در حال بارگذاری ...
گذر رودکی در حاشیه فجر 36 افتتاح خواهد شد

یکی از مهمترین گذرهای تهران به بار نشست

ایران تئاتر-علی رحیمی: براساس ماده ۱۱۴ برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران (۱۳۹۳-۱۳۹۷) احداث و بهره برداری از طرح رودکی تا پایان سال سوم برنامه مورد تاکید قرار گرفته است، موضوعی که هرچند با تاخیر اما بالاخره به بار نشست.

اتکای بیش از حد شهرسازی مدرن به سرعت و ماشینیسم که در بطن حرکت سواره مستتر می باشد، و غفلت از حفظ و ساماندهی فضاهای پیاده راه از جمله نقایص ملموس در  شهرسازی معاصر است که ارمغانی جز اوج گیری و حاد شدن مشکلات شهری از جمله افت کیفیت فضاهای شهری، افول ارزشهای اجتماعی، فرهنگی، بصری، انحطاط مراکز تاریخی شهرها، ناامنی راهها، دشواری رفت و آمد و ... و در نتیجه همه آنها نزول کیفیت زندگی ندارد.

این مسئله صاحب نظران را بر آن داشت تا با تغییر در سیمای کالبدی شهرها، تغییرات نوینی را در کیفیت زندگی شهر و رفتار اجتماعی و فرهنگی مردم به وجود آورند که پیامد آن شکل گیری جنبش هایی همچون «جنبش پیاده مداری» به منظور بازیابی و توسعه فضاهای پیاده در سطح شهرها و با هدف افزایش مراودات اجتماعی، تشویق به تفریح و گردش، جذب توریسم، توسعه فضای سبز، گسترش فضاهای باز، حفظ ارزشهای معماری و فرهنگی، احیای بافت های تاریخی، بهبود روشنایی، بهبود دسترسی ها،  امنیت و آرامش بیشتر، عدم وجود خودرو و آلودگی و... و در نتیجه آن افزایش سرزندگی و حس تعلق به محیط بود.

در کشور ما توجه به اهمیت پیاده راه ها با طراحی خیابان جمهوری و بخش هایی از خیابان ولیعصر کنونی به عنوان مسیر ویترین بینی جدی شد . سپس در سمینار بررسی مسائل اجتماعی تهران که به همت موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در سال 1343 برگزار شد عنوان و طرح پیاده راه کردن دسترسی به مراکز محله در شهرک های تهرانپارس، نارمک و نیروی هوایی ارائه شدو بخشی از آن اجرا شد.

در سال 1357 با انتشار کتاب «سیری در تجارب مرمت شهری» توسط وزارت مسکن و شهرسازی، اندیشه پیاده راه ها در بافت های قدیم به صورت جدی تر عنوان و مورد بررسی قرار گرفت و خیابان های پیاده رو به عنوان محور ارتباطی پیاده با نواحی مسکونی، مراکز محله، مراکز خرید، مراکز فعالیت های فرهنگی و عمومی و ... معرفی شدند.

 

هویت تازه پیاده راه ها

پس از پایان جنگ تحمیلی توجه به پیاده راهها به عنوان یک اولویت همواره مدنظر متولیان امر قرار داشت و حتی در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و در ادامه آن مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخه 25 آذرماه 1387 نیز به صورت ویژه بر آن تاکید شد که نتیجه آن طراحی پیاده راه ها با کاربری های متفاوت در شهرهای بزرگ بود. براین اساس در مناظق پرترافیک و پررفت و آمدکلان شهر تهران  چون محله بازار تهران ، باب همایون ، ناصرخسرو ، خیابان ولیعصر و ... پیاده راه محور اصلی تغییرات شهری قرارگرفت .

 

دوطرح زمین مانده مهم

اما دوطرح فرهنگی هنری که از اولین عناوین مطرح شده هم هستند همچنان زمین مانده است . طرح پیاده راه خیابان لاله زار و گذر فرهنگی رودکی

و  از این میان طرح پیاده راه رودکی که تحت عنوان گذر هنر حدفاصل تئاتر شهر تا تالار وحدت را در بر می گیرد با وجود هزینه کم و امکان اجرایی شدن همچنان به ثمر ننشسته است.

 

گذر هنر

طرح گذر هنر با عنوان «تالار تا تالار» از اوایل دهه 80 با تدبیر احمد مسجد جامعی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد(1379-1384) مورد توجه قرار گرفت.

وی در این خصوص در مصاحبه ای که با روزنامه اعتماد ملی در سال 1386 داشت، در خصوص تفکر طراحی این گذر عنوان می کند: در این گذر تئاتر شهر که مرکز تئاتری کشور است و سابقا کافه شهرداری بود، وصل می شود به تالار وحدت و در میان این دو تالار، فضاها وبناهای شاخصی هست که یادگار دوره انتقال و دوره تجدد هستند. اینها شناسایی شده بودند. مثل کتابخانه های تخصصی و فعالیت هایی که این مجموعه را تکمیل می کنند؛ و فضاهایی مثل هنرستان موسیقی، یا قدیم ترین مکان فروش لوازم و محصولات موسیقی- که متاسفانه الان شده سوپر مارکت- که شاید چهل - پنجاه سالی قدمت داشت. در کنار اینها ساختمان انجمن حکمت هست و انجمن خوشنویسان، خانه وارطان، نگارخانه شیث و تالار فرهنگ. همین تالار فرهنگ سابقه ای طولانی دارد و مراسم بزرگ و تاریخی ای در آن برگزار می شده است والان بی استفاده و خالیمانده دست آموزش و پرورش است و استفاده مطلوبی از آن نمی شود. این مجموعه را ما تعریف کردیم تحت عنوان تالار تا تالار. که فضای بین ابنیه هم سنگفرش می شد و محلی می شد برای جمع هنردوستان و علاقمندان به تئاتر و موسیقی و هنرهای دیگر. در این مجموعه البته فضای خالی روبروی تالار وحدت هم که در ملکیت تالار است به آن الحاق می شد و حتی صحبت بود که پمپ بنزین هم یک جوری در داخل طرح دیده شود و مجموعه وصل بشود به خیابان انقلاب و راسته فرهنگی آموزشی، که البته این قسمت را در فاز دو باید عمل می کردیم.
مسجدجامعی در خصوص علت نامگذاری این طرح با عنوان «گذر رودکی» نیز می گوید:  به رودکی واقعا و البته بی دلیل ظلم شده است. شاعر اول ما بود ولی مورد ظلم بزرگی قرار گرفته است. رودکی از اول که نابینا نبوده. به روایتی کورش کرده اند وشاید هم به این خاطر که شاعری بود از محبان اهل بیت و شعرهایی در این باب سروده است. بنیاد شعر مارا گذاشته و بنیاد موسیقی مارا. چرا اسمش را از مکان و مرکزی که مربوط به موسیقی و شهر است برداشتند من خیلی نمی فهمم.  بدین ترتیب از سال ها پیش رودکی در ذهن و فکر من بود و در همین ارتباط بود که آمدیم و بنیاد رودکی را راه انداختیم و نظر به اینکه فعالیت تالار تا تالار هم در حوزه فعالیت بنیاد رودکی عمل شود، نام این مجموعه را نیز «گذر رودکی» گذاشتیم.

احمد مسجد جامعی ورود به شورای اسلامی شهر تهران همچنان پیگیر طرح گذر فرهنگی شد و تلاش های ایشان در نهایت باعث شد تا در بخش چهارم اولین برنامه 5 ساله شهرداری تهران (1388-1392) بر گذر رودکی با عنوان «ارتباط فضایی کالبدی بین مجموعه تالار وحدت و تالار شهر» تاکید شود.

براساس این طرح مقرر گردید به منظور حفظ اماکن مهم تاریخی و هنری محله رودکی از جمله تئاتر شهر، تالار وحدت، انجمن حکمت، انجمن خوشنویسان، نگارخانه شیث، تماشاخانه حافظ و...؛ زنده نگه داشتن حدود 60 خانه تاریخی در آن؛ ایجاد پاتوق هنری برای هنردوستان و علاقه مندان به این حوزه؛ افزایش مراودات هنرمندان و ... این محله به عنوان محله ای فرهنگی، تئاتری و موسیقیایی که دارای نوازندگان دوره گرد، تئاتر خیابانی و ... باشد، معرفی شود.

محله ای مستطیلی شکل که شمال و جنوبش خیابان‌های انقلاب و شهریار قرار دارند و از غرب و شرق به خیابان‌های ولیعصر و حافظ منتهی می‌شود.

با توجه به وسعت منطقه مدنظر، تا سال 92 بیشتر تمرکز متولین وقت به بررسی موقعیت، برآوردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... و در کنار آن، بررسی میدانی و تحقیق و پژوهش به عنوان پیش زمینه اجرای موفق یک طرح گذشت. 
پشتیبانی از پژوهشهایی همچون ارائه چارچوب طراحی فضاهای شهری با تأکید بر ویژگی‌های عناصر و منابع فرهنگی؛ نمونه موردی: محدوده مجموعه تالار شهر تا تالار وحدت(بهاره کیانی، 1388)، ارزیابی میزان کشش‌پذیری اجتماعی فضاهای عمومی شهری؛ نمونه مطالعاتی: محدوده فرهنگی تالار وحدت(فائزه قاضی، 1389)، طراحی محور فرهنگی از تئاتر شهر تا تالار وحدت(سمانه مظفر، 1390)،  طراحی فضاهای عمومی خلاق هنری (نمونه موردی : حدفاصل تئاتر شهر تا تالار وحدت)(حوریه مرشدی، 1392)، طراحی محور تالار وحدت تا تئاتر شهر با رویکرد خلق رویداد و تجربه شهری (نفیسه ابراهیمی، 1392)، طراحی فضای شهری فرهنگی- هنری آزاد؛ مطالعه موردی : فضای میانی تئاترشهر و تالار وحدت تهران (سارا رمضان زاده، 1393) و ... ماحصل توجه شهرداری تهران به امر پژوهش پیش از اجرا بود.

در سال 1392 برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران (1393-1397) تصویب شد. براساس ماده 114 این برنامه (بخش بیست و دوم)، تکمیل مطالعات رودکی(تالار محور وحدت تا تئاتر شهر) تا پایان سال اول و احداث و بهره برداری از آن تا پایان سال سوم برنامه مورد تاکید قرار گرفت.

 

اداره کل هنرهای نمایشی پیش قراول هویت بخشی به یک گذر شهری

با ابلاغ این مصوبه تلاش در جهت تسریع در عملیاتی کردن پروژه گذر رودکی دو چندان شد و حتی اداره کل هنرهای نمایشی به منظور معرفی این گذر برنامه های مختلفی همچون اجرای مراسم عزاداری شهادت اباعبدالله الحسین از تئاتر شهر تا تالار وحدت، برپایی مراسم شادپیمایی عروسکی، برپایی نمایشگاه عکس خیابانی از چهره های ماندگار و دوست داشتنی اساتید و فعالان حوزه هنر و حتی راه اندازی موزه  تئاتر در این گذر را در دستور کار قرار داد تا بر سرعت اجرای طرح بیافزاید و در سال 95 که وعده بهره برداری از گذر هنر داده شده بود جامه عمل بپوشد، اما سال گذشته این طرح اجرایی نشد.

 

آغاز دوباره در سال96

متولیان هنر کشور، سال 96 را با تاکید بر این طرح آغاز کردند. موضوعی که مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تاریخ 25 اردیبهشت بر آن تاکید کرد و در مصاحبه ای با اذعان به آن گفت: جلسات خوبی با شهردار منطقه ۱۱ و اعضای شورای شهر داشتیم و خیلی پیگیری کردیم و دوستان بازدید هم داشتند. خوشبختانه طرح گذر فرهنگی بین مجموعه تئاتر شهر و تالار وحدت وارد فاز اجرایی شده است و طبق گفته شهردار منطقه کارهای اجرایی این طرح هم در سال ۹۶ آغاز می شود.

صحبت های مهدی شفیعی در آغازین روزهای سال این نوید را به اهالی هنر داد که این طرح از جایگاه ویژه ای برای متولیان کشور برخوردار است و عزم جدی برای اجرایی شدن آن وجود دارد. تلاش شد این گذر مهم همزمان با برگزاری جشن های پیروزی انقلاب اسلامی افتتاح شود . اما تغییرات در شورای شهر تهران و... این برنامه را به تعویق انداخت تا جایی که مهدی شیفعی در آخرین مصاحبه خود در دیماه جاری از قطعی نشدن اجرای این طرح در سال 96 خبر داد.

با این وجود زمزمه های افتتاح نمادین این گذر بالاخره بر زبانها افتاد و شنیده ها حاکی از افتتاح آن همزمان با سی و ششمین دوره جشنواره بین المللی فجر در روزهای آتی است.

 

 




نظرات کاربران