برای قضاوت درست در باره نقش زنان در تاریخ یکصد سال قبل باید صبور بود

کمالی بازیگر ارزشمند ونقش پذیری است وبه کمک تجربیات تئاتریش توانایی ایفای نقش های مثبت ومنفی را دارد.در سریال آیئنه های نشکن درقالب یک شخصیت خواهر فداکارکه برای نجات جان برادرش وارد چالش های خطرناکی می شود. بازی درستی ارائه کرد و یا در نقشی خاکستری در قالب یک زن منفعت طلب در سریال خوش نشین ها وجوهات دیگرش را به نمایش در آورد و در نمایش دولت ضعیفه با توانمندی چهره ای چند وجهی از یک شخصیت خاکستری را بازی کرد.همکاری با بزرگانی نظیر هادی مرزبان در تئاتر و در نمایش هایی نظیر خانمچه و مهتابی ، عیار کاری او را نشان می دهد . کمالی در رشته ادبیات نمایشی در مقطع کارشناسی از دانشکده سینما و تئاتر فارغ التحصیل شد و همچنین او در رشته مدیریت کسب و کار در مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل داد. صبا کمالی بازیگری را در سال 76 با نمایش چیزی شبیه زندگی به کارگردانی حسین پناهی به شکل حرفه ای آغاز کرد ودر سال 77 با بازی در نمایش از عدمیت تا آدمیت جایزه اول بازیگری را کسب کرد. دولت ضعیفه ،مظلوم پنجم ،عطسه 21 دسامبر از جمله کارهای ماندگار تئاتری کمالی هستند. .صبا کمالی در تلویزیون صدا و سیما هم سابقه بازی دارد و در سریال هایی نظیر کیف انگلیسی، پس از باران، کلانتر، شهریار، خوش نشین ها، آینه های نشکن، دیوار شیشه ای و چندین تله فیلم بازی کرده است. با صبا کمالی درباره وضعیت تئاتر و چگونگی ترسیم شخصیت زن در نمایش های ایرانی گفت وگویی انجام داده ایم.

در تئاتر در سال های اخیر حضور موفقی داشته اید. برای قبول پیشنهاد بازیگری چه متر و ملاک هایی دارید؟

مهمترین و اصلی ترین ملاکم کیفیت و عیار  نقش پیشنهادی است.البته در کلیت مجموعه ی شرایط است که باعث می شود تصمیم بگیرم در کاری بازی کنم . متن خوب ، نقش دارای اوج و فرود دراماتیک ، کارگردان مسلط به کار، نحو قرارداد مالی و سایر عوامل اجرایی شامل این کلیت هستند.

در تئاتر مهم ترین چالش برای بازیگر میزان دستمزد است که بسیار کمتر از دستمزد بازیگری در سینما و تلویزیون است. با این قضیه چگونه کنار می آیید؟

مدرک لیسانس رشته ادبیات نمایشی را دارم و ریشه علاقه ام به بازیگری در تئاتر به وجود آمده بنابراین در تئاترمسائل مالی اولویت اصلی من نیست.من از طریق فراخوانی برای انتخاب بازیگر وتست دادن به سیما فیلم مراجعه کردم وازبین سه هزار جوان نفر اول این آزمون شدم وبه همین خاطر خیلی از دفاتر سینمایی و تلویزیونی ازمن برای بازی دعوت می کردند. اما چون علاقه ی اولم تئاتر بود صبر کردم واز تئاتر بازیگری را شروع کردم و در دانشگاه مشغول بازی در تئاتر شدم و در آن مقطع بیشتر در نمایش های کودکانه ی موزیکال بازی می کردم.از این وضعیت احساس رضایت داشتم و در ضمن تجربه به دست می آوردم.به تدریج وارد بازیگری در سریال های تلویزیونی شدم ودر آن زمان کارهای با کیفیت و درجه یکی در تلویزیون ساخته و تولید می شد.البته در سال های اخیر با تنزل کیفیت آثار تلویزیونی مواجه هستیم .موقعی که از برخی از تلویزیونی ها در باره این تنزل کیفیت آثار تلویزیونی صحبت می کردم ،پاسخ می دادند چون سطح سواد مردم پایین است ،در تلویزیون این نوعی سریال ساخته می شود . به نظرم این پاسخ یک توجیه و بهانه بیش نیست .در حالی وظیفه تلویزیون و سایر مراکز فرهنگی ارتقای سطح سواد فرهنگی مخاطب است.یکی از دلائلی که ازتلویزیون فاصله گرفته ام وجود همین نگاه است .

در تئاتر مدتی است که مخاطب عادت کرده به دیدن نمایش هایی برود که چهره های سینمایی در آن بازی دارند. این رویکرد تماشاگران را چگونه ارزیابی می کنید؟

در سال های قبل ،تئاتر با کمبود تماشاگر روبه رو بود و کمتر مردم به دیدن تئاتر می رفتند .سیاستی حاکم شد که با استفاده از چهره های مطرح سینمایی مردم را به تئاتر جلب کنند و امروز هم مشاهده می کنیم که تفکر اشتباه نبوده است.نکته  قابل پرسش این است که آیا ستاره ها و چهره هایی که در تئاتر بازی می کنند می توانند به شایستگی بازیشان را ارائه کنند . معتقدم بایستی تعداد سالن های تئاتر زیاد بشود که  یک رقابت سازنده در جهت رشد کمی و کیفی نمایش ها بشود .با این وضعیت هم حرفه های ، هم تجربه گرا ها ، هم جوان ها و دانشجویان می توانند فرصت اجرای نمایش را به دست بیاورند . تحقق چنین شرایطی بسته به تامین بودجه ی لازم است .

در حال حاضر ماهیانه بیش از 80 نمایش در تهران روی صحنه اجرا می شود و عده ای از کارشناسان تئاتر اعتقاد دارند این تعداد زیاد اجرا باعث تقسیم شدن تماشاگر و در نتیجه پایین آمدن فروش می شود؟

من با تعدد اجراها موافقم . زیرا نباید تولید نمایش را محدود کنیم ،بلکه با رقابت است که کیفیت افزایش پیدا می کند.در ضمن رشته مدیریت هم خوانده ام و اگر از این منظر به شرایط نگاه کنیم ،باید بازار را گسترش بدهیم و نباید جا را برای دیگران تنگ کنیم . با این رویکرد تعداد زیادی از هنرمندان فرصت کار کردن را پیدا می کنند .هر هنرمند جدیدی که اضافه شود ،اگر کارش خوب باشد تعدادی تماشاگر جذب تئاتر می شوند و به تئاتر دیدن تشویق می شوند.

معمولا نمایشنامه هایی را برای بازی انتخاب می کنید گه یا متعلق به بزرگان است یا به خوبی نوشته شده.چقدر متن برایتان مهم است؟

مهم ترین مسئله و ملاک کیفیت متن است و سوای هر نوع دوستی با کارگردان به ویژگی های متن توجه دارم که ممکن است متعلق به یک نویسنده جوان هم باشد .

بنابراین از اعتماد و همکاری با جوان ها هم ابایی ندارید؟

 بله، جوان های خوشفکر و مستعدی در تئاتر و سینما داریم و با حمایت از آنها می توانیم کمک کنیم تا توانایی هایشان را اثبات کنند .

بازی در نمایش های تاریخی مثل نقش انیس الدوله نمایش دولت ضعیفه چه ویژگی هایی دارد؟

تاریخ ایران مدام در حال تکرار شدن است و ایرداتی که وجود داشته مدام تکرار می شود وبرخی از سیاست گذاری ها باعث عدم رضایت مردم می شود.

آیا معتقد هستید رسالت تئاتر فقط جنبه سرگرمی سازی نیست و باید به دنبال طرح مضمون وهدفی هم باشد ؟

هر هنری باید جنبه سرگرمی سازی داشته باشد.یک تابلوی نقاشی موقعی که در دیوار خانه فردی آویخته می شود باید باعث لذت بصری  بشود .البته نوع توجه ولذت بردن هر مخاطبی با مخاطب دیگر متفاوت است .در بحث تئاتر باید تنوع وجود داشته  باشد و می شود برخی از تئاترها کمدی و سرگرم کننده باشد .برخی دیگر هم باید متکی بر اندیشه و خرد باشد .تئاتر باید بتواند هر نوع سلیقه ای را جلب کند .مخاطبان تئاتر سطح تفکر و اندیشه متفاوتی دارند و این باید مورد توجه قراربگیرد و نیاز سنجی جامعه مورد نظر باشد و بر اساس آن نمایش تولید شود .حتی برخی از مواقع هنرمند باید از جامعه جلوتر باشد و حرف های جدید و نو بیان کند وبرخی از مسائل را برای مردم پیش گویی کنند . این نوعی می شود نیازهای آینده مخاطبان را نیز پاسخ گو بود .

در یکی دو سال اخیر در نمایش هایی ایرانی زنان درون اندرونی مورد توجه قرار گرفته اند . این نوع زنان چقدر می توانند کنشگر باشند ؟

آن چیزی که در تاریخ در این باره بیان شده که اگر توام با صداقت باشد ،از زنان چهره ای منفی ومنفعل تصویر شده است .به عنوان مثال مهد علیا و یا همین انیس الدوله نمایش دولت ضعیفه هم هیبت منفی دارد.در حالی که درشروع نمایش زنی معقول و زیبا وخوش بیان به نظر می رسد اما در ادامه راه به واسطه آگاهی و قدرتی که به دست می آورد خصلت های منفیش را بروز می دهد. البته من محقق تاریخ نیستم و از دید خودم این تصویری که از زنان آن دوره ترسیم شده جای سوال دارد . خیلی از منابع مکتوب آن دوران سوزانده و یا تحریف شده است . بنابراین باید در قضاوت صبور کرد. پادشاهی مثل ناصر الدین شاه نزدیک به نیم قرن بر مسند پادشاهی بود و مقدمات ورود تکنولوژی و علوم جدید را به ایران باز کرد. بنابراین نمی شود یک سره نقدش کرد.چنین آدمی همانطور که در نمایش دولت ضعیفه می بینیم به زنی اعتماد می کند و او را مورد مشورت خودش قرار می دهد . در طول تاریخ یکی از ویژگی بارز ما ایرانی ها زود جو گیر شدن است و با این وضعیت از تفکر کردن دور می شویم . همه آدمها باید آموزش درست ببینند و این اتفاق رخ نمی دهد .

شما انیس الدوله را منفی دیدید؟

 نه ،اگر تبدیل به آدم ظالمی شده باید واکاویش کرد که چه عواملی محیطی باعث چنین مسئله ای شده است.

سوای بازیگری به چه کارهایی مشغول هستید؟

 مدرک فوقم را در رشته مدیریت کسب و کاردریافت کرده ام و به همه توصیه می کنم دراین رشته مطالعاتی داشته باشند. زیرا نیاز زندگی دنیای مدرن است. بعد از تحصیل به آگاهی هایی رسیدم که خیلی به کارم آمده است و در این حوزه فعالیت شغلی دارم.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی