در حال بارگذاری ...
نقدی بر آخرین اثر نمایشی سیروس همتی Fishآباد :

جدال قهرمانی دیگر در ناکجاآبادی دیگر

ایران تئاتر- علی رحیمی: Fish آباد ادامه توجه سیروس همتی به "قهرمان" است و این توجه را را به واسطه نگاه خاصی که به یکی از سوژه های ناب و تلخ روز جامعه داشت، ارزیابی کرده است .

نمایش از ارتباط تنگاتنگی که میان معضلات اجتماعی و تاکید بر نقش و جایگاه شهدا و نیز زیر ذره بین بردن واژه نابی به نام «قناعت» متولد شده است . تولدی که باید ستود.

نمایشنامه Fishآباد ششمین نمایشنامه از مجموعه «سه سه» سیروس همتی است که در تیرماه رونمایی شد و با یک برنامه ریزی دقیق، با احصای نقاط ضعف و قوتی که از دل آرای کارشناسان و منتقدان در دو مرحله پس از چاپ و نمایشنامه خوانی استخراج گردید خیلی حساب شده مسیر تکامل را طی کرد و برای اجرا آماده شد.

نمایش همچون سایر آثار همتی مثل هفت هشتم، صبح بخیر، یک شاخه گل سرخ و ... تلاش دارد قهرمانی را به تصویر بکشد که در جدالی به فاصله بی انتهای خیر و شر، دست به انتخابی بزرگ می زند و در نهایت پهنه ای در برابر چشمان مخاطب هویدا می سازد تا او نیز بتواند خود را در این دو راهی به آزمایش گذارد.

داستان با اشتباه در یک پرداخت آغاز می شود. مسئول امور مالی یک بانک برای واریز حقوق رئیس به جای عدد 01 در انتهای شماره حساب او، عدد 10 را وارد می کند. تشابه اسمی رئیس بانک با صاحب حساب دوم «قاسم خان نوری»، این انتقال را ممکن می سازد و روایت از پس همین اشتباه صفر و یکی آغاز می شود.

0 و1 زبان کامپیوتر است و وجود یا عدم را به نمایش می گذارد و وقتی در زندگی اجتماعی جان می گیرد می تواند بر وجود یا عدم وجود یک ارزش انسانی دلالت کند:

انسانیت در یک فرد وجود دارد یانه؟ یک نفر را می توان وسوسه کرد یا نه؟  شجاعت داری یا نه؟ به فکر دیگران هستی یانه؟ می بازی یا نمی بازی؟ و ...

اینها همه ارزشهایی هستند که سیروس همتی در روایت خود از فیش آباد بر آنها صحه گذاشته و به قهرمان داستانش در تقابل با این ارزشها جان می دهد؛ تا در لوای یک تلخ طنز، پرده از مفهومی به نام «قناعت» بردارد. مفهومی که اینبار در جدال میان ماهی و نهنگ بر آن صحه نهاده شد.

همتی هوشمندانه ماهی را از تقابل بین فیش در زبان فارسی و Fish در زبان انگلیسی وام گرفت و برای تداعی آن عنوان نمایش را Fishآباد گذاشت تا جدال میان خیر و شر در یک مفهوم آرمانی در بدنه داستان شکل گیرد. چرا که ماهی در فرهنگ ما همانگونه که مولانا در اثر ارزشمند خود مثنوی مطرح می کند نمادی از انسان سالک و کامل است.  مضمونی که همتی از آن برای نشان دادن جایگاه شهدا بهره گرفت و در مقابلش نهنگ را قرار داد تا در جدال نابرابر آنها در جبهه قناعت، ویژگی های یک انسان کامل بازنمایی شود.

تاکید به قناعت به عنوان فاکتوری مهم در شناخت راز خوشبختی در قالبی طنز و در لوای یک موضوع روز به نام «فیش های نجومی»، به این نمایش آوانگارد عمق می دهد ؛ به ویژه آنکه او سعی می کند در یک فضای شبه گروتسک، مخاطب را تا انتهای نمایش بین خنده و اندوه بلاتکلیف گذارد و در نهایت او را در خارج از سالن به فکر وا دارد. این ویژگی ها ارزش متن سیروس همتی را بالا می برد، حتی اگر در برخی صحنه ها با اغراق  روبرو باشد.

مثلا اینکه رئیس یک  بانک نتواند با یک دستکاری ساده بانکی، پولی که به اشتباه در اختیار فرد دیگری است، به حساب خود باز گرداند و این اختیار به وکیل او داده شود که دست به جنجالی مثل گروگانگیری بزند، اغراق است.

اینکه یک وکیل حاضر می شود یک سوم 250 میلیون را به قاسم خان نوری بدهد تا بقیه پول به حساب موکلش برگردد و مدعی شود از حق وکالت خود قصد دارد دفتر وکالت بخرد اغراق است و ...

یکی دیگر از نکات قابل تامل در متن نمایش Fishآباد استفاده از یک روایت ذهنی در مواجه با نامه شهید مسعود یاری است. به زعم سیروس همتی  «بی شک ما شهدایی با این خصوصیات داشته ایم اما من در این نمایش مسعود یاوری را در ذهن پروراندم و حتی نام ایشان نیز زاییده خیالم است».

اما چرا؟ چرا سیروس همتی برای درک بهتر این تفاوت تفکر، پیگیر شهدایی همچون ذبیح الله عالی، عباس داور زنی و نمونه های امروزی آن حسن تهرانی مقدم و ... نشد و عینی نشان نداد که بین ماهی و نهنگ در واقعیت فاصله است نه در خیال؟

این مسائل اگرچه بر روند این طنز تلخ تاثیرگذار بودند اما بی شک از ارزشهای Fishآباد کم نکرد و سیروس همتی به خوبی توانست در قالب یک نمایشنامه چند دقیقه ای تفکرات خود را به مخاطب القا نماید.

Fishآباد در اجرا نیز اگر مقوله موسیقی را کنار بگذاریم، در خدمت نمایشنامه است.

دکور صحنه از تعدادی درب تودرتو تشکیل می شود که از یکسو منعکس کننده ارتباط تنگاتنگ معضلات اجتماعی به همدیگر است و از سوی دیگر این دکور متحرک در هر صحنه یک مفهوم خاص را به مخاطب القا می کرد و این سادگی ارزش کار سیروس همتی را در اجرا بالا می برد.

کاراکترهای نمایشی نیز که با یکی دو تغییر نسبت به نمایشنامه خوانی به روی صحنه آمده بودند کاملا مسلط و در خدمت کارگردان حاضر شدند. نکته قابل توجه در این بخش بهره گیری جالب از همیاران صحنه بود که همتی آنها را با لباس مشکی و کلاه شاپو در خدمت گرفت و حضورشان در تمامی صحنه ها نقش تاثیرگذاری در القای وجود جایگاه باندهای مافیایی در جامعه داشت.

همتی در بخش موسیقی از موسیقی انیمیشن رابین هود بهره گرفت. این موسیقی فانتزی اگرچه تا حدودی با جریان نمایش هم خوان بود اما در نمایشی که تمرکزش تلاش برای القای یک تفکر است و با ریتمی سنگین رو به جلو می رود، آنگونه که باید بااجرا هماهنگ نشد و نتوانست در خدمت اجرا باشد.

با این حال  باردیگر تاکید می کنم Fishآباد را به واسطه نگاه به یکی از سوژه های ناب و تلخ روز جامعه داشت، ارزیابی از ارتباط تنگاتنگی که میان معضلات اجتماعی وجود دارد، تاکید بر نقش و جایگاه شهدا و نیز زیر ذره بین بردن واژه نابی به نام قناعت باید ستود.

 

 




مطالب مرتبط

یادداشت سیروس همتی در اهمیت جشنواره‌های استانی

تئاتر استان‌ها، پتانسیل جهانی شدن دارد
یادداشت سیروس همتی در اهمیت جشنواره‌های استانی

تئاتر استان‌ها، پتانسیل جهانی شدن دارد

سیروس همتی: باوجود این‌که آثار حاضر در سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر استانی چهارمحال‌وبختیاری یا بهتر است بگویم، تئاتر بام ایران، از نظر تعداد محدود بودند اما خوشبختانه تمامی آن‌ها از نظر کیفی بسیار ...

|

گفت‌وگو با داور سی‌و‌پنجمین جشنواره تئاتر چهارمحال و بختیاری

سیروس همتی: جای تئاتر کودک و نوجوان در جشنواره‌های استانی خالی است
گفت‌وگو با داور سی‌و‌پنجمین جشنواره تئاتر چهارمحال و بختیاری

سیروس همتی: جای تئاتر کودک و نوجوان در جشنواره‌های استانی خالی است

داور سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر چهارمحال و بختیاری با اشاره به خالی بودن جای تئاتر کودک و نوجوان در جشنواره‌های تئاتر استانی گفت: سرمایه‌گذاری و ارائه آموزش در این حوزه به دلیل اهمیت بُن‌مایه تئاتر کودک و نوجوان و ضرورت پشتوانه‌سازی برای آینده تئاتر لازم است.

|

نظرات کاربران