گفتگو با علی سینا رضانیا به بهانه نمایش«هفت روز از تیر شصت» در فچر۳۶
می خواهم موسیقی تئاتر را به شکل واقعی آن در ایران معرفی کنم
ایران تئاتر: علی سینا رضانیا را دیگر باید به عنوان یکی از چهره های نام آشنای موسیقی تئاتر این روزها بنامیم. هنرمندی که با نمایش توانایی های خاص خود در اجرای زنده و همزمان چند ساز، کارگردانان بسیاری را به سمت خود کشیده و جذابیت فعالیتش بارها مورد تحسین مخاطبان و مسئولان این حوزه قرار گرفته است.
نمایش «هفت روز از تیر شصت» به کارگردانی کامران شهلایی و محمد لارتی روز آخر(۸ بهمن) سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر ساعت ۱۶ و ۱۸:۳۰ در تالار سایه مجموعه تئاترشهر به صحنه می رود٬ به همین بهانه گفت و گو با آهنگساز نمایش را بازنشر می کنیم.
رضانیا متولد 1364 از آباده فارس است و سالیان سال است که در حوزه موسیقی فعالیت دارد و در طول این سالها توانسته تا در جشنوارههای مختلف استانی و کشوری مقامهای ارزشمندی همچون مقام اول استان فارس در موسیقی تئاتر در جشنواره جوان(1387)، مقام اول استان فارس در آهنگسازی تئاتر در جشنواره فجر(1388 تا 1390)، مقام دوم کشوری سال در تکنوازی ساز سهتار در جشنواره ملی جوان ایرانی(1389)، مقام اول استان فارس در موسیقی تئاتر در جشنواره کودک(1389)، مقام سوم موسیقی در جشنواره بینالمللی تئاتر عروسکی(1390)، مقام دوم موسیقی کشوری جشنواره امید(1392) به دست آورد تا آنجا که در جشنواره علیاکبر(ع) بهعنوان جوان نخبه و برتر استان فارس شناخته شد و به عضویت سازمان نخبگان درآمد.
رضانیا پس از درخشش در استان خود و تجربه نمایش هداگابلر، در سال 1392 راه پایتخت را در پیش گرفت و بهعنوان آهنگساز در نمایشهای متعددی همچون گل(در فستیوال تئاتر بنگلادش)، بی لالا رقص مرگ (کار مشترک ایران و آلمان)، شب، فالنتین، باگانه، چه می کنه عادل فردوسی پور، رستم و اشکبوس، پشت سرتو نگاه نکن، مضحکه مرگ یزدگرد، پنجرهای بر بادها، سایکو و ... حضور یافت.
همزمان با آخرین روز از نمایش «هفت روز از تیر شصت» مجالی یافتیم تا با این هنرمند جوان که دیگر به نام «ارکستر سلو» مطرح است، به گفتوگو نشینیم که نظر شمارا بدان جلب میکنیم:
بفرمائید چند سال است که در کار موسیقی هستید و توانایی کار با چه سازهایی را دارید؟
من از کودکی با آموزش ساز تنبک شروع به فراگیری موسیقی نمودم و بعدازآن به تار و سهتار علاقه پیدا کردم و در محضر اساتید بزرگواری همچون مسعود شعاری، کیوان ساکت، کیخسرو پورناظری، تهمورث پورناظری و مرحوم جلال ذوالفنون به آموزش پرداختم و در ادامه با ورود موسیقی تئاتر سازهای دیگر مثل تار، عود، تنبور، دیوان، کمانچه، دوتار، ویلنسل، گیتار و ... را نیز فراگرفتم.
چه شد که به سمت تئاتر آمدید و آهنگساز تئاتر شدید؟
من از بچگی به تئاتر علاقه داشتم اما فرصت حضور پیدا نمیکردم تا اینکه در 16 سالگی یکی از دوستان پیشنهاد داد تا موسیقی نمایشی که قرار بود در جشنواره تئاتر استانی به اجرا درآید را بنوازم و قبول کردم. در همان سال آهنگساز برتر جشنواره شدم و جایزهام را از دست استادم داریوش مودبیان گرفتم. پس از آن با تشویق استاد مودبیان آهنگسازی در تئاتر را بهصورت حرفهای آغاز کردم و چون یکی از نیازمندیهای آهنگسازی در تئاتر آشنایی با همه سبکها و سازهای موسیقی است، شروع به آشنایی با سازهای دیگر گرفتم.
مگر موسیقی تئاتر با سایر رشتههای موسیقی تفاوت دارد؟
بله، موسیقی برای تئاتر واقعاً به سبک است، موضوعی که به نظرم هنوز آهنگسازان ما بهصورت جدی درک نکردهاند چون موسیقی تئاتر یکرشته دانشگاهی است و در ایران این رشته وجود ندارد. یک آهنگساز تئاتر باید با موضوعاتی مثل اتنوموزیکولوژی، روانشناسی، رفتارشناسی مردمشناسی، روانشناسی رنگها و از همه مهمتر خود تئاتر آشنا باشند. ما آهنگسازان خیلی خوبی داریم اما همیشه این سؤال مطرح است که چرا زمانی که یک موسیقی برای فیلم یا تئاتر ساخته میشود، خوب از کار درنمیآید چون شناخت از سبک موسیقی تئاتر یا موسیقی تصویری کم است.
متأسفانه خیلی از آهنگسازان وقتی به یک شناخت نسبی از موسیقی میرسند آنقدر به خودباوری میرسند که برایشان آشنایی با تئاتر و الزامات موسیقی تئاتر قابلدرک نیست و فکر میکنند همینقدر که موسیقی میدانند کفایت میکند.
به نظر شما یک آهنگساز برای ورود به موسیقی تئاتر چه نکاتی را باید مدنظر بگیرد؟
همانطور که عنوان کردم موسیقی تئاتر یکرشته دانشگاهی است و با چند کلمه نمیتوان آن را خلاصه کرد مثلاً ما برای صحنه نیاز به یک نوع خاص از موسیقی داریم و باید با سازهای مختلف آشنا باشیم تا بتوانیم موضوعی را که کارگردان دوست دارد به مخاطب القا شود را بسازیم. اضافه گویی ها از موسیقی تئاتر حذف میشود، گاهی مواقع نیاز است همزمان چند ساز را باهم نواخت و ... ، به اینها باید در ساخت موسیقی تئاتر توجه شود.
آهنگساز تئاتر باید بداند که مکمل نمایش است و قرار نیست خودنمایی کند یا کنسرت برگزار نماید لذا در خدمت نمایش بودن یک اصل است و باید آن را بیاموزد.
ما در حال حاضر دورههای خاص موسیقی تئاتر بهصورت حرفهای نداشتهایم، آیا اقدامی برای رشد این حوزه مکمل انجام دادهاید؟
خوب من در سالهای متوالی در نقاط مختلف ایران ازجمله شهرستانهای استان فارس، استان اصفهان، استان خراسان و استان یزد و... در رشته موسیقی تدریس میکردم و در سال 1380 نیز بهعنوان جوانترین مدرس استان فارس شناخته شدم و حتی در دوران دانشجویی بااینکه سن پایینی داشتم و همزمان با تحصیل درس زیباشناسی هنرهای سنتی را به دیگر دانشجویان تدریس میکردم.
پس از ورود به حوزه موسیقی تئاتر نیز ورکشاپ موسیقی تئاتر را در تهران و استانهای دیگر برگزار کردم و کلاسهایی نیز به سلفژ و تربیت و شناخت حنجره ویژه بازیگران اختصاص دادم که برای اولین بار به شیوهای متفاوت به اجرا درآمد.
همچنین در حال حاضر در حال رایزنی با دکتر وحدت امینی برای برگزاری ورکشاپ های موسیقی تئاتر در موسسه تماشاگران هستم.
در طول مدت حضور در موسیقی تئاتر عناوینی هم در جشنوارههای مختلف داشتهاید؟
بله. کسب مقام اول آهنگسازی در نمایش پشت سرتو نگاه نکن(در بخش صحنهای) در چهارمین جشنواره تئاتر شهر، کسب مقام اول آهنگسازی در نمایش پروانگی، آوارگی، ویرانگی(در بخش دفاع مقدس) در چهارمین جشنواره تئاتر شهر، کاندیدای دریافت بهترین موسیقی در نمایش بی لالا محصول ایران و آلمان در بخش بینالملل سی و سومین جشنواره فجر، کسب مقام اول آهنگسازی نمایش حانیه در جشنواره سراسری خمسه، تقدیر سی و چهارمین جشنواره فجر به خاطر موسیقی در نمایش خیابانی فیش ازجمله عناوین من در جشنوارههای تئاتر کشور است.
آخرین کار شما حضور در یک نمایش مستند سیاسی به نام «هفت روز از تیر شصت» بود، چه تفاوتی بین موسیقی این سبک نمایشی با سایر سبکهایی نمایشی وجود داشت.
نمایش هفت روز از تیر شصت یک تئاتر مستند در مورد بمبگذاری هفتم تیر بود و تبلیغات خوبی برای آن صورت گرفت. حتی در اخبار صداوسیما نیز از این تئاتر نامبرده شد. پس من با نمایشی روبرو بودم که قرار بود هم مخاطب خاص داشته باشد و هم مخاطب عام؛ لذا من برای هر صحنه یک آهنگسازی ابتدایی کردم و هر شب بر اساس فضای سالن و نوع مخاطب و عکسالعملی که نسبت به صحنهها داشتند، بقیه موسیقی را کامل میکردم
چشمانداز شما در موسیقی تئاتر کشور کجاست؟
من همه انرژی و وقت خود را برای موسیقی تئاتر گذاشتهام و درحالیکه میتوانم مثل بقیه آهنگسازانی که در تئاتر هستند و همه آنها را میشناسیم کار سینما نیزانجام دهم، کنسرت برگزار نمایم و یا آلبوم منتشر کنم ولی این کار را نکردم و تمرکز را بر این سبک موسیقی گذاشتهام چون میخواهم موسیقی تئاتر را به شکل واقعی آن در ایران معرفی کنم و بنیانگذار این موضوع بهصورت تخصصی باشم.
گفتوگو از علی رحیمی