هملت تا ترامپ به ورایت کارگردان آلمانی

به گزارش ایران تئاتر، کریستوفر رویینگ کارگردان و کا‌ترین کاتریکا نویسنده نمایش «هملت» به همراه آروند دشتآرا در نشستی خبری درباره این اثر نمایشی که نخستیم اجرای آن در سالن اصی مجموعه تئاترشهر با استقبال بسیار خوب مخاطبان مواجه شد، به پرسش‌های اهالی رسانه درباره این اثر نمایشی پاسخ دادند.

در آغاز این نشست که در سالن مشاهیر مجموعه تئاترشهر برگزار شد، کریستوفر رویینگ کارگردان نمایش «هملت» با تاکید بر اینکه اجرای ما در ایران هیچ تفاوتی با اجرایی که در آلمان می‌کنیم ندارد به جز اینکه در اینجا کلمه سلام در آغاز اجرا اضافه شده، گفت: به جز کلمه سلام که در ابتدای نمایش که در نسخه آلمانی نیست و «بودن و نبودن» که در هملت ماشین رخ می‌دهد چیزی تغییر نکرده است.

کا‌ترین کاتریکا نویسنده و دراماتورژ با تایید سخنان همکارش افزود: از طرف ما چیزی تغییر نکرده ولی به ما گفته شد قوانین مشخصی درباره پوشش خانم‌ها وجود دارد و ما می‌دانستیم باید این تغییرات صورت بگیرد. نهایتا پس از بازبینی شورای نظارت تغییراتی در لباس، نور و لمس کردن دستان بازیگران داشتیم.

رویینگ در ادامه با بیان اینکه بسیار خوشحال شدیم که مجبور به ایجاد تغییرات نبودیم، ادامه داد: به نظرم اجرای متفاوتی را به صحنه بردیم چون تماشاگران ایرانی بسیار باهوش بودند و واکنش‌های جالبی به اجرای ما نشان می‌دادند.

او در پاسخ به سوال خبرنگار ایران تئاتر درباره اینکه با توجه به نقاط کور سالن اصلی چه تمهدات و تغییراتی در طراحی صحنه ایجاد کرده، عنوان کرد: تغییراتی زیادی در طراحی صحنه انجام دادیم تا بتوانیم بهترین حالت را در این سالن بدست بیاوریم. از جمله صحنه سالن تئا‌ترشهر نسبت به تماشاگران بلند بود و نقطه کور داشت به همین دلیل ما کف دکور خودمان را ۱۵ سانتی‌متر کوتاه‌تر کردیم. در واقع در اصل وقتی تماشاگر صحنه اصلی را می بیند چکه کردن خون‌هایی که ریخته شده را در زیر پای ما می‌بیند. همچنین جای هملت ماشین هم که در واقع یک شخصیت و دانای کل محسوب می‌شود ایجاد کردیم تا تماشاگران دید بهتری داشته باشد.

کارگردان نمایش «هملت» افزود: این نمایشنامه قطعا یک اثر بسیار معروف است که در جهان بارها و به اشکال مختلف اجرا شده است. به همین خاطر ما تلاش کردیم این شخصیت شناخته شده در جهان را به شیوه‌ای دیگر به صحنه ببریم. در این نمایش هوراشیو به عنوان شاهزاده زنده نقش راوی را ایفا می‌کند. به همین خاطر من از خودم پرسیدم چه می‌شود که شخصی برای هملت تمام داستان را روایت کند. برای همین است که ما سه اجراگر داریم، البته نیاز به 12 اجراگر است. این بخشی از مضمون بود و بخش دیگر نگرش آلمانی‌ها به متفکر بودن هملت بود. در هملت شک و تردیدی وجود ندارد؛ بلکه خونریزی و کنش وجود دارد. پس ما مردی شکاک را روایت نمی‌کنیم؛ بلکه یک مرد عصبانی را به تصویر می‌کشیم. چراکه هملت به جای آنکه متفکر باشد یک آدمکش است.

او با تاکید بر اینکه هملت در نمایش او یک شخصیت خاکستری نیست بلکه یک شخصیت سیاه و سفید است، اضافه کرد: برای نگارش هملت جدید در سال ۲۰۱۷ نیاز به فردی کنشگر و عملگرا داشتیم به همین دلیل قصه مردی را تعریف می‌کنیم که به چیزی شک نمی‌کند. مثل شخصیت دونالد ترامپ رییس جمهور فعلی آمریکا که مشهور است بدون فکر عمل می‌کند. البته نمی‌خواهیم بگویم که هملت نمایش ما دونالد ترامپ است ولی می‌توانیم نشان دهیم که به ‌روز‌تر است.

روپینگ با اشاره به داستان حضرت عیسی و حواریون اظهار کرد: این افراد بعد‌ها داستان مسیح را روایت کردند و اگر اینطور نمی‌شد مسیح و زندگی مسیح در تاریخ گم می‌شد. بعبارتی دیگر شخصیت هوراشیو در نمایشنامه هملت چنین وظیفه‌ای را برعهده دارد.

او درباره هملت ماشین نییز با تشبیه آن به پدر، پدربزرگ، قدرت و حتی کتاب مقدس و یا دانای کل توضیح داد: هملت ماشین چیزی است که نمی‌توان از آن رها شد؛ حتی اگر مرده باشد، چون به نوعی روایتگر و کنترل کنند است. برای همین در پایان می‌گوید ادامه بده، ادامه بده، ادامه بده.

در ادامه این نشست کا‌ترین کاتریکا دراماتورژ نمایش «هملت» درباره چگونگی خوانش این متن توضیح داد: در آلمان درباره هملت و حفظ روایت آن ایده‌های مختلفی وجود دارد. هملت اثر کلاسیکی است و هر کسی تلاش کرده به آن لایه‌های جدیدی اضافه کند و به آن شاخ و برگ دهد؛ اما ما به سمت ساده کردن آن رفتیم.

کاتریکا اضافه کرد: دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم دنیایی نیست که در آن همه چیز آسان باشد. اما هملت نمی‌پذیرد در چنین دنیایی زندگی کند، پس می‌گوید دنیا را خراب می‌کنم.

او با قوبل اینکه شخصیت هملت در این نمایش یک ضدقهرمان است، اظهارکرد: قصد ما این بود که نشان دهیم عده‌ای به قدرت می‌رسند که نمی‌دانیم آن را چگونه به دست آورده‌اند و با شستشوی مغزی این احساس را ایجاد می‌کنند که چنین شخصیتی توانایی داشتن قدرت را دارد.

کارگردان نمایش «هملت» در ادامه و در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه بعضی هملت را یک دلقک یا کسی که خودش را به دیوانگی زده می‌پندارند، گفت:

با بیان اینکه برتولت برشت از نویسندگان مورد علاقه من است، تاکید کرد: فاصله‌هایی در اجرا وجود دارد که برای تفکر تماشاگر ایجاد شده اما در نوشته‌های برشت وجود ندارد اما اگر وی زنده بود نمایشنامه ما را دوست داشت.

وی در خصوص ایده‌های سیاسی در اجرای هملت به این روش نیز اظهار کرد: هملت برای ایده‌های سیاسی خود جان می‌دهد و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا ما حاضریم برای اندیشه‌ها و اعتقادات خود جان بدهیم.

وی با بیان اینکه برای دفاع از اندیشه‌های سیاسی خود باید عواقبی را بپذیریم، تصریح کرد: هملت رویکرد سیاسی مشخصی را به نمایش نمی‌گذارد یا قصد ایجاد جریانی را ندارد بلکه تنها خواستار نابودی است.

روپینگ در این‌باره که در نمایش شبه شخصیتی به نام هملت ماشین وجود دارد که دانای کل محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: این شخصیت ماشینی سعی دارد همه موقعیت‌ها را کنترل کند.

وی افزود: در آلمان بیش از صد ترجمه از نمایشنامه هملت وجود دارد به همین دلیل این آزادی عمل برای ما هست که می‌توانیم از هر ترجمه قسمتی را برداشته و نمایشنامه جدیدی را به نگارش درآوریم.

این کارگردان آلمانی با بیان اینکه

به نظر من تاریخ مصرف ایده دیوانه نشان دادن هملت گذشته و فکر می‌کنم یک شخصیتی که خشن و آدمکش است معاصرتر است و بیشتر می‌توانیم راجع به آن صحبت کنیم.

این کارگردان آلمانی همچنین درباره ایده‌های سیاسی اجرای نمایش «هملت» نیز اظهار داشت: هملت برای ایده‌های سیاسی خود جان می‌دهد و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا ما حاضریم برای اندیشه‌ها و اعتقادات خود جان بدهیم و بمیریم. اما باید بگویم که هملت در این نمایش رویکرد سیاسی مشخصی را به نمایش نمی‌گذارد یا قصد ایجاد جریانی را ندارد بلکه تنها خواستار نابودی است.

روپینگ همچنین در پاسخ به سوالی درباره  تفاوت نگرش آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها به متون شکسپیر گفت: ما در آلمان با حدود صد ترجمه از «هملت» روبه‌رو هستیم ولی انگلیسی‌ها یک هملت دارند. ما می‌توانیم از هر متن بخشی را برداریم و از این‌رو یک آزادی در انتخاب متن داریم. برای من متن یک بخش از اجراست؛ ولی مهمترین بخش نیست. برایم مهم است که اشکال و تصویر و پرتره‌ها در اجرا آفریده شوند. وقتی به بودن و نبودن به عنوان یکی از مشهورترین صحنه‌ها می‌رسیم که در اجرای ما نیز مهم است، هر بازیگر با یک ترجمه متفاوت آن را اجرا می‌کند.

لازم به یادآوری است، نمایش «هملت» به کارگردانی کریستوفر روپینگ، روزهای 2 و 3 بهمن ماه ساعت 19 در سالن اصلی تئاتر شهر و در قالب بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر اجرا می‌شود.