قصه صالحان فرصتی در فجر برای یادآوری حوادث تروریستی مجلس

 نمایش‌نامه‌ی صالحان اثر آلبر کامور، در‌باره‌ی گروه تروریستی کوچکی است که درصدد ترور گراندوک سرگئی، پسرعموی تزار، برمی‌آیند و می‌خواهند در موقعیتی مناسب به سوی کالسکه‌اش بمب پرت کنند. اما در روز عملیات همراه گراندوک سرگئی فرزندانش نیز در کالسکه هستند. این موضوع مسئول ترور را از پرتاب بمب بازمی‌دارد و بین او و دیگر اعضا‌ی گروه مجادله‌ای به وجود می‌آورد. او معتقد است نباید برای رسیدن به هدف، جان بی‌گناهان به خطر بیفتد. نمایش‌نامه، که با حال‌و‌هوای پرشور قهرمانانه آغاز می‌شود، در فضای برآشوبنده‌ی ابهام و تردید پایان می‌گیرد.

مهران ایرانی و حجت کشاورز این نمایش را برای اجرا در تماشاخانه ارغنون آماده کرده اند در بخش بعلاوه فجر هم حضور دارند. اجرای صالحان از شنبه 30 دی آغاز شده و تا سوم بهمن ادامه خواهد داشت. گفت و گوی پیش رو با مهران ایرانی به مناسبت افتتاح این نمایش در بخش بعلاوه فجر انجام شده است؛

    صالحان این معضل تراژیک انسانی را که دامنگیر تروریست‌هاست دراماتیزه می‌کند؛ اعمال تروریست‌ها از سویی ناشی از بیزاری‌شان از بی‌عدالتیِ اجتماعیِ بی‌شرمانه، و از سوی دیگر ناشی از نومیدی‌شان از این است که ساختار قدرت بتواند چاره‌ای برای آن بیندیشد.

 

ظاهرا داستان نمایش صالحان درباره یک گروه تروریستی است!

بله، دوره تاریخی این اثر در سال 1905 روسیه رخ می دهد که یک گروه می خواهد دوک بزرگ روسیه با نام کنیاز یا گراندوک سرگئی را ترور کنند و در آخر هم موفق می شوند چنین کنند. شخصی که دوک را ترور می کند به زندان می افتد. او انسانی آرمانگراست که هیچ وقت از زن دوک یا رئیس پلیس تقاضای عفو نمی کند و پیشنهاد آنها برای لو دادن دوستانش را در قبال آزادی اش رد می کند. در انتها نیز به دار آویخته می شود و در پرده آخر نیز همه گروه تروریستی که با یانِک بودند جا پای او می گذارند.

 

رویکرد شما در کارگردانی این نمایشنامه به چه سمتی رفته است؟

این نمایش اثری دیالوگ محور است و از آنجا که اثر نویسنده ای بزرگی مثل کامو است این دیالوگ ها بسیار زیبا نوشته شده اند. اگر قرار بود همه این نمایشنامه را کار کنیم به نظر اثر خسته کننده از کار در می آمد بنابراین ما بیشتر ایده های اجرایی به آن اضافه کردیم و سعی کردیم هر چه بیشتر آن را دیدنی کنیم. این اثر مونولوگ های طولانی زیادی دارد و متن سختی است ما هم مجبور شدیم جاهایی از متن را کوتاه کنیم. من فکر می کنم امروزه و در تماشاخانه های ما کار بیش از 70 دقیقه حوصله مخاطب را سر درمی آورد. البته کوتاه کردن متن با اجازه آقای دیهیمی مترجم نمایشنامه انجام شد و ایشان گفتند کوتاه کنید اما چیزی را از خودتان اضافه نکنید.

 

بودن در بخش بعلاوه فجر برایتان چه تجربه ای را به همراه داشته است؟

ما کارمان را در یک تماشاخانه خصوصی اجرا کردیم و من هم تجربه اجرا در سالن های دولتی را ندارم اما در اینجا سختی های زیادی داشتیم. سالن های خصوصی به دلیل ترافیک و محدودیت هایشان خیلی نمی توانند سالن را در اختیار گروه ها قرار دهند. ما نیز تنها از سه ساعت قبل سالن را در اختیار داشتیم ودراین سه ساعت هم باید نور را می بستیم و هم صحنه را می چیدیم و بازیگران را هم برای حضور در صحنه جدید آماده می کردیم. ما به دلیل اینکه قرار است بعد از جشنواره در همین سالن اجرا برویم از این فرصت استقبال کردیم. این اجرا برای ما محک خوبی است. اما به هر حال اجرا در جشنواره خیلی سخت است و ما روز اول اجرا تا زمان ورود تماشاگران درگیر کار صحنه بودیم.

 

فکر می کنید اجرا در اضطراربه گروه تان آسیب می زند؟

من این اتفاق را به چشم یک تجربه نگاه می کنم و حتی فکر می کنم مفید هم هست و در نهایت تجربه است حتی اگر اجرای بدی ارائه داده شود. بعلاوه فجر عرصه حضور جوانان است و به نظرم تجربه کردن در این دوره از هر چیزی مهم تراست. هیچ کس از اول کار بی عیب ارائه نداده است و خیلی از کسانی که امروز صاحب نام هستند در ابتدای راه مشکلات فروانی داشته اند اما در نهایت از همین تجربیات استفاده کرده اند و کارشان بهتر شده است.

شما برای این اجراها کمک هزینه هم دریافت کرده اید؟

نه. ما چند ماه قبل برای اجرای عموم در تماشاخانه ارغنون قرارداد بستیم و هزینه سالن را هم دادیم. قبل از فجر به ما گفته شد می توانیم سه یا چهار اجرا داشته باشید با این تفاوت که برای این اجراها نیازی نیست هزینه ای برای سالن بدهید. ما هم که برای تمرین به راحتی نمی توانستیم در سالن باشیم به این پیشنهاد به چشم فرصت نگاه کردیم.

 

مرحله تولید صالحان چقدر زمان برد؟

ما یک سال پیش نمایشنامه را انتخاب کردیم و طرح های اجرایی را آماده کردیم و از اردیبهشت شروع به تمرین کردیم. متاسفانه در میان راه مجبور شدیم بازیگر اصلی نمایش را به دلیل خدمت سربازی اش عوض کنیم و همین مسئله کمی تمرینات ما را طولانی کرد.

 

فکر می کنید نمایشنامه صالحان آلبر کامو چه نسبتی با جامعه امروز ما دارد؟

من شخصا نسبت به کامو و آثارش دلبستگی خاصی دارم و همه آثار او را مطالعه کرده ام. متن صالحان به شرایط امروز ما نزدیک است و مشخص ترین اتفاق هم می توانند حوادث تروریستی حمله به مجلس بود. از سوی دیگر امسال صدمین سال این اتفاق در شوروی است و از لحاظ تاریخی نیزمی تواند مرتبط باشد. از سوی دیگر متن برای من و حجت کشاورز که به صورت مشترک با او این نمایشنامه را کارگردانی کردیم جذاب بود و دوست داشتیم آن را کار کنیم. ما هر دو هنرجوی آموزشگاه سمندریان بودیم و قبلا بخش هایی از یک پرده اش را کار کرده بودیم و دوست داشتیم که یک روز آن را اجرا کنیم.

 

گفت و گو از احمد عظیمی