گسترگی نشاط و هنجار به وسعت ایران

می دانیم هر جشنواره ای می تواند برای آدمهایی که در آن حضور می یابند و جامعه مرتبط با آنها نشاط بخش  باشد و هر چه گسترۀ جغرافیایی بیشتر باشد حتما افراد بیشتری از این شور و نشاط بهره مند خواهند شد. جشنواره هایی در قواره تئاتر فجر علاوه بر تاثیرات حرفه ای و تخصصی با ایجاد شور و نشاط اجتماعی اثری فرامتنی بر جامعه دارد.

چیستی تاثیر جشنواره

در ابتدا با پی بردن به چنین رویکردی نیازمند دانستن تعریفی از آن هستیم؛ جشنواره یا فستیوال* به روز یا دوره‌ای از جشن‌ها یا آیین‌ها، یا یک سری از رویدادهای فرهنگی‌ای (مانند نمایش و بررسی فیلم‌ها) که در یک مکان خاص رخ می‌دهد گفته می‌شود.

جشنواره یا فستیوال برگزاری مراسمی است که برگزارکنندگانش می‌خواهند اتفاق خوشایندی که مثلاً سال پیش در عرصه‌های مختلف علمی، هنری، فرهنگی، صنعتی و نظایر آن رخ‌داده است، امسال مورد معرفی و تجلیل و تمجید قرار دهند. سخنرانان جشنواره می‌توانند در باب موضوع جشنواره صحبت کنند با این تفاوت که مطالب باید به‌سوی معرفی و تجلیل و تمجید میل داشته باشد. در برخی دیگر از جشنواره‌ها به بزرگداشت یا تجلیل از محصولی خاص پرداخته می‌شود یا با معرفی جوایزی فصلی برای تشویق عموم در شرکت و مشارکت در رویداد خاصی تلاش می‌شود.

یک جشنواره تخصصی پرنشاط

جشنواره بین المللی تئاتر فجر که سی و ششمین دورۀ خود را پیش روی دارد از سال 61 به صورت ملی در تهران و در بهمن ماه هر سال به مناسبت پیروزی انقلاب 57 برگزار شده است. در اواخر دهه 60 اولین گامها برای بین المللی شدنش برداشته شد اما این مهم از سال 77 به شکل بهتر و رسمی تری محقق شد و این گام برداشتن به سوی جهانی شدن باعث شد که این جشنواره رنگ و لعاب بهتری بگیرد و درواقع خود زمینه ساز چیزی فراتر از یک جشن شود و به تدریج باعث تعالی و پیشرفت در تئاتر کشورمان شود. بنابراین حضور خارجی ها و کارهای در خور تامل باعث اعتبار بیشتر آن در سطح جهانی شده است چنانچه آمدن روبرتو چولی، کلاوس پیمان، تانکرد دورست، پیتر اشتاین و توماس اوستر مایر از آلمان، کاستلوچی از ایتالیا و چهره هایی از این دست رونق این جشنواره و آوازه اش را بیشتر کرده است.

گستره کشوری

بعدها برخی از مراکز استانها به دنبال برگزاری جشنواره استانی تئاتر فجر برآمدند و این آغاز یک اتفاق تازه بود که حالا هر سال 5 یا 6 استان نیز علاوه بر تهران در این جشن همراهی می کنند. سپس تالارهای خصوصی در دهه 90 باعث ایجاد بخش به علاوه فجر شدند که این خود گستره تئاتر در تهران را افزایش می دهد و باعث می شود تماشاگران بیشتری در این ایام به دیدن تئاتر بیایند. یعنی هم استانها و هم تهران آمادگی گسترده شدن تئاتر فجر را یافته اند و بخش هایی هم در این  زمینه افزوده شده است و می توان تصور کرد چنین جشنواره ای همچنان آمادۀ برگزاری در سراسر ایران باشد.

نیم نگاهی به تاثیرات اجتماعی

شاید عمده ترین دلیل برگزاری این جشنواره بزرگ برای تئاتر، همانا تماشای تئاتر به انگیزۀ ارائه هنجارها در سطح گسترده باشد چون این هنر زنده همواره اثبات کرده که کارایی بسیاری برای ایجاد تحول در سطح دنیا را دارد و هر جا که تئاتر باشد حتما جرم و جنایت نیز کمتر خواهد شد و برعکس!

به هر حال می دانیم که مردم دوست دارند تئاتر خوب ببینند و جشنواره بستر گزینش های بهتر را فراهم می کند و حالا این فرصت فراهم هست که از میان انبوه اجراهای طول سال بهترین ها از سراسر ایران و تهران جذب جشنوارۀ فجر شوند و همچنین هر سال تعدادی نمایش تازه تولید شده و چند تایی هم نمایش های خارجی از کشورهای صاحب تئاتر جذب شوند و نتیجه آنکه همه چیز رنگ و لعاب بهتری بیابد و مردم نیز از این انتخاب دچار انبساط خاطر شوند و از سر شوق به یادآوری خاطرات از جشنوارۀ تئاتر فجر بپردازند چنانچه نگارنده بیست  و سه دوره است که به دیدن تئاتر فجر می آید و خاطرات و نظرگاههایی نسبت به برگزاری این دوره پیدا کرده است. حتما دیدن دوستان و همکاران و هم کلاسان تئاتری و غیر تئاتری در این روزها اتفاق خواهد افتاد و همان مفهوم جشن را تداعی خواهد کرد.

شور و حالی به وسعت ایران

این روزها اکثر تئاتری ها از نسل های متعدد به تهران دعوت می شوند و این خود فرصتی برای مبادلۀ اندیشه و مهمتر دید و بازدید انسانی است که همه را در دایرۀ همگرایی نسبت به تئاتر پیوست خواهد کرد و ما در می بابیم که از یک خانوادۀ بزرگ هستیم که هر یک در پست و مقامی به دنبال تدارک این همه رفاقت و فراگیری هنر تئاتر دوست و توسعه آن به مفهوم حقیقی در سراسر کشور هستیم و دلمان می خواهدعلاوه بر تهران و کلان­شهرهای ایران، همه شهرستان های کوچک و متوسط نیز تئاتر فعال داشته باشند. شاید بهترین انگیزه را همین جشنواره تئاتر فجر شروع کند که بهترین، بزرگ ترین و موثرترین جشنواره تئاتر در ایران هست و این ویترینی چند وجهی است که می تواند تئاتر ایران را هم به خودی ها و هم بیگانگان بشناساند.  

پی نوشت:

Festival*