با افتخار می گویم که یک کارگرزاده ام

نمایش «قند خون» به کارگردانی لیلی عاج، سه شنبه سوم بهمن ساعت 16 و 18:30 در سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر و در تالار سایه به صحنه می رود؛ به همین بگفت و گو با کارگردان نمایش را بازنشر می کنیم.

 

نمایش قند خون، با طرح این موضوع که هنوز کام کارگران کارخانه قند تلخ است، کسی هم پیدا نمی شود به دادشان برسد، بستری را برای انعکاس درد این قشر از جامعه به مردم ایجاد کرده است. در این ارتباط ایران تئاتر گفت و گویی با لیلی عاج نویسنده و کارگردان این نمایش انجام داده است که از نظر می گذرانیم:

 

نمایش قند خون تمرکز خود را بر چه موضوعی قرار داده است؟

این نمایش در خصوص کارخانه قند ورامین است که متاسفانه یکسال و اندی می شود که مثل خیلی از کارخانه های صنعتی دیگر از رونق افتاده و کارگران آن بیکار شده اند. تمرکز من در این نمایش بر روی خانواده یکی از کارگران است و در لوای آن مشکلات و معضلاتی که بیکاری برای این قبیل خانواده می تواند به بار آورد مثل طلاق‌ها، اعتیاد و انواع و اقسام بزه‌های ریز و درشت را از نظر می گذرانیم. در واقع این نمایش چکیده ای است از اینکه وقتی یک کارخانه تعطیل می شود چه اتفاقاتی در حاشیه آن بروز می کند.

 

موضوع نمایش با عنوان  متفاوت است،‌چرا عنوان نمایش را قندخون گذاشتید؟

 موضوع در مورد قند است و بر آن از ابتدا تاکید داشتم و قرار است مشکلاتی که پس از تعطیلی این کارخانه رخ می نمایانند و ضمن آن نگاهی نیز به مقصر اصلی حادثه داشته باشیم. از نگاه کارگران و خانواده آنها همیشه مقصر مدیرعامل است و همیشه اعتراض ها دامنگیر او می شود و در این داستان نیز  خانواده کارگر مدیرعامل کارخانه کشته می شود. اما من می خواستم نشان دهم که او هم مقصر نیست لذا باید راهی را برای بازگشت مدیرعامل به قصه پیدا می کردم و در میان دایره واژگان همسو با قند، قند خون را انتخاب کردم و داستان را بر پایه همان ادامه دادم.

 

اکثر نمایشهای شما به دردهای طبقه پایین جامعه توجه دارد و سعی می کنید به نوعی کارهایتان منعکس کننده اوضاع و احوال این قشر از جامعه باشد. علت خاصی دارد؟

اصولا هر کس در مورد چیزی می نویسد که می شناسد. من با افتخار می گویم که یک کارگرزاده ام و با روحیات مردم این قشر آشنا هستم. ادبیات، حال و هوا،‌ اتمسفر خانه،‌ شادی ها، شوخی ها و ... آنها را می شناسم و وقتی ایده شکل می گیرد راحت تر می توانم برایش قصه بنویسم. از طرفی احساس می کنم آنقدر مشکلات اجتماعی در کشور زیاد است که هر چقدر در این خصوص کار کنیم باز هم کف گیرمان به ته دیگ نمی خورد لذا بهتر می دانم که وقتی با این همه مشقت و سختی کاری را برای اجرا آماده می کنم به جای آنکه یک نمایشنامه مطرح را کار کنم روی مسائل روز و دغدغه قشر پایین جامعه تمرکز نمایم. البته من نمی گویم دیگر موضوعات را کنار بگذاریم یا الزامی برای پداختن به آنها نیست اما برای خودم این مسائل را ضروری تر می دانم.

 

به نظر می رسد در کارتان بیشتر به نتیجه توجه دارید تا وسیله رسیدن به هدف، چرا؟ 

به هر حال هرکس روشی برای اجرا دارد و به دنبال هدف خاصی است. برای من مهم این است که تماشاچی داغ از صحنه بیرون برود. لذا در کارم آنقدر فراز و فرود می دهم که بازیگر نگران میزانسن نباشد و درگیر اتفاق باشد. دوست دارم تماشاگر دغدغه ای را که من برایش تعریف می کنم درک کند و پس از پایان نمایش، وقتی از سالن خارج می شود مدتها به آن فکر کند.

 

خیلی از کارگردانان تئاتر از نبود متن خوب ناراحت هستند و اعتقاد دارند متن خوب برای اجرا در کشور زیاد نوشته نمی شود و مجبور هستیم نمایشنامه های خارجی را برای اجرا انتخاب کنیم. نظر شما به عنوان نویسنده در این خصوص چیست؟

من نمی توانم بگویم کسی که این موضوع را مطرح می کند اشتباه می کند چون زیبایی شناسی برای هرکسی تعریفی دارد و این تکثر است که باعث می شود متنی برای یک نفر خوب و برای دیگری بد به نظر آید. به نظر من تعریف از تن خوب و بد، یک موضوع شخصی است و نمی توان گفت که شمایی که می گویید متن خوب وجود ندارد اشتباه می کنید. اما این اعتقاد را دارم که یک حلقه گمشده به نام کار صنفی در تئاتر ما وجود دارد که نبود آن مشکلات زیادی را ایجاد می کند. به عقیده من اگر صنفی وجود داشت بلیط یک نمایش فقط به خاطر داشتن ستاره، نباید 50 هزار تومان فروش می رفت و یک سیستم بلیط فروش منطقی ایجاد می شد. اگر صنف وجود داشت می توانستیم نمایش نامه خوانی دائمی داشته باشیم و نمایشنامه ها معرفی می شدند و هنرمندان همدیگر را پیدا می کردند، همدلی ایجاد می شد و چرخه نمایش خیلی سریعتر می چرخید. 

 

گفتگو از علی رحیمی