در حال بارگذاری ...
نقد«... و چند داستان دیگر» نمایش حاضر در فجر36:

پیام دراماتیک ، پیام تئوریک

ایران تئاتر- مسعود موسوی: نمایش «... و چند داستان دیگر» به نویسندگی و کارگردانی پیام لاریان روز چهارم(۱ بهمن) سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر ساعت ۱۸ و ۲۱ در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر به صحنه می رود؛ به همین بهانه نقد نمایش را بازنشر می کنیم.

پیام لاریان ازجمله هنرمندان کاربلدی است که بدون هیچ عجله و شتابی و با اصل قرار دادن کیفیت در مقابل کمیت در فعالیت‌های تئاتری‌اش، همواره تلاش کرده است تا دین خود را به جامعه تئاتری کشور و علاقه‌مندانش ادا کرده و گام‌هایی هرچند کوتاه اما بسیار کیفی را در بخشه‌ای مختلف تئاتر از نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی از یک‌سو و مدیریت‌های  تئاتری از سوی دیگر بردارد. در این رابطه گزینش وی به‌عنوان یکی از نمایشنامه نویسان و کارگردانان برتر جشنواره فجر سال گذشته به‌اصطلاح کار را بر وی بسیار سخت‌تر کرده و او مجبور است  در تولید آثار آتی نمایشی‌اش ،انتظارات ارتقا یافته علاقه‌مندان آثار هنرش را برآورده کرده و پاسخ گوید ،که البته این انتظارات را می‌توان بسیار مثبت ارزیابی کرده و در سرنوشت تئاتری وی بسیار ارزشمند و تأثیرگذار قلمداد کرد. او با بهره‌گیری از بازیگرانی تا حدودی شناخته‌شده بار دیگر به چالشی رودررو با علاقه‌مندان هنر تئاتر پرداخت .متن نمایشی( و چند داستان دیگر) به‌مرور پنج اتفاق نمایشی می‌پردازد که براثر خشونت از جنبه‌های مختلف زمینه ارتکاب آن‌ها فراهم‌شده است .اتفاقاتی که ازنظر نویسنده مشابه آن‌ها زیاد است  و لحظه‌به‌لحظه به تعداد این اتفاقات با توجه به  وضعیت کنونی ارتباطات انسانی در جهان افزوده می‌شود.

اتفاقاتی که برای نظام کنونی جهان به تهدیدی مبدل شده و جامعه جهانی را در برابر خطراتی جبران ناشدنی قرار داده است .خشونت‌هایی که انواع آن‌ها را متأسفانه به شکل‌های مختلف در بخش‌های وسیعی از کره زمین شاهد بوده و هستیم .شخصیت‌های پنج اپیزود نمایش لاریان ،به‌صورت خودآگاه و ناخودآگاه در لحظاتی از زندگی خود با خشونت همراه شده‌اند  که این امر زندگی آنان را با مخاطراتی روبرو کرده است، پنج رویدادی که در پایان نمایش نقاط اشتراک و حلقه‌های واسطه آن‌ها به هم پیداشده و بررسی نمادین جامعه موردنظر نمایشنامه‌نویس و کارگردان را از زوایای مختلف برای تماشاگران امکان‌پذیر می‌سازد .تنهایی ،سردرگمی،عدم کنترل بر اعصاب و روان ،و تصمیم‌گیری‌های عجولانه و شتاب‌زده را می‌توان به‌عنوان  بخشی از عواملی نامید  و از آن‌ها یادکرد که همگی موجب شده‌اند شخصیت‌های نمایش جدید پیام لاریان یا فدای خشونت شوند و یا خود به عاملی برای ایجاد خشونت و برهم زدن مراودات انسانی و اجتماعی تبدیل شوند.در اولین لحظه شروع نمایش و در تاریکی محض شما با قرارداد  اولیه کارگردان مواجه شده و متوجه می‌شوید که در بخش‌های پنج گاه نمایش (و چند داستان دیگر) قرار است که در ابتدا نریشنی  در باب انواع خشونت خوانده شود و سپس داستانی را در رابطه با همان‌گونه معرفی‌شده خشونت به تماشا نشسته و قضاوت بنشیند .این قرارداد نمایشی تا پایان اجرا از سوی کارگردان پابرجا مانده و فضایی تقریباً مستند گونه را بر اجرا حاکم می‌کند .

سپس تماشاگران با طراحی صحنه نمایش روبرو می‌شوند.دکوری که تا پایان اجرا بدون تغییر مانده و شما را به کشف مواردی مشابه در تمامی پنج اپیزود نمایش دعوت می‌کند .صحنه نمایش و طرح آن به‌خودی‌خود و جدا از داستان‌هایی که بر روی آن اتفاق می‌افتد حاکی از تنهایی شخصیت‌ها، سست بودن مکان زندگی آن‌ها ، تیره‌وتار بودن فضای زندگی آنان و درنهایت غیرمتعارف بودن اتفاقات صورت گرفته در این صحنه نمادین دارد که به برخی از این اتفاقات نمایشی اشاره کوتاهی می‌شود:  .داستان جوانی که به خاطر افشا شدن یک ارتباط غیرعقلانی فردی را به‌عمد به قتل رسانده و حال نگران اعدام شدن خویش است ،داستان دو دوست که به‌صورت غیر عمد و ناخواسته موجب کشته شدن فردی شده و حال نمی‌دانند چه واکنشی داشته باشند ،و داستان دو جوان که رابطه‌ای غیرمتعارف با یکدیگر داشته و با واکنش بسیار منفی از سوی جامعه روبرو شده‌اند ازجمله قصه‌های پنج‌گانه نمایش جدید پیام لاریان هستند و  بر اساس این قصه‌هاست که نمایش جلو رفته و به پایان می‌رسد .در نگاهی کلی به نمایش فوق ، می‌توان بر این امر صحه گذاشت که در این اجرا،پیام لاریان کارگردان از پیام لاریان نمایشنامه نویش سبقت‌گرفته و موفق شده ضعف‌های موجود در متن را تا حدودی در اجرا کمرنگ نموده و برطرف نماید .

در این رابطه بایستی بر این موضوع تأکید کرد که زمانی می‌توان تأثیر خشونت را  در افراد و اقشار مختلف بررسی کرده ، به دستاوردی رسید و در راستای تحلیل آن سخن گفت که این اشخاص قربانی خشونت یا موجد خشونت، از تمامی جنبه‌ها موردبررسی قرارگرفته و کار کارشناسی دقیقی بر روی آنان از تمامی ابعاد شخصیتی  صورت پذیرد در غیر این صورت با  داشتن اطلاعاتی ناقص، احتمال اشتباه وجود داشته و نمی‌توان اعمال این افراد را به داوری و قضاوت و بررسی نشست .به دلیل تعدد داستان‌های مطروحه در نمایش( و چند داستان دیگر) و اصولاً محدودیت زمانی نویسنده و کارگردان این اثر،اصولاً پیام لاریان فرصت نداشته و پیدا نکرده خاستگاه و بستر اصلی، روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه  هیچ‌یک از شخصیت‌های نمایشی‌اش را به‌صورت کامل بررسی کرده  و موردمطالعه قرار دهد. این امر موجب می‌شود تا تماشاگران شناسنامه درست و جامعی، از شخصیت‌ها علل رفتاری آن‌ها نداشته و بالطبع در بررسی علمی و عملی خشونت در انسان‌های نمادین نمایش  و تطبیق با جامعه پیرامون خود ناکام بمانند. شاید دراین‌ارتباط انتخاب یک و یا دو موضوع و محدودیت اشخاص نمایش می‌توانست راهگشا بوده و زمان بیشتری را برای بررسی و معرفی اشخاص نمایش  در اختیار کارگردان و نمایشنامه‌نویس قرار دهد . در رابطه با کارگردانی  این اثر نیز  البته می‌توان به مواردی اشاره کرد که عدم همخوانی سبک بازی بازیگران که کاملاً رئالیستی بوده  و دکور نمایش که رئالیستی نشان نمی‌دهد ازجمله اشکالات اجرایی است ، همچنین اصرار نه‌چندان موجه کارگردان برنشان دادن صحنه درگیری جسمی دو جوانی که می‌خواستند عازم شمال شوند نیز از دیگر مواردی هست که واکنش منفی تماشاگران را برمی‌انگیزاند.

اما معضل بسیار مهم و اساسی این اجرا در بخش کارگردانی به این مسئله برمی‌گردد که به نظر می‌آید محتوای داستانی نمایش که برای باورپذیری و ارتباط تماشاگران با  آن بسیار زحمت‌کشیده شده و بر القای فضای آن با استفاده از بازی بازیگران ، نور ، موسیقی و .. تلاش شده است متأسفانه در سایه بررسی تئوریک خشونت رنگ‌باخته و از دست می‌رود که جای تأمل دارد .در هر قسمت از نمایش تماشاگران شاهد هستند که همگی عناصر کارگردانی در کنار هم قرار می‌گیرند تا داستان به باور مخاطبین برسد اما هنوز دو الی پنج ثانیه از اتمام رویداد نگذشته و به‌اصطلاح هنوز تماشاگر وقت نکرده است تا پیام کارگردان و متن را از صافی ذهنی، عقلی و احساسی خود عبور دهد به ناگاه نریشنی بسیار غریب و ناچسب پخش‌شده از بلندگوی سالن او را به‌کل از اپیزود قبلی دور کرده و صدمات جبران‌ناپذیری را به اجرا می‌زند و این تفکر در ذهن مخاطب شکل می‌گیرند که چرا پیام دراماتیک نمایش، قربانی پیام تئوریک  آن می‌رود .اما جدا از مسائل فوق که البته مهم نشان می‌دهند لاریان این بار هم درمجموع موفق شده است نمایش قابل قبولی را ازلحاظ کارگردانی و تا حدودی نمایشنامه‌نویسی به تماشا بگذارد نمایشی که در آن شاهد هنرنمایی بازیگران مستعدی هستیم که ازجمله بازیگران موفق این اثر نمایشی می‌توان از الهه شه پرست،سجاد تابش و سینا کرمی یادکرد که به‌خوبی توانسته‌اند انتظارات تماشاگران را برآورده ساخته و لحظات نابی را در اجرا رقم بزنند. در پایان برای پیام لاریان این هنرمند محجوب،دوست‌داشتنی، مهربان و مؤدب کشورمان آرزوی موفقیت داریم ،هنرمندی که قطعاً نقش تعیین‌کننده‌ای را در تئاتر آینده کشورمان ایفا خواهد کرد.




مطالب مرتبط

گفت‌وگو با احسان ملکی، کارگردان «ما هم مردمی بودیم»

اجرایی سوررئال از متنی رئالیستی در فضایی هندسی
گفت‌وگو با احسان ملکی، کارگردان «ما هم مردمی بودیم»

اجرایی سوررئال از متنی رئالیستی در فضایی هندسی

احسان ملکی، کارگردان نمایش «ماهم مردمی بودیم» که پس از جشنواره تئاتر فجر در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفته است، می‌گوید دکور ما در فضایی هندسی شکل گرفته است و با توجه به اینکه طراح صحنه، دکور را هندسی دیده بود، من نیز به عنوان کارگردان در کنار متن رئالیستی و حتی ...

|

نگاهی به نمایش «یکی نبود، یکی بود» نوشته رها جهانشاهی و کار علی کوزه‌گر

همچون رقصی فاقد بدن
نگاهی به نمایش «یکی نبود، یکی بود» نوشته رها جهانشاهی و کار علی کوزه‌گر

همچون رقصی فاقد بدن

علیرضا نراقی: با تحولات تئاتر معاصر مفهوم میزانسن به‌مثابه امری بنیادین در هنر نمایش، دچار دگرگونی ماهوی شد. این بدان معنا نیست که میزانسن جایگاه و اهمیت خود را در ظهور یک اجرا از دست داد، بلکه تئاتر ...

|

گفت‌وگو با کارگردان و بازیگران نمایش کمدی «از نظر سیاسی بی‌ضرر»

رابطه بینامتنی با جنوب در نمایشی غیربندری/اجرا حمال متن نیست
گفت‌وگو با کارگردان و بازیگران نمایش کمدی «از نظر سیاسی بی‌ضرر»

رابطه بینامتنی با جنوب در نمایشی غیربندری/اجرا حمال متن نیست

در عرصه تئاتر، ‎ابراهیم پشت‌کوهی نامی شناخته‌شده و کنجکاوی‌برانگیز است؛ کارگردانی از دیار جنوب که علاوه بر هواداران نمایش‌های بومی و جنوبی، موفق شده با خلق سبک خاص خود در تئاتر خیل گسترده‌ای از تماشاگران پایتخت‌نشین را به نمایش‌های خود علاقه‌مند کند. او پس از ...

|

کارگردان حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران مطرح کرد

حامد شفیع‌خواه: تنوع آثار و عدم انتخاب سلیقه‌ای از نکات مثبت جشنواره 42 فجر هستند
کارگردان حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران مطرح کرد

حامد شفیع‌خواه: تنوع آثار و عدم انتخاب سلیقه‌ای از نکات مثبت جشنواره 42 فجر هستند

حامد شفیع‌خواه، کارگردان حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران، تنوع آثار و عدم انتخاب سلیقه‌ای را از نکات مثبت چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر دانست.

|

نظرات کاربران