نگاهی به آثار حاضر در بخش مرور سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
بخش مرور؛ فرصتِ دوباره تماشاگران و گروههای تئاتر
ایران تئاتر- حسین سینجلی: با این فرض که آثار حاضر در بخش مرور جشنواره تئاتر فجر انتخابی از بهترین‌های تئاتر کشور در طول سال است، این بخش را می‌توان فرصتی مناسب برای تماشاگرانی دانست که در زمان اجرای عمومی این آثار نتوانستند به تماشای این نمایش‌ها بنشینند.
بخش مرور جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بنابه دلائل متعددی یکی از مهم‌ترین و پرمخاطب‌ترین بخش‌های جشنواره تئاتر فجر است و همانطور هم که از نام این بخش پیداست، قاعدتا اولین ویژگی نمایش‌های منتخب برای حضور در این بخش موفقیت آنها در اجرای عمومی‌شان هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی است. بعبارتی می‌توان گفت که نمایش‌های بخش مرور گلچینی از بهترین‌های تئاتر کشور در طول سال است و حضور آنها در بخش مرورِ مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور، همانطور که فرصت مناسبی برای آندسته از مخاطبان تئاتر است که به هر دلیل در زمان اجرای عمومی این نمایش‌ها موفق نشدند به تماشای آنها بنشینند، برای گروههای تئاتری نیز فرصت مناسبی است تا مخاطبان بیشتری را جذب تماشای کارهای خود در طول سال کنند.
امسال در سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دبیری فرهاد مهندس‌پور انتخاب آثار بخش مرور با مکانیسمی جدید انتخاب شدند. به این شکل که آثار بخش مرور تهران براساس ظرفیت اعلام شده در فراخوان با رای گروه 70 نفره کارشناسان و آثار بخش مرور سایر استان‌ها نیز بر اساس نظر شورای انتخاب سه نفره‌ای متشکل از سمانه زندی‌نژاد، علی قلی‌پور و بهنام نوایی انتخاب شدند.
در آستانه آغاز به کار سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برای آشنایی بیشتر مخاطبان و علاقه‌مندان تئاتر نگاهی کوتاه و گذرا به آثار حاضر در این بخش می‌کنیم:
آخر بازی
نمایش «آخر بازی» نوشته ساموئل بکت با ترجمه بهروز حاجی محمدی و کارگردانی محمدمهدى شاهى از تهران، آذرماه سال 95 در سالن کوچک تالار مولوی روی صحنه رفت. «آخر بازی» یکی از شناخته شده‌ترین متن‌های ساموئل بکت است. نویسنده‌ای که بعنوان یکی از تاثیرگذارترین نمایشنامه‌نویسان دنیای مدرن شناخته میشود و جهان را با آثارش در دهه 50 و 60 میلادی تحت تاثیر افکار و عقایدش قرار داده است. نمایشنامه «آخر بازی» اثری مدرن محسوب میشود و در ساختارش از طراحی صحنه و به ویژه نورپردازی انتزاعی بهره برده است. این اثر نمایشی برخلاف نمایش‌های پُرمدعای تئاترهای شبه‌آوانگارد یا تئاترهای تجاری و سفارشی، تاریخ مصرف ندارد و میشود در هر جای دنیا اجرا و بر مخاطبش تاثیر بگذارد.
نمایش تک پرده‌ای «آخر بازی» اثری نامیرا و بی‌پایان است که نمایانگر معضلات فکری، روحی و بنیادین بشر امروز است. بشری که سر آخر همه دردها، رنج‌ها، مصیبت‌ها و تلخ‌کامی‌های روزگار خود تنها با زمزمه کردن جمله‌ای به ظاهر سازش‌کارانه اما به شدت تحمیلی و منفعلانه، سعی در تعادل دنیای مشوش درون وآشفته برون را دارد اما ناموفق است. بکت در «آخر بازی» تقابل میان مرگ و زندگی، خیر و شر، سپیدی و سیاهی و جهانی که هر روز بیش از پیش در معرض خطرها و تهدیدهای این تضادها و تقابل‌ها قرار می‌گیرد را درپیش روی مخاطب قرار می‌دهد. در این نمایش مجید اصغری، راحیل روحانی‌زاده، مصطفی مقیمی و حمیدرضا نقره دوست ایفای نقش می‌کنند.
آواز زنی در گورستان
نمایش «آواز زنی در گورستان» به نویسندگی و کارگردانی مسلم نارکی کاری از گروه هنری سفیر از گچساران و پس از موفقیت در بیست‌وهشتمین جشنواره تئاتر استان کهگیلویه و بویراحمد برای حضور در بخش مرور جشنواره تئاتر فجر انتخاب شده است. گروه هنری سفیر از سال ۱۳۷۲ تشکیل شده و تاکنون با بیش از ۵۰ عنوان نمایش در جشنواره‌های مختلف ملی و بین‌المللی حضور داشته است. نمایش‌های «محو و فوکوس» و «روایتی برای بهرام چوبین» از جمله آثار موفق این گروه تئاتری هستند.
نمایش «آواز زنی در گورستان» با پرداختن به فضای بومی و محلی به مشکلات و زوایای مختلف زندگی زنان می‌پردازد. در این نمایش هانیه کردلو، زهرا افشین‌زاده، نسترن هاشم‌زاده، شیدا ویسی، مهشید موسوی، زهرا موسوی و ساناز الماسی ایفای نقش می‌کنند.
آنا کارنینا
نمایش «آنا کارنینا» به نویسندگی و کارگردانی آرش عباسی از تهران، خردادماه سال 96 در تماشاخانه ایرانشهر برای عموم اجرا شد. این نمایش با بازی معصومه رحمانی و بهنام شرقی، نمایش آدم‌های شکست خورده‌ای است که تظاهر به برنده شدن می‌کنند، اما حقیقت چیز دیگری است. در خلاصه داستان این نمایش آمده: مجری معروف تلویزیون در پانصدمین برنامه‌اش مهمان ویژه‌ای دارد؛ همسر سابق‌اش که هنرپیشه معروفی است مهمان این قسمت برنامه است و باید روبروی همدیگر بنشینند و در کمال آرامش برنامه را اجرا کنند اما سایه همسر جدید مجری که او هم هنرپیشه معروفی است لحظه‌ای دست از سر آنها برنمی‌دارد و...
در کارنامه آرش عباسی در مقام کارگردان نمایش‌هایی همچون؛ «آفتاب از میلان طلوع می‌کند»، «حریم»، «تهران ساعت 22»، «نامه‌های باد» و «همه‌چیز درباره آقای ف» دیده میشود.
ابوبکر محمدی، فاطمه محمدی
نمایش «ابوبکر محمدی، فاطمه محمدی» به نویسندگی و کارگردانی جلال تجنگی، از تهران به بخش مرور راه یافته و آبان‌ماه سال 95 در تماشاخانه سنگلج برای عموم اجرا شده است. «ابوبکر محمدی، فاطمه محمدی» درباره زندگی یک زوج مسلمان ایرانی ساکن تهران است که مردِ داستان اهل سنت و زن شیعه است. شخصیت‌های این نمایش زوجی تحصیلکرده هستند و با تدریس خصوصی امور زندگی خود را می‌گذرانند و با تمام مسائل و مشکلاتی که پیرامونشان وجود دارد مسیر زندگی خود را با قدرت ادامه می‌دهند. این نمایش یک اثر رئالیستی است و روندی قصه محور را دنبال می‌کند و به همین خاطر می‌تواند با طیف متنوعی از تماشاگران ارتباط برقرار کند. این نمایش یک درام اجتماعی با پس زمینه مذهب، سیاست و تفاوت‌های مذهبی است.
مهران نائل، وحید آقاپور، سرور عرب‌پور، امین میری و اتابک نادری بازیگران نمایش «ابوبکر محمدی، فاطمه محمدی» هستند.
اتاق ورونیکا
نمایش «اتاق ورونیکا» نوشته آیر لوین با ترجمه شهرام زرگر و کارگردانی حسین اکبرپور از مشهد در بخش مرور جشنواره تئاتر فجر اجرا میشود. این نمایش با بازی ندا محمدی، منیره الاداغی، بهراد عرفانی، کیانا حسینی، بینا باج و محمد جهان، مردادماه سال 96 در پردیس تئاتر مستقل مشهد برای عموم اجرا شده است.
آیر لوین نمایشنامه‌نویس مشهور آمریکایی است که شهرت خود را مدیون نوشتن داستان‌هایی در ژانر وحشت و تعلیق است. این نمایشنامه نیز با فضایی وهم‌آلود و ترسناک، با تعلیق فراوان و گره‌هایی که تا پایان داستان نیز ادامه دارد همراه است که به زیبایی آن می‌افزاید، البته فضای کاملاً روانشناسانه در این نمایشنامه وجود دارد که همین باعث جذب بیشتر مخاطبان می‌گردد.
اگر شبی از شب‌های تهران مسافری
نمایش «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» نوشته على شمس با کارگردانی مشترک جواد صداقت و الهام نبی از تهران در دی ماه سال 95 در سالن کوچک تالار مولوی برای عموم اجرا شده و در بخش مرور جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز حضور دارد. این اثر که بعنوان نمایشنامه برتر و اثر برگزیده جشنواره تئاتر آئینی سنتی انتخاب شده دارای فضایی کمدی است نمایش را در فضایی سایکودرام و به صورت زاردرمانی اجرا کرده است. کارگردان این نمایش فضای کمدی اثر را تبدیل به فضای طنز تلخ اجتماعی کرده و تراژدی ماجرا را مدنظر قرار داده است. در خلاصه داستان نمایش «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» با بازی حشمت‌الله غضنفر و الهام ابنی آمده: در شب عروسی دختر طغرل سیاه بازی می‌میرد و روحش وارد جسم طغرل میشود و طغرل می‌پندارد که خودش سیاه باز است و...
اگه بمیری
نمایش «اگه بمیری» نوشته فلوریان زلر با ترجمه سانازفلاح فرد و کارگردانی سمانه زندی‌نژاد از تهران، مرداد و شهریورماه سال 96 در تماشاخانه ایرانشهر برای عموم اجرا شده است. در این نمایش که به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کرده رضا بهبودی، ستاره پسیانی ، کاظم سیاحی و الهام کردا ایفای نقش می‌کنند. داستان «اگه بمیری» درباره زنی است که شوهرش را در یک تصادف از دست داده است. این زن بعد از مرگ همسرش شروع می‌کند به کنکاش کردن در زندگی گذشته و رابطه‌اش با شوهرش.
نکته مورد توجه که در این نمایش بر آن تاکید میشود این است که آدم‌های عزیز زندگی ما در کنارمان هستند و آنقدر به ما نزدیک هستند که ممکن است ما آنها را نبینیم اما وقتی با فقدان آنها روبرو می‌شویم تازه به خودمان می‌آییم و نمی‌فهمیم که تصویری که از آنها داشتیم چقدر واقعی بوده و چقدر آنها را درست دیده بودیم.
برای کلاه آهنی‌ها
نمایش «برای کلاه آهنی‌ها» به نویسندگی و کارگردانی پژمان عبدی از تهران بعنوان نمایشی که یک بار در اردیبهشت‌ماه سال 93 در تماشاخانه مشایخی و یک بار نیز در بهمن‌ماه سال 95 در سالن تئاتر باران برای عموم اجرا شده، از دیگر آثاری است که در بخش مرور جشنواره سی‌وششم اجرا خواهد شد.
نمایش «برای کلاه آهنی‌ها» در واقع مرثیه‌ای است برای تمام جوانان آرزومند و بی‌گناهی که در چنبره سیاست‌های غلط خارجی و نظامی فنا می‌شوند. زبان نمایش طناز و مطایبه‌آمیز است موضوعش مصائب و معضلات جنگ‌های بی‌محتوایی است که مسببان آن افرادی دیوانه و سودجو هستند. در واقع این نمایش به مسئله جنگ و صلح از زاویه‌ای متفاوت نگاه می‌کند و با درآمیختن فضای واقع‌گرایانه و فانتزی با یکدیگر، تجربه‌ای جدید را بر صحنه شکل می‌دهد. «برای کلاه آهنی‌ها» روایت‌گر داستان سه سرباز از دو کشور متفاوت است که در گودالی میان میدان جنگ گرفتار شده‌اند و...
در این نمایش که در هشتمین دوره جشنواره سراسری تئاتر ماه موفق به دریافت پنج جایزه برتر (نمایشنامه، کارگردانی، طراحی صحنه، بازیگری زن و بازیگری مرد شده، بازیگرانی همچون؛ سیه ضیایی، محمدعلی حسینعلی‌پور، میثاق زارع و پژمان عبدی ایفای نقش می‌کنند.
پایان بازی
نمایش «پایان بازی» بر اساس نمایشنامه «رومولوس کبیر» نوشته فردریش دورنمات با ترجمه سیدمحمد سعیدی و طراحی و کارگردانی و دراماتورژی افشین زمانی، شهریورماه سال 96 در تماشاخانه سنگلج برای عموم اجرا شده است. افشین زمانی که پیش از این نمایش‌هایی همچون «ننه دلاور و فرزندانش»، «خاطرات هنرپیشه نقش دوم» و «آندورا» را روی صحنه برده، جهان‌شمول بودن موضوع «رومولوس کبیر» و پرداختن به واقعه عدم صلح در جهان را از دلائل نگارش و اجرای این اثر عنوان کرده است. در خلاصه داستان این نمایش آماده: آخرین روز حکومت پادشاهی را می‌بینید که مشتاقانه در انتظار سقوط کشورش است...
در نمایش «پایان بازی» علی قربانخانی، مهیار قزل سوفلو، سیدمحمد سعیدی، محمد شهباز طهرانی، فرزاد آیتی، مونا کرمی، فرانک جلیلی، بیاینا محمودی، میر نادر مظلومی، نریمان عابدی، آرین فرزانه، سهیل محزون، وحید کلیایی، سیدعلی موسوی، شیرین صفایی، افشین زمانی و محمدرضا خادمی ایفای نقش می‌کنند.
پسران تاریخ
نمایش «پسران تاریخ» آخرین اثر نمایشی اشکان خیل‌نژاد نوشته آلن بِنِت از تهران، شهریورماه سال 96 در سالن چهارسو مجموعه تئاترشهر برای عموم اجرا شد و با استقبال خوبی نیز روبرو شد. در این نمایش محسن ابوالحسنی، مجید آقاکریمى، مهرداد بابایی، سینا بالاهنگ، محمد برهمنی، سجاد حمیدیان، حامد رسولی، حمید رحیمی، مهدی شاهدی، مریم نورمحمدی و امیرمسعود واعظ‌تهرانى ایفای نقش می‌کنند.
آلن بَنت از نمایشنامه‌نویسان معاصر انگلیسی است که بخش‌هایی از نمایشنامه «پسران تاریخ» را براساس زندگی و تجربه‌های شخصی خود با روایت داستانی از چند دانش‌آموز سال آخر دبیرستان در یک کلاس درس که برای رفتن به دانشگاه آماده می‌شوند، نوشته است و در واقع می توان از این اثر به عنوان نقد نظام و ساختار آموزشی غرب نام برد. «پسران تاریخ» جوایزی از جمله تونی، جایزه حلقه منتقدان بریتانیا و جایزه بهترین ادبیات نمایشی منتقدان نیویورک را نیز دریافت کرده است. اشکان خیل‌نژاد هم علاوه این نمایش در کارنامه خود در مقام کارگردان آثاری همچون؛ «پچ‌پچه‌های پشت خط نبرد»، «بالاخره این زندگی مال کیه؟»، «ویران»، «کامنت»، «پرده سوم صحنه چهارم» و «مرگ هوتن» را دارد.
شرقی غمگین
نمایش «شرقی غمگین» نوشته سجاد افشاریان با کارگردانی سعید زارعی و نقش‌آفرینی سجاد افشاریان و سیدهومن شاهی از تهران، مردادماه سال 96 در تماشاخانه پالیز برای عموم اجرا شده است. «شرقی غمگین» یک قصه عاشقانه و اجتماعی است و قصه آن در حوالی همین روزهایی که در آن نفس می‌کشیم می‌گذرد و داستان دو دانشجوی انصرافی رشته ادبیات است که یکی از آنها دو سال است که به دلایل مختلف پایش را از خانه بیرون نگذاشته است.
تولد غم‌انگیز پسر آهنی
نمایش «تولد غم‌انگیز پسر آهنی» به نویسندگی و کارگردانی رامین سیاردشتی از تهران از معدود نمایش‌های عروسکی است که به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کرده است. در این نمایش نداجبرئیلی و رامین سیار دشتی بازی می‌کنند و پرستو آریا کیا، حمیدرضا بزدوده، طناز جلوسی، حمیده رسولی، مهگل صابری، پریسا گودرزی و نسیم یاقوتی بعنوان عروسک‌گردان حضور دارند.
این نمایش که در پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران نیز اجرا شده، دی‌ماه سال 95 در سالن انتظامی خانه هنرمدان ایران برای عموم اجرا شده است.
کلیت نمایش «تولد غم‌انگیز پسر آهنی» چالش انسان و ماشین است که با تلفیق عروسک و بازیگر به صورت زنده و عروسکی اجرا میشود. این اثر که با تکنیک سایه اجرا میشود، داستان زوجی است که در انتظار تولد فرزندشان هستند، اما وقتی بچه به دنیا می‌آید، می‌بینند که فرزندشان یک روبات است. «تولد غم‌انگیز پسر آهنی» برگرفته از داستان پسر آهنی از مجموعه «مرگ غم‌انگیز پسر صدفی و داستان‌های دیگر» نوشته تیم برتون است.
تهران زیر بال فرشتگان
نمایش «تهران زیر بال فرشتگان» نوشته نادر برهانی‌مرند با کارگردانی اکبر صمدی‌نیا، بهمن‌ماه سال 95 در مجتمع فرهنگی و هنری خاتم الانبیاء (ص) شهر رشت برای عموم اجرا شده است. داستان این نمایش روایت خانوادهای است که در شبی برفی دور هم جمع می‌شوند تا در مورد سرنوشت مادر خانواده تصمیم بگیرند. در این اوضاع و احوال مادر خانواده نیز دچار مرگ مغزی شده و از آنجایی‌که پدر خانواده نیز در فکر تجدید فراش است در نهایت تصمیم می‌گیرند که دستگاه‌های متصل به مادرشان را قطع کرده و مادر، به رحمت خدا میرود.
در این نمایش فرهاد رحمان‌زاده، حدیث نیکرو، اکبر محبوبی‌فر، روح‌الله بخت شاهی، وحید تقی زاده و پرستو محافظت بعنوان بازیگر ایفای نقش می‌کنند.
چند درجه سوتفاهم در مقیاس
نمایش «چند درجه سوتفاهم در مقیاس» نوشته محسن رهنما با کارگردانی حبیب اله دانش و نقش‌آفرینی محمدرضا ترابی از تهران، شهریورماه سال 96 در سالن مکتب تهران برای عموم اجرا شده است. «چند درجه سوءتفاهم در مقیاس اتللو» داستان بازیگر نقش اتللوست که خودش را در صحنه کشته، فرصتی یافته تا علت مرگ خود را که به موازات داستان اتللوی شکسپیر است، برای مخاطبین بیان کند.
مونودرام «چند درجه سوءتفاهم در مقیاس اتللو» در اقع روایت امروزی اتللوی شکسپیر است. بازیگر اتللو به رابطه نامزدش، بازیگر دزدمونا و بازیگر نقش کاسیو ظنین است، در حالیکه بازیگر یاگو در این ماجرا نقشی ندارد، اما عشق امیلی بازیگر نقش همسر یاگو، به بازیگر اتللو سوی دیگر پیچیده شدن این روابط چند وجهی است.
خانه‌ای در انتهای خیابان بهار
نمایش «خانه‌ای در انتهای خیابان بهار» به نویسندگی محمد چرم شیر و کارگردانی ندا هنگامی از تهران، اسفندماه سال 95 در تماشاخانه ایرانشهر برای عموم اجرا شده است.
هنگامی که آثاری همچون؛ «سلول صفر»، «خواب به سراغم آمد»، «ماضی استمراری» و «نیمروز اسکاتلند» را در کارنامه هنری خود درد، درباره این نمایش گفته: در نمایش «خانه‌ای در انتهای خیابان بهار» ما با خانه‌ای طرف هستیم که یک جمله تکان‌دهنده در آن گفته میشود: «مامان مدت‌هاست مرده، چرا از این خونه نمی‌زنید بیرون؟ قفل این خونه از داخله» و نمایش از جایی شروع میشود که پدر و مادر زنده نیستند و به‌گونه‌ای پیش میرود که در خانه‌ای در انتهای خیابان بهار قفل است، چون ذهن آدم‌های آن خانه قفل شده است. در این اثر نمایشی لیندا کیانی، نازنین بیاتی، مهسا ایرج پور، شیرین اسماعیلی و معصومه رحمانی ایفای نقش می‌کنند.
دشمن خدا
نمایش «دشمن خدا» به نویسندگی و کارگردانی عمادالدین رجبلو از تهران در مردادماه سال 96 در پلاتو اجرا تئاترشهر برای عموم اجرا شده و بعنوان یکی از آثار بخش مرور در جشنواره تئاتر فجر اجرا میشود.
در خلاصه داستان این نمایش که از نمایش‌های منتخب بیست‌وپنجمین جشنواره سراسری تئاتر سوره است آمده: فرقی نمیکنه چند سالته. مهم اینه که دروغ بگی دشمن خدایی. در واقع این اثر دو اپیزود اجتماعی و اخلاقی است. اپیزود اول فضای آموزشی مدرسه و دوم پادگان نظامی است. در اپیزود اول دو دختربچه سر یک برگه انشاء دعوایشان میشود قضاوت درباره کدام برگه برای چه کسی است بر عهده تماشاگران گذاشته‌شده است. اپیزود دوم درباره دو سرباز است که باهم درگیر شده و یکی از آنها زخمی شده است یکی از سربازان شهادت داده که اینها باهم درگیر شده‌اند داستان به‌گونه‌ای جلو می‌روند که دروغ و واقعیت خلط شده و درواقع خود سربازان در تردید دروغ و راست‌گویی قرار می‌گیرند. رضا وحیدی‌فر، پورنیک کاوش، محمد حسین صفایی، امیر محمد درویش، محدثه شیر علی، ملیکا البرزی و مارال سینه سپهر بازیگران نمایش «دشمن خدا» هستند.
سر بسته از تهران
نمایش «سر بسته از تهران» نوشته و کار مجتبی کریمی با بازی فرزانه میدانی و پژمان یاوری از تهران به بخش مرور جشنواره فجر راه یافته است. این نمایش که برنده تندیس بهترین بازیگر زن، بهترین نمایشنامه و بهترین کارگردانی هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران را از آن خود کرده، آبان ماه سال 95 در سالن سایه مجموعه تئاترشهر برای عموم اجرا شده است. این نمایش در واقع به چالش کشیدن این موقعیت از خلال عبور دادن آن از دل تئاتر است. چالش بعدی مواجه کردن این نمایشنامه با امکانات تئاتر بود تا بتوان ظرفیت‌ها و نقص‌های آن را آشکار کرد. در نهایت نمایشنامه، البته اگر چنین چیزی به شکل مستقل وجود داشته باشد، ساخته این تقابل‌ها و فرآیندها است.
سندروم پای بیقرار
نمایش «سندروم پای بیقرار» به نویسندگی مشترک علی حاتمی‌نژاد و رئوف دشتی با کارگردانی عبدالله برجسته کاری از گروه تئاتر کربن از شهر مشهد اردیبهشت‌ماه سال 96 در تماشاخانه اشراق مشهد برای عموم اجرا شده است. در نمایش «سندروم پای بیقرار» با بازی محمدرضا صولتی، مسعود عقلی، ندا محمدی، منا بارانی و محمدرضا لبیب ایفای نقش می‌کنند. تِم اصلی این نمایش مهاجرت است و کارگردان به سراغ این پدیده‌ای که تبدیل به یک اپیدیمی در کشور ما شده و در هر طبقه و قشری با آن درگیر است، رفته است.
شب دشنه‌هاى بلند
نمایش «شب دشنه‌هاى بلند» به نویسندگی، طراح و کارگردانی على شمس از تهران در شهریور ماه سال 96 در سالن تئاتر مستقل تهران برای عموم اجرا شد. این نمایش نمایشنامه‌نویسی ایران را در فاصله بین سال‌های ۴۹ تا ۹۵ در برمی‌گیرد و به گفته کارگردان این نمایش در واقع ادای دینی به نمایشنامه‌نویسان ایرانی است.
علی شمس نویسنده و کارگردان نمایش «شب دشنه‌های بلند» درباره نمایش خود گفته: رویکرد این نمایشنامه پست مدرن است و نمایش درباره بخشی از دوران نمایشنامه‌نویسی ایران است و فارغ از داستانی که روایت می‌کند، نویسنده به ذات نمایشنامه بدل میشود و با تعریف قصه برای تماشاگر مرور میشود. مرضیه وفامهر، سام کبودوند، فرزین محدث، رامین سیاردشتی، خاطره حاتمی و سجاد تابش بازیگران این اثر نمایشی هستند. علی شمس پیش از این نمایش‌هایی همچون «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری»، «مخاطب خاص»، «قلعه انسانات» و «داستان های میان رودان» را به صحنه برده است.
شلتر
نمایش «شلتر» نوشته ساناز بیان با کارگردانی امین میری و نقش‌آفرینی الناز اسمعیل‌زادگان، بهار اعتماد، سمیرا اکبری، سارا بانکی، بهنوش پات، ساناز پوردشتی، ستاره جباری، خدیجه حسانی، ساجده حمیدی، سرور خسروانی، نیلوفر دربندی، مرضیه زهری، امید سلیمی، آنالی شکوری، پریا قانع و مهدیه کوهستانی، کاری از گروه تئاتر «احساس آبی»، بهمن‌ماه سال 95 در تالار قشقایی مجموعه تئاترشهر برای عموم اجرا شده است.
این نمایش که تماشای آن برای زنان باردار و افرادی که ناراحتی قلبی دارند توصیه نمی‌شود، به معضلات زندگی کارتن خواب‌ها می‌پردازد. نمایش «شِلتِر» که عنوان آن برگرفته از یک واژه انگلیسی است تئاتری مستند درباره آدم‌هایی است که در گذشته خود روزهای تلخ و بسیار عجیب کارتن خوابی را تجربه کردند اما این بار با حضور روی صحنه به صورت کاملا مستند و واقعی همراه با بازیگران نمایش از اتفاقات تلخی که در گذشته آنها پیش آمده با تماشاگران حرف می‌زنند. این نمایش بر اساس تحقیقات فراوانی که از فروردین ماه سال 94 آغاز شده، روی صحنه شکل اجرایی گرفته و حاصل مصاحبه با ۴۹ کاراکتری است که روزگاری در بدترین شرایط و در مناطقی چون دروازه غار تهران کارتن خواب بودند. به عبارتی اغلب شخصیت‌های نمایش که مخاطبان با آنها در این اثر روبه‌رو هستند از افرادی هستند که به معنای واقعی کارتن خوابی را تجربه کردند اما امروز همگی دوباره به جامعه راه یافته‌اند و در کنار بازیگران نمایش به بیان گوشه‌های تلخ و عجیب از آنچه به آنها گذشته می‌پردازند.
قند خون
نمایش «قند خون» به نویسندگی و کارگردانی لیلی عاج که در شهریورماه سال 96 در پلاتو اجرای مجموعه تئاتر شهر اجرا شده، در بخش مرور جشنواره تئاتر فجر اجرا شده است. داستان آن به روایت مشکلات اجتماعی مردم حاشیه‌نشین و کارگران یک کارخانه تعطیل‌شده در ورامین می‌پردازد.
لیلا عاج در مورد داستان نمایش «قند خون» گفته: الگویی که در این اثر مورد استفاده قرار گرفته است بلاتشبیه به «مرگ یزدگرد» استاد بهرام بیضایی شبیه است. در آن‌جا آسیابان را داریم و زن و دخترش را و اینجا یک مرد به نام کوهستان، همسرش پروانه و خواهرش شیرین، آن‌جا مردِ غایب یزدگرد است و اینجا صاحب کارخانه قند ورامین. در این اثر نمایشی الهام شعبانی، ارسطو خوش رزم و پریا وزیری ایفای نقش می‌کنند.
کاش میشد منم بیام
نمایش «کاش میشد منم بیام» نوشته کامران شهلایی با کارگردانی مشترک غنچه شکوهیان و محسن اردشیر از شهر آمل به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر آمده است.
نمایش «کاش میشد منم بیام» مضمونی اجتماعی دارد و داستان آن درباره مادری است که چند سال گذشته به دلیل ادامه تحصیل از به دنیا آوردن فرزندش پشیمان میشود و حال بعد از گذشت سال‌ها فرزند کشته شده به خواب او می‌آید تا جایی‌که کل زندگی او را مختل کرده و زن تصور می‌کند که این بچه واقعا وجود دارد. محمدرضا شجاعی، فرخنده ابراهیمی، پونه غدیری و سارا یزدانی بازیگران این نمایش هستند.
مانوس
نمایش «مانوس» به کارگردانی نازنین سهامی‌زاده از تهران بهمن ماه سال 96 در تالار قشقایی مجموعه تئاترشهر برای عموم اجرا شده و امسال در بخش مرور جشنواره سی‌وششم فجر روی صحنه میرود. در نمایش مستند «مانوس» حسان بیات فر، ابراهیم عزیزی، السا فیروزآذر، احسان کرمی، صبا گرگین پور، حمیدرضا محمدی، نسرین نکیسا و نرگس نیک سیرت، ایفای نقش می‌کنند. این نمایش که تماشای آن برای افراد زیر ۱۴سال، زنان باردار و بیماران قلبی توصیه نمی‌شود، سرگذشت پناهجویانی است که به کشور استرالیا مهاجرت کردند و در جزیره مانوس گرفتار شدند. در خلاصه داستان این اثر آمده: این نمایش بدون هیچ دخل و تصرفی حاصل مصاحبه با افراد حقیقی داخل کمپ‌های مانوس و نائورو است و تئاتر و رباتیم می‌باشد. تحقیقات مانوس از یک تیتر خبر، یک سال ونیم پیش آغاز شد تا به امروز که به مرحله اجرا رسیده است...
سرآشپز پیشنهاد می کند
نمایش کمدی موزیکال «سرآشپز پیشنهاد می‌کند» نوشته رضا شفیعیان است که توسط محمد امیر یاراحمدی بازنویسی شده و شهاب‌الدین حسین‌پور آن را کارگردانی کرده است. این نمایش که خردادماه سال 96 در تماشاخانه سنگلج برای عموم اجرا شده، داستان ضحاک پادشاه ظالم ایرانی است که از چاقی رنج می‌برد و تصمیم می‌گیرد برای تغییر رویه غذایش کنکور آشپزی برگزار کند. در این نمایش که در پانزدهمین جشنواره آئینی سنتی و دوازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهیان ایران و اولین دوره جشنواره ملی جوان ایرانی بعنوان اثر برگزیده انتخاب شده، آرش فلاحت پیشه، مهدی فریضه، محمد صدیقی مهر و امیررضا میرآقا بعنوان بازیگر ایفای نقش می‌کنند.
مفیستو
نمایش «مفیستو» نوشته آرین منوشکین (بر اساس رمان کلائوس مان) با ترجمه ناصر حسینی‌مهر و کارگردانی مسعود دلخواه، تیرماه سال 96 در سالن اصلی تالار مولوی روی صحنه رفته است. این نمایش یک اقتباس تئاتری از یکی از مهم‌ترین رمان‌های قرن بیستم با همین عنوان است. کلاوس مان، رمان «مفیستو» را در سال ۱۹۳۶ و درست پیش از جنگ‌جهانی دوم در آمستردام منتشر کرد. این رمان با الهام از داستان دکتر فاستوس و مفیستوفلس (شیطان در افسانه‌های آلمانی) و در اعتراض به سیاست‌های فرهنگی حزب نازی در آلمان نوشته شده است. کلاوس مان در این کتاب ماجرای یک بازیگر تئاتر را روایت می‌کند که برای پیشرفت شغلی‌اش با شیطان یا همان دولت نازی‌ها پیمان می‌بندد و در نتیجه باعث از دست دادن دوستان انقلابی و همکاران هنرمندش میشود. در واقع شاید «مفیستو» واقعی‌ترین و هشدار دهنده‌ترین کتابی باشد که در نقد وضعیت جامعه فرهنگی آلمان، در دوران حکومت نازی‌ها نگاشته شده است.
مرتضی اسماعیل‌کاشی، محمدرضا علی‌اکبری، پریسا رضایی، ژیلا آل‌رشاد، امیرحسین سرداریان، هادی آقابزرگی، پوریا سلطان‌زاده، اشکان هورسان، عبدالرضا نصاری، راحیل روحانی‌زاده، افسون دلخواه، فرزانه زینتی، محمدمهدی شاهی، فطیما یثربی، معصومه بیگی، محبوبه تفضلی، محمد صادقی، مصطفی مقیمی، ایران مسعودی، رضا موسوی، مرتضی کوهی، سمانه آقازمانی، فرزین حاجیلو، محمدعلی شهیدی، منا رستگار، امیرحسین قنبری، مهرنوش حاجی‌خانی، احسان کاکاوند، فرهاد حاجیلو، حسین یوسفی و میلاد افواج، بازیگران این نمایش هستند.
موغلی پنا
نمایش «موغلی پنا» به نویسندگی و کارگردانی علیرضا داوری از بندرعباس به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کرده است. «موغُلی پنا» نام یک شخصیت از مثل‌های عامیانه زنانه جنوب است که مترادف با شخصیت خاله رورو در فرهنگ عامیانه ایران است. این اثر اقتباسی وفادارانه از نمایشنامه «خانه برناردا آلبا» اثر فدریکو گارسیا لورکا نویسنده اسپانیایی است. داوری در نمایش «موغلی پنا» سعی کرده با اقتباس از داستان این اثر و شخصیت‌ها، به بررسی جایگاه اجتماعی زنان در عرصه نمایش و خصوصا نمایش‌های شادی‌آور زنانه در دوره‌ای از تاریخ اجتماعی هرمزگان بپردازد. این اثر را می توان بعنوان یکی از زنانه‌ترین آثار نمایشی تولید شده در استان هرمزگان دانست که با یک جمع حرفه‌ای و موفق آماده اجرای عمومی در سطح استان است. فاخر سیما پورسالاری، سارا توکلی، مریم سالاری‌نسب، راضیه ذاکری، مرضیه کریمی، فتحیه بقایی، فهیمه فرهانی و معصومه قدرتی، بازیگران هستند.
نسخه آزمایشی
نمایش «نسخه آزمایشی» به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی‌نژاد، بعد از اجرای عمومی در تماشاخانه اشراق مشهد از این شهر به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر آمده است.
این نمایش با بازی محمدرضا صولتی و سحر رضوانی نگاهی متفاوت است به بی‌توجهی آدم‌ها در جامعه کنونی به یکدیگر. علی حاتمی‌نژاد درباره روند نگارش و اجرای این اثر گفته: دلایل زیادی برای این ایده در ذهن من بود، یکی اینکه آدم‌ها در جامعه کنونی زیاد به هم توجه نمی‌کنند و در روابط اجتماعی، شخصی و خانوادگی بسیار کمتر یکدیگر را می‌بینند و به هم توجه می‌کنند. از طرفی در جهان، جنگ‌های بسیاری در حال وقوع است که بسیاری از شهرها در منطقه‌ای از جهان که کشور ما نیز در آن قرار دارد، در حال خالی شدن هستند و مردمان این شهرها به نقاط دیگر برای مهاجرت و پناهندگی می‌روند، این موضوع من را بسیار درگیر کرده و آزار می‌دهد. این موضوعات به علاوه اینکه، روابط زن و شوهر و روابط خصوصی ما در زندگی رو به سردی و کم توجهی است که همین باعث شده ما هر روز از هم دورتر شویم، تا آنجایی‌که در کنار هم هستیم، اما نتوانیم همدیگر را ببینیم. این نویسنده و کارگردان تئاتر با تاکید بر نشان دادن نقش پررنگ اجتماع در دوره کنونی و زندگی انسان‌ها در نمایش «نسخه آزمایشی» گفته: در این نمایش سعی کرده از زاویه‌ای دیگر نشان دهد که ما انسان‌ها تا چه حد به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، وابسته هستیم و بدون این جامعه در مدت زمان کوتاهی مشکلات روحی، روانی و جسمی فراوانی پیدا خواهیم کرد به نوعی زندگی بدون جامعه برای ما غیرممکن است.
نمی‌تونیم راجع بهش حرف بزنیم
نمایش «نمی‌تونیم راجع بهش حرف بزنیم» به نویسندگی پیام سعیدی، دراماتورژی محمد چرم‌شیر و کارگردانی جابر رمضانی از تهران در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرا شده است. در این نمایش شیوا ابراهیمی، علی باقری، آتیلا پسیانی، اصغر پیران، نگارجواهریان، ایمان صیادبرهانی، نیکامهر غفاریان و مریم نورمحمدی ایفای نقش می‌کنند. در خلاصه داستان این نمایش آمده: خانوادهای سر میز شام تلاش می‌کنند تا راجع به خودکشی مهرناز حرف نزنند. آنها گرسنه دانستن درباره دردهایی که به او رفته است هستند. نمایشی درباره درد؛ درباره درد مشترکی که نمی‌توان راجع به آن حرف زد.
جابر رمضانی درباره نمایش خود گفته: صحبت‌نکردن افراد یک خانواده مسئله‌ای مشترک بین تمام خانواده‌ها شده است و همین امر باعث شد تا آن را به عنوان سوژه برای اجرا انتخاب کنم. در این نمایش یک ساعته، قرار است تماشاگر‌ها تجربه‌ای را از سر بگیرند و تمرین صبر کنند. این روزها فرصت این کار در جامعه کمتر پیدا شده که سر میز شام 8 نفره اعضای خانواده با هم صحبت کنند، از دختر 8 ساله تا پدر خانواده و سربازی به نام فریبرز که پسر این خانواده است، هر یک با دغدغه‌هایشان دور هم نشسته‌اند و هرکدام برای حرف نزدن درباره فاجعه‌ای که رخ داده است، ترفند و روش‌هایی را در پیش گرفته‌اند یکی با پرخوری کردن و پرکردن دهانش فرصت حرف‌زدن را از خود گرفته است و دیگری با کارکردن با تلفن همراه، خود را از چالش حرف‌نزدن فارغ می‌کند. این اثر تجربه‌ای جدید را با حواس پنج‌گانه مخاطب ارائه می‌کند که در نهایت تجربه‌ای متفاوت را برای او رقم بزند.
و چند داستان دیگر
نمایش «و چند داستان دیگر» به نویسندگی و کارگردانی پیام لاریان فروردین ماه سال 96 در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرا شده است. در این نمایش پنج موقعیت در باب آنالیز خشونت را به تصویر می‌کشد و به آنالیز چرخه تولید و بازتولید گونه‌های مختلف خشونت در اجتماع می‌پردازد، نمایش که مهدی حسینی‌نیا، حمید رحیمی، معصومه کریمی، مجتبی فلاحی، سینا کرمی، الهه شه‌پرست، سجاد تابش، کیوان ساکت اف، ملودی آرام نیا و مریم نقیبی ایفای نقش می‌کنند. در خلاصه داستان این نمایش امده: خشونت، تنها چیزیست که همواره با آدمی در حرکت است. آدم به خواب و خوراک شاید احتیاج پیدا نکند، اما به خشونت چرا.
هذیان
نمایش «هذیان» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی سخاوت از ذرفول پس از موفقیت در جشنواره بین‌المللی راه ابریشم آلمان، به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر آمده است. نمایش «هذیان» که با حضور چهره‌های پیشکسوت تئاتر دزفول به روی صحنه میرود موضوعی اجتماعی دارد. علی سلطانی، محمدرضا صانعیان، محمدحسین طهماسبی، سیدعظیم آرینپور، عبدالحسین صنیعی، مریم سعدالهخانی، پوریا سخاوت، محمدامین فتحالهگندمی، مرجان شکیباییراد، محمد مبارک، پریا یاوریراد، فرزانه لطفیان و پارسا سخاوت بازیگران این نمایش هستند.
خرس و خواستگاری
نمایش «خرس و خواستگاری» نوشته آنتون چخوف با طراحی و کارگردانی محمدحسن معجونی (به زبان گیلکی) پس از دو بار اجرای عمومی در شهر رشت به بخش مرور جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کرده است. در خلاصه داستان این نمایش آمده:
خرس: زنی که به تازگی همسر خود را از دست داده با یکی از طلب کارهای سرسخت همسرش روبه رو میشود.مرد طلب کار به هیچ وجه حاضر نیست بدون رسیدن به مطالباتش خانه زن را ترک کند تا...
خواستگاری: در محله‌ای روستایی مردی به خواستگاری دختری در همسایگیشان میرود اما قبل از اینکه صحبت‌هایی از ازدواجشان شروع شود اختلاف های سنتی همیشگی گریبانگیرشان میشود و....
برنا انصاری، برنوش پورغفار، یاسمین شاه بهرامی، روشنک شعبانی، مجتبی علیپور، مهیار ندایی و مریم نژاد بازیگران این نمایش هستند.
خسیس
نمایش موزیکال «خسیس» نوشته ژان بابتیست مولیر با ترجمه و کارگردانی مریم کاظمی تابستان سال 96 در پردیس تئاتر تهران (خاوران) سالن علی نصیریان برای عموم اجرا شد. در این نمایش حسین محب اهری، جمشید جهان زاده، ساقی زینتی، افشین زارعی، همون رهنمون، میلاد رمضانی(ورجاوند)، عرفان میدانلو، حسام کلانتری، نازنین صفا، مهراد زمانی، فاطمه خدابنده لو، سعید قره داغلی، حسن همتی، مهدی رمضانی، شادی کارآیین، نرگس صفامنش، سمیه بیگی، سعید طاهری، مجید مظفری، تانیا زارع، امیر فلاحی راد، ایمان مسعود، پارسا سوهانی، شقایق اصلانی، پدر ام قره خانی، بیتا اتفاق، سما احمدی و سبا کریمیان، امیرعلی بنی هاشم، باران خسرو نژاد، مانی مصحفی، فریماه کیهانی و افرا فردافشار ایفای نقش می‌کنند.
«خسیس» داستان هارپاگون پیرمرد خسیسی است که خانواده و دوستان و کارکنانش از خست بی‌اندازه او در رنج و عذاب هستند. او می‌خواهد با دختر جوانی که معشوقه پسرش است ازدواج کند. برای پسر خودش یک بیوه زن پولدار و برای دخترش هم یک پیرمرد مایه دار انتخاب کرده است... اینها با عث اختلافات بین پدر و فرزندان میشود.
