فرصت‌‌های تئاتر مازندران در تهران

به گزارش ایران تئاتر به نقل از تئاتر مازندران، نمایش «1978» کاری از گروه تئاتر«Bit» بابل به نویسندگی و کارگردانی محمد شجاعی در قالب رپرتوار تئاتری «عصر تجربه» تئاتر مستقل تهران در 3 ماه شهریور، مهر و آبان و مجموعاً 15 شب روی صحنه رفت و با استقبال مخاطبان مواجه شد. پس از آن مهیار هزارجریبی از گروه تئاتر «سیرانگ» بهشهر در تماشاخانه سوره حوزه هنری تهران، نمایش «سرخ اُو» را به مدت 12 شب روی صحنه برد. از 13 مهر نیز سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر محل اجرای نمایشی با تم مازندرانی و به کارگردانی رویا نونهالی هنرمند برجسته تئاتر و سینمای کشور شد که اجرای این نمایش امروز پایان می یابد. از 7 آبان هم در مجموعه تئاتر محراب تهران، توسط گروه تئاتر «آد» اجرای نمایش «گذر پرنده از کنار آفتاب» نوشته محمد چرمشیر با کارگردانی مهدی سقا هنرمند مازندرانی تئاتر کشور آغاز شد که تا هفته نخست آذر ادامه دارد.
البته این نخستین بار نیست که آثار هنرمندان مازندرانی تئاتر کشور در تهران روی صحنه می‌رود یا یک هنرمند مازندرانی در نمایشی به عنوان بازیگر یا کارگردان در تهران حضور دارد؛ اما هم‌زمانی اجرای نمایش از 4 هنرمند مازندرانی بهانه خوبی است تا نگاهی به ضرورت‌های استمرار این اتفاق یا افزایش اجرای آثار هنرمندان مازندرانی در تماشاخانه‌های تهران و سایر شهرهای بزرگ کشور داشته باشیم و بپرسیم که آیا این اتفاق به افزایش کیفیت تئاتر استان کمک می‌کند؟ پرسش دیگر هم این‌که برای افزایش این اجراها باید چه کرد؟

اجرا در تهران هدف نیست
کارگردان نمایش «1978» در این باره معتقد است که اجرای گروه‌های شهرستانی تئاتر در تهران نباید به عنوان یک هدف مورد توجه قرار گیرد، اما مزایایی دارد که می‌تواند به هنرمندان تئاتر هر استان کمک کند.
محمد شجاعی اظهار کرد: همیشه بر این باور بوده‌‌ام هر جا که هستم بهترین کارم را ارائه دهم. هرگز نگاهم اینگونه نبوده که آثارم پلی باشد تا من را به فضای بزرگتری برساند؛ چون اساساً نگاهم به تئاتر فارغ از جغرافیا، امکانات و محدودیت‌هاست. تئاتر برایم بیشتر مکاشفه ظرفیت‌های خودم است تا معامله و مقایسه آن با ظرفیت‌های دیگران. وقتی در بابل کاری آماده می‌کنم، مخاطب بابلی پله ترقی من نیست، بلکه جامعه هدف اصلی من محسوب می‌شود. برای همین هیچ وقت بیش از انرژی‌ای که باید را برای اجراهای تهران صرف نکردم؛ چون به گمانم آن انرژی بیشتر، انحراف از موضوع اصلی است که همانا ساخت و پرداخت یک نمایش مؤثر و کارآمد است.

محمد شجاعی با بیان این‌که به اجراهای جدید همواره به عنوان یک تجربه جدید نگاه می‌کنم و همین برایم خوشایند است، افزود: در اجراهای بیشتر یک نکته وجود دارد و آن هم این‌که هر تماشاگر یک شخصیت منحصربه‌فرد است و می‌تواند جهانی تازه به روی عوامل نمایش باز کند. از این منظر همواره از اجراهای جدید استقبال کردم. بر اساس همین نگرش با وجود این‌که حضور در رپرتوار «عصر تجربه» به دلیل پراکندگی روزهای اجرا و ساعت اجرای نامناسب، شرایط سختی را برای ما ایجاد کرده بود، از اجرا در تهران استقبال کردم.

دنیای جدید در مواجهه با مخاطب جدید
وی اظهار کرد: ارتباط با تماشاگر در هر جایی که باشد تاثیر مثبت خود را خواهد گذاشت. همواره فارغ از تحسین‌ها و تکذیب‌ها؛ در هر اجرا به دنبال نکته‌ای، حرفی یا اشاره‌ای گشته‌ام که از منظری تازه من را با اثرم مواجه کند و به کار ادامه مسیرم بیاید، از این نظر است که برای به دست آوردن تماشاگر بیشتر همواره تلاش می‌کنم. یکی از مزیت‌های تماشاگر تهرانی -قطعاَ نه همه آنان- این است که حتی تماشاگر غیرتخصصی تئاتری‌اش به دلیل تعدد تئاترهایی که دیده، نگاهی حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر به آثار دارد و می‌تواند تحلیل متفاوت‌ و ظریف‌تری داشته باشد که طبیعتا برای کارگردان و عوامل گروه‌ها قابل توجه است.

بازاریابی تئاتر
این هنرمند مازندرانی خاطرنشان کرد: البته تاکید می‌کنم که برای هنرمندانی که تکلیف‌شان با هنر و داشته‌های هنری‌شان روشن است، مقصود همین‌جاست و تهران یا هر مکان و امکان دیگری، بهانه است. برای انجام فعالیتی اصیل، اتفاقاَ باید تمام توجه هنرمند به داشته‌هایش باشد و بی‌قصد مقایسه با هر جریان و جنبشی در خارج از جغرافیای محل زیستش، دغدغه‌های محیطی خود را به شکوفائی برساند؛ اما از منظر اقتصاد و بازاریابی تئاتر و طرح و گسترش ایده‌ها با محیط، مخاطب و فرهنگ‌های دیگر؛ قطعا باید نگاه متمرکزی داشت و به راهکارهای مناسب برای بسط ایده‌ها بیندیشیم. حتماَ لازم است افرادی را جذب کنیم که توانائی انجام این کار را داشته و به شیوه‌های لازم آشنایی دارند.
کارگردان نمایش «1978» تصریح کرد: فراهم کردن این فرصت‌ها برای گروه‌های نمایشی و آثار مناسب، در وظایف سازمانی انجمن هنرهای نمایشی و اداراتی مانند فرهنگ و ارشاد است. فلسفه وجودی انجمن نمایش فراهم کردن شرایطی است تا آثار راحت‌تر شکل بگیرند و روی صحنه بروند؛ اما آن‌قدر در این حوزه بی‌برنامه و ضعیف عمل شده که به ناچار باید برای این بخش‌ها هم خودمان دست به کار شویم و نیرو تربیت کنیم. معتقدم در این شرایط، خود گروه‌ها باید برای این منظور برنامه داشته باشند و به بازاریابی تئاتر توجه کنند تا بیشتر و بهتر دیده شوند.

گسترش دنیای تئاتر

مهیار هزارجریبی دیگر کارگردان مازندرانی است که پاییز امسال در تهران نمایش اجرا کرد. او نیز بر این باور است که اجرای گروه‌ها در تهران باعث می‌شود که مخاطبان حرفه‌ای تری کار را ببینند و در مورد آن نظر بدهند که این نظرها به بهتر شدن فعالیت کارگردان و گروه کمک می‌کند.

وی گفت: طبیعی است که وقتی مخاطب نمایش من در تهران چهره‌های صاحبنام تئاتر کشور باشند، هم گروه انگیزه بیشتری می‌گیرد و هم نقد و نظرهای بیشتری می‌شنوم. وقتی شاخص‌ها اثر را ببینند ضعف‌ها بهتر شناخته می‌شود. همیشه برای من اجرا در تهران تجربه خوبی بود. چون به گسترش دنیای تئاتر من کمک کرد.
این کارگردان تئاتر خطرنشان کرد: به نظرم باید برای گروه‌هایی که خوب کار می‌کنند فرصت ایجاد کنیم تا بتوانند مخاطب بیشتری داشته باشند. در این زمینه انجمن هنرهای نمایشی باید قدرتمند عمل کند. واقعا از توان خیلی از گروه‌ها خارج است که بتوانند ارتباط بگیرند و اثر خود را در شهرهای دیگر اجرا کنند.

فرصت بهتر دیده شدن

«گذر پرنده از کنار آفتاب» نمایش دیگری است که این روزها در مجموعه تئاتر محراب تهران با کارگردانی مهدی سقا، هنرمند مازندرانی روی صحنه است. سقا نیز مانند دو کارگردان دیگر پیشینه اجرای نمایش در تهران را داشت و بر این باور است که این اجراها برای گروه‌هایی که در شهرستان فعالیت می‌کنند می‌تواند فرصت باشد، نه مزیت!
وی اظهار کرد: در برخی شهرهای مازندران کارهای خیلی خوبی تولید می‌شود که اجرای این آثار در تهران می‌تواند کمک کند که شاید فرصت بهتر دیده شدن داشته باشند. البته برای بهتر دیده شدن فرقی نمی‌کند که مخاطب اهل کجایی باشد؛ اما به این دلیل که رسانه‌ها و مخاطبان حرفه‌ای بر تئاتر تهران تمرکز بیشتری دارند و هنرمندان برجسته‌تر می‌توانند کار را ببینند، اجرا در تهران و شهرهای بزرگ کشور یک فرصت محسوب می‌شود.
مهدی سقا افزود: البته در این زمینه نقدی هم به بیشتر تئاتری‌های سرشناس وارد است که در هر مصاحبه‌ای تئاتر تهران و شهرستان را جدا می‌کنند. تئاتر، تئاتر است. گاهی طوری اظهار نظر می‌کنند که وقتی از تئاتر شهرستان می‌گویند انگار از رده پایین‌تر حرف می‌زنند. این نگاه غلطی است؛ رده‌بندی را در هنر قبول ندارم.

یکسونگری به تئاتر در تهران

وی تصریح کرد: مسأله دیگر این است که وقتی می‌خواهند بازیگر یا کارگردان سال تئاتر ایران را انتخاب کنند، در واقع انتخاب‌شان بازیگر و کارگردان سال تئاتر تهران است. هیچ وقت نمی‌روند نمایشی که در سیستان یا مازندران اجرا می‌شود را ببینند. چون همیشه آن کارها را مناسب نمی‌بینند، حتی تلاش نمی‌چون از تئاتر شهرستان اطلاع ندارند. حتی وقتی گروهی از شهرستان به تهران می‌آید هم کم پیش می‌آید تئاتری‌های مطرح برای دیدن آن نمایش وقت بگذارند. در چنین شرایطی فکر می‌کنم گروه‌های شهرستان‌ها باید حضور قوی‌تری در سالن‌های تهران داشته باشند تا همان فرصتی که گفتم برای‌شان ایجاد شود. هدف صاحبنام شدن نیست، بلکه کشف زوایای جدید، دست یافتن به مخاطب بیشتر و ایجاد فرصت دیده شدن برای اثر است.

کارگردان نمایش «گذر پرنده از کنار آفتاب» با بیان این‌که هنرمندان بسیار خوب و قدرتمندی در تئاتر شهرستان‌ها حضور دارند، خاطرنشان کرد: با این‌که بگوییم کیفیت کارهای تهران بالاتر است موافق نیستم. حتی به لحاظ آماری می‌توانم بگویم کیفیت آثار تولید شده در شهرستان‌ها نسبت به تعداد آثاری که تولید می‌کنند بهتر است.

سقا با بیان این‌که گروه باید تلاش کند کارش را هر جا که مخاطب بیشتر و بهتری دارد اجرا کند، گفت: اگر نگاه‌مان این باشد که رسیدن به اجرا در تهران یک قله است که باید فتح کنیم، اشتباه است؛ اما برای بیشتر و بهتر دیده شدن، باید واحد امور استان‌ها در اداره کل هنرهای نمایشی و همچنین ادارات فرهنگ و ارشاد و انجمن‌های نمایش راه را هموار کنند. این نهادها دست‌کم اگر بتوانند در حل مشکلات مالی کمک کنند، به نظرم گروه‌ها باقی راه را خودشان طی می‌کنند.

گزارش: اشکان جهان‌آرای