نمایش «نقل عاشقی»، بازیگرانی همچون؛ علیرضا رئیسی، ساجد قدوسیان و گلچهره زند بعنوان بازیگر ایفای نقش می‌کنند.