حرف های عمیق و مهم را هم می شود با زبانی ساده و طنازانه مطرح کرد

انصافی در نمایش نامه های بزرگانی نظیر بهرام بیضایی و غلامحسین ساعدی به بازی پرداخت. مثل از پا نیفتاده نوشته غلامحسین ساعدی به کارگردانی غلامرضا عزیزی ، کارگردان و بازی در نمایش ماغ به نویسندگی مشترک عبدالعلی کمالی ، نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش صفر و حضر ، تهران، کاخ جوانان ، نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش مشکل آپارتمان؛ تهران، کاخ جوانان ، نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش صندوق ،تهران، تالار هنر، تئاتر کوچک تهران ،نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش شهر وارونه ، تهران، تالار محراب، نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش جلسه مهم ، تهران، مشهد، اصفهان، بازی در سریال میوه ممنوعه به کارگرانی حسن فتحی ، بازی در میان پرده عبدلی و میرزا ، نویسنده، کارگردان اوزی و نویسنده، کارگردان و بازی در نمایش شلم شوربا ، تهران ،تئاتر کوچک تهران از جمله فعالیت های هنریش محسوب می شود. در تلویزیون اغلب مخاطبان انصافی را بازی در نقش سیاه و یا شاگرد اوستای برنامه طنز اوستا و عبدلی می شناسند . نمایش جوحی و کدخدا به نویسندگی و کارگردانی جواد انصافی که پیش از این در جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی روی صحنه رفت از 30 آذر ماه به مدت یک ماه ساعت 20:15 در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه رفته است . در خلاصه داستان این نمایش آمده است: جوحی وکدخدا برگرفته شده ازداستان مثنوی معنوی است. جوحی در شربتخانه‌ای پاتوق دارد که گروه نمایش هستند و مردم دست به دامن او می‌شوند که کدخدا و نایب او حق و حقوق آنها را  پایمال می‌کنند. جوحی و همسرش نقشه جالبی می‌کشند و کدخدا را به خانه آورده و در صندوقی او را زندانی می‌کنند و به وسط میدان شهرمی‌برند. نایب برای اینکه کدخدا رسوا نشود می‌آید تا صندوق را بخرد و مشکلات مردم با شگردی که جوحی بکار می‌برد حل می‌شود . جواد انصافی، امیرپارسی، محمدنصر، فریبامهدیه، احمدآهسته، محمدرضاقربانی،حمیدرئوف، رضا معراجی، محمدرضا لوانی، ابوالفضل عشرب، شیرین کاشفی، فروغ یزدان و امیر محمد انصافی در این نمایش به ایفای نقش می‌‌پردازند.از دیگر عوامل این نمایش می‌توان به ساسان فرهادپور طراح دکور، مائده محسنی دستیار دکور، سپیده نجاتی طراح پوستر و بروشور، فروغ یزدان طراح صحنه و لباس، مهدی سراج مدیرصحنه، حسن مصطفی‌پور، احسان سامانی و رامین عبدالهی موسیقی و محمد (مانی) حق جو به عنوان مدیر روابط عمومی و تبلیغات اشاره کرد.با جواد انصافی در باره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

در یکی دو ساله اخیر با تلاش بزرگان تئاتر سنتی نظیر داود فتحعلی بیگی ،هادی مرزبان وشما  اجرای نمایش های جذاب و قوی سنتی و استقبال خوب مردم نشان داده شد که بر خلاف نظر عده ای قلیل که اعتقاد دارند که تئاترهای سنتی مخاطب ندارد. همچنان محبوب و مورد علاقه مردم است ؟

 نمایش های سنتی برگرفته از فرهنگ ، آئین و بوم مردم ایران است و مردم به این نمایش ها علاقه دارند . زیرا درد و دل و حرف  مردم را در قالب شخصیت های نمایش مطرح می شود . نکته مهم ساده گویی در نمایش های سنتی است که از قلنبه و استعاره گویی و در لفافه حرف زدن پرهیز می شود . خیلی ساده و رک شخصیت سیاه در نمایش می گوید بنزین را دارند گران می کنند . مردم هم از این ساده گویی و عدم سیاست بازی هنرمند خوششان می آید . در مدتی که اجرای نمایشم در تماشاخانه سنگلج روی صحنه رفته است هر قشر مخاطبی با هر سن و سالی به دیدن نمایش آمده است . معتقدم حرف های عمیق و مهم را هم می شود با زبانی ساده مطرح کرد تا برای مخطب قابل درک و فهم باشد .در شب اجرای گذشته دوست کفاشی به همراه تمام خانواده اش به دیدن نمایش آمده بود و زن و یکی از فرزندانش بی سواد بودند . اما همچنان بعد از خاتمه نمایش با شور عوامل را تشویق کردند که برای ما مایه دلگرمی و خوشحالی بود و من شرمنده آنها شدم که با وجود وسع مالی کمشان برای من هم گل خریده بودند .

استفاده از قصه ها جالب مثنوی معنوی در نمایش جوحی و کدخدا نشان داد که ما چه ادبیات غنی برای اقتباس در تئاتر داریم؟

از این نوع منابع برای نوشتن نمایش نامه کم در ادبیات و شعر ایرانی نداریم .این نمایش را براساس قصه‌ای از مثنوی معنوی مولانا به نام جوحی و قاضی اجرا می کنم و براساس تم اصلی داستان یک نمایش نامه سیاه بازی نوشته ام که  ریشه‌ای در فرهنگ غنی و پر بار ایرانی دارد. فضای اصلی نمایش شربت خانه ای است. در شربت‌خانه انواع شربت‌ها و دمنوش‌های متداول امروزی سرو می‌شد و محوریت موضوع این نمایش درشربت‌خانه‌ها و حضور و مراوده بین مردم  است . هر شربت‌خانه در آن زمان عطاری داشته است که وقتی فردی به آن محل وارد می‌شد، ابتدا عطار از رنگ رخسار فرد شربتی را برایش تجویز می‌کرد  و سپس آن شخص می‌توانست هر آنچه که میل دارد بنوشد. عطار در شربت‌خانه‌ها افراد را در بدو ورودشان از نظر پزشکی بررسی می‌کردند.  در شربت‌خانه‌ها از هر مهمان هماهنگ با رنگ لباسش با لیوان‌های همرنگ پذیرایی می‌شد که در این نمایش نیز به این موضوع اشاره شده است .

یکی از نکات قوت نمایش جوحی و کدخدا  استفاده از هنرهای فراموش شده ای مثل کسبی خوانی است؟

 بله، در نمایش ده کسبی خوانی داریم. شعرهایی را در روند پژوهش‌های نوشتن متن  پیدا کردم که روی آن‌ها کار کرده و تکمیل‌شان کردم. در کسبی‌خوانی شخصیتی مانند سیاهِ نمایش‌های سیاه‌بازی وجود داشته است که قصه را پیش می‌برد و در نمایش از ضربی خوانی و کسبی خوانی که اشعارش در بازارها مورد استفاده قرار می گرفت  استفاده کرده ام و امیدوارم این کسبی خوانی ها به نسل های بعدی هم منتقل شود.

نقش سیاه را خودتان با توانمندی بازی کردید؟

سالها است تجربه بازی در قالب شخصیت سیاه در تئاتر و تلویزیون را دارم .خیلی ها فکر می کنند که دلقک پدیده ای است که از غرب وارد هنر و تئاتر ایران شده . در حالی که ریشه ایرانی دارد و به عهده سلطان محمود عزنوی برمی گردد و اسم کسی که در دربار فضای شاد و مفرح را برای شاه فراهم می کرد دلقک و با همان طلحک و تلخک است وبعد در عهد قاجاریه هم این دلقکها در دربار حضور داشتند و ریشه سیاه هم همین تلخک معروف است و در کارهای پژوهشیم شخصیت بهلول را هم بررسی کرده ام و برخی هم اعتقاد دارند که ریشه عربی دارد. اما تحت تاثیر شخصیت سیاه نمایش ایرانی شکل گرفته است.

بهلول هم مثل سیاه آدم دانا و با خردی است  که با دیوانه نشان دادن خودشان حرف های جدی و نیشداری به ارباب و پادشاه بیان می کنند؟

رسالتشان یکی است و حرف های جدی و تلخ و گزنده را بازبانی طنز به زورگویان مطرح می کنند تا آسبی نبینند و بتواند حق مردم را بستانند . نکته حئز اهمیت دیگر این است که تا اواسط عصر قجری ما چایخانه و قهوه خانه در ایران نداشتیم و فقط شربت خانه وجود داشت که مردم در آنجا دور هم جمع می شدند .

این روزها هم دمنوش خانه و شربت خانه بتدریج باندازه کافی شاپ ها دارد در مناطق مختلف شهر دایر می شود؟

برخی ها بر اساس موج سواری و مد شدن این پدیده به سراغ تاسیس دمنوش خانه رفته اند و البته عیبی هم ندارد و می تواند به شناساندن فرهنگ سنتی ما در بخش نوشیدنی و دم نوش ها به ما کمک کند .

آیا جوحی قهرمان نمایش شما است؟

 بله ، در نمایش هم مردم به چشم قهرمان به جوحی نگاه می کنند و می روند پهلوی او برای حل مشکلاتشان.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی