خطر بی توجهی جایزه هنرانقلاب به تئاتر

نامگذاری هفته ای به نام هفته هنر انقلاب اسلامی آن هم همزمان با سالگرد شهادت سید شهیدان اهل قلم و هنرمند فرزانه مرتضی

آوینی اتفاق میمونی است که از سال 1393 به کوشش برخی هنرمندان کشور چهره نمود و همه ساله پاسداشت تلاش بزرگانی می شود که هدف متعالی دفاع از آرمانهای انقلاب را سرلوحه هنر خود قرار داده اند.

در این هفته حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان متولی امر تلاش می کند تا با گردآوری مجموعه آثار هنرمندانی که هنر خود را مزین به داشته های وطنی پس از انقلاب  کرده اند، نشان دهد که هنرمند ایرانی همچنان نسبت به تاریخ، سرنوشت و هویت فرهنگی خویش متعهد است و همانگونه که شهید آوینی مطرح می کند «دیگر در پیله حدیث نفس خفه نخواهد شد. بال‌های پروانگی‌اش خواهد رست و پیله مقتضیات زمان و مکان را خواهد درید؛ چرا که انسان، هم می‌تواند محاط در مقتضیات زمان و مکان باشد و هم محیط بر آن؛ انسان هم میتواند محکوم تاریخ باشد و هم سازنده آن».

انتخاب هفته هنر انقلاب اسلامی با این تفکر ارزشمند،قابل قدردانی و تحسین است حتی اگر با نقدهایی نیز همراه باشد و نقطه ضعف های برای آن روایت گردد؛ که  نقد صیقلی بر کالبد هر حرکت هدفمند به سمت تعالی است. آنرا قوام می بخشد، پایه هایش را مستحکم می کند و جایگاهش را  استوار می نماید.

 با همین رویکرد قصد داریم ابهامی را که پیرامون بی توجی و انتخاب نکردن هنرمند عرصه در این چهار سال ذهن دغدغه مندان را به خود مشغول نموده و هنوز پاسخی بر آن نیافته اندد، از کالبد بیرون کشد و امیدوارانه در انتظار پاسخی گردد که می تواند برای آنها حسن انجام  شود.

خطر جای خالی تئاتر یا اهمیت هنر نمایش را نمی دانیم ؟

به گزارش ایران تئاتر اولین دوره چهره سال هنر انقلاب(1393) از میان ابراهیم حاتمی کیا(فیلمساز)، نرگس آبیار (فیلمساز)، فاضل نظری (شاعر)، مرتضی سرهنگی(نویسنده) و مسعود نجابتی (گرافیست و خوشنویس) معرفی شد. در سال 1394 مجید مجیدی(فیلمساز)، عبدالحمید قدیریان (نقاش و مجسمه ساز)، هادی محمدیان (کارگردان انیمیشن شاهزاده روم)، پرویز پرستویی (بازیگر سینما و بهناز ضرابی زاده (نویسنده) نامزدهای این یادواره بودند و سال 1395 نیز چهره سال هنر انقلاب از میان سید مسعود شجاعی طباطبایی (کاریکاتوریست)، بهناز ضرابی زاده(نویسنده)، ابراهیم حاتمی کیا (فیلمساز)، محمد حسین مهدویان(فیلمساز) و حمید حسام (نویسنده) انتخاب گردید.

تداوم انتخاب نامزدهای چهره سال هنر انقلاب با تاکید بر ادبیات و سینما در سال 96 نیز ادامه یافت و اینبار نیز دو فیلم ساز (محمد حسین مهدویان و مهدی نقویان) و یک نویسنده (حمید حسام) در میان 5 نامزد نهایی جای گرفتند تا بار دیگر این سوال در اذهان ولوله کند که جایگاه هنر ششم در هنر انقلاب شکوهمند اسلامی کجاست و چرا دیده نمی شود؟ سوالی که برای برخی در حد ابهام ماند و برای برخی نیز با چاشنی دلخوری همراه بود.

اما و اگرها را که در کنار هم گذاشتم از دل آنها احتمالاتی تراوش کرد که احساس می شود خط بطلان بر تلاش هنرمندان تئاتر از سوی داوران  محترم  می تواند با تاکید بر یکی از همین فرضیه ها صورت گرفته باشد:

تئاتر به دلیل شکل گیری در لحظه، امکان داوری ندارد؟!

این سوال شاید برای بسیاری از هنرمندان و صاحب نظران حوزه تئاتر یک طنز باشد اما بی شک وقتی هنرمندان هنرهای هفتگانه در رقابت با هم قرار می گیرند و قرار است  از میان آنها نامزدها انتخاب شوند دیگر روایتگر یک تراژدی تلخ است.

بپذیریم یا نپذیریم تئاتر تنها هنری است که در لحظه زندگی می کند. مثل نقاشی امکان تماشا ندارد، مثل سینما در قابل تصویر نمی گنجد، مثل شعر یا داستان در واژه ها ثبت نمی شود و ... تئاتر اتفاقی است که در لحظه شکل می گیرد و اگرچه رمز شکوه و عظمتش در همین مقوله نهفته است اما بی شک می تواند دلیلی باشد برای حذف آن از سوی داورانی که قصد دارند از میان یک کتاب، یک فیلم، یک اثر نقاشی و یک کار نمایشی -که دیگر وجود ندارد – یک گزینه را انتخاب کنند.

باید بپذیریم وقتی قرار باشد چیزی که وجود دارد را با چیزی که نیست مقایسه کنیم کار سختی است و از عهده هرکسی بر نمی آید!

این فرضیه اگرچه به ذهن یک داور انقلابی نیز هرگز خطور نمی کند و مطمئنا معیارهای دیگری برای داوری وجود دارد اما به عنوان فرضیه ای که از دل ابهامات هنرمندان تئاتر بیرون آمده، قابل احترام است.گرچه این روزها با توجه به کثرت تولیدات کیفی در این عرصه اگر تئاتر را داوری نکیم به هنرانقلاب جفا کرده ایم .

 در تئاتر کشور کار انقلابی خوب و قابل دفاع اجرانمی شود؟!

این فرضیه اگرچه برای کسانیکه تمرکزشان بر یک حوزه هنری خاص است و به سایر هنرهای هفتگانه توجهی ندارند می تواند قابل دفاع باشد اما بی شک از پشتوانه واقعیت برخوردار نیست. رد این فرضیه نیازی به کنکاش ندارد. تئاتر کشور در سال 96 اقدامات بسیاری خوبی در حوزه تئاتر انقلابی داشته است. فعالیت های زیادی در این حوزه به ویژه در بخش دفاع مقدس و رویدادهای پس از انقلاب صورت گرفت که مستند هفت روز از تیر شصت و هفت عصر هفتم پائیز و...که علاوه بر چند بار تمدید و با حضور مسئولان ارشد کشوری روبرو شد.  مستند تئاتر هفت روز از تیر شصت این افتخار را پیدا کرد تا در سی و ششمین جشنواره بین المللی فجر میزان مخاطبان متعدد گردد، نمونه بارز آن بود.

نمی شود به راحتی تلاش مسئولان و هنرمندان هنرهای نمایشی کشور در عرصه ترویج و بازخوانی هویت انقلابی را ندید و یا برخلاف انبوه مخاطبان ، سرسری از کنار آن گذشت و امیدوارم که این فرضیه نیز از سوی داوران رد شده و حتی نیم نگاهی نیز بدان نکرده باشند.

 انتخاب چهره سال، منحصر به برنامه های حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است !

این نگاه نیز بی شک کوته نظرانه و شاید ظالمانه باشد چراکه تایید آن به منزله خط بطلان کشیدن بر تلاش مسئولان مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، فعالیت مداوم دو تماشخانه مهر و ماه، جشنواره های مختلف این مجموعه و در کنار همه آنها کارویژه منحصر به فرد کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با احیای جریان تئاتر بچه های مسجد و هدایت تئاتر به سمت مخاطب به جای هدایت مخاطب به سالن های نمایش است.

آیا حداقل نمی شد از میان خیل دلسوختگان فردی را به عنوان فعال تئاتر انقلاب معرفی می کردند؟

اینجاست که فقدان نامزد و برگزیده ای از هنر تئاتر ، فارغ از تلاش های نهاد های خارج از حوزه هنری باید تصور کرد مرکز هنرهای نمایشی حوزه هم در تمام این سال ها به بیراهه رفته و بودجه خود را تلف کرده است !

هر آنچه در ذهن داوران بود و ما نمی دانیم و منتظریم در زمانی نامعلوم و مکانی نامعلوم برای ما شرح داده شود

در نهایت ، چهارمین دوره انتخاب چهره سال هنر انقلاب باز هم با معرفی یک نویسنده  به پایان رسید.

ضمن تبریک به استاد حمید حسام به خاطر توانمندی های منحصر به فردش، این یادآوریرا با سه سوال از مجریان و متولیان امر به پایان می بریم:

    معیار داوری چهره سال هنر انقلاب اسلامی چیست. چگونه یک اثرنقاشی با یک کتاب یا یک فیلم مقایسه می شوند؟!
    چرا فقط 5 نامزد برای انتخابات چهره سال هنر انقلاب معرفی می شوند. عدد 5 براساس چه معیاری انتخاب شده است. آیا هنر تئاتر و موسیقی به عنوان هنرهایی پرمخاطب و با ظرفیت بالای فرهنگی و پیشینه خدمات به شکل گیری ، پیروزی و قوام انقلاب اسلامی ، هنر انقلاب محسوب نمی شوند؟
    و بالاخره، چرا فضایی مهیا نمی شود تا از هر یک از هنرهای هفتگانه یک نامزد معرفی شود و در نهایت براساس اسلوبی تعریف شده چهره سال انتخاب گردد؟
    آیا بی توجهی به هنروهنرمند تئاتر بهترین روش برای ایجاد سرخوردگی و جذب نیورهای فعال به جریان های مقابل فرهنگی نیست ؟ آیا این غفلت مهمترین دغدغه شهید سید مرتضی آوینی نیست ؟
    جای اندیشه و جهانبینی انقلاب اسلامی که مهمترین عرصه فعالیت سید شهیدان اهل قلم بود کجاست ؟ عرصه ای که آبشخور تمامی هنرها می تواند باشد . با این غفلت های چهارساله پاسخ هنرمند تئاتر بماند آیا پاسخ سید مرتضی آوینی را می توان داد؟
    برگزاری 8 جشنواره موثر و 30 نمایش حرفه ای با موضوع دینی و برگزاری 10 جشنواره و اجرای 25 نمایش با موضوع دفاع مقدس ( که گزارش تفصیلی هریک پیشتردر همین سایت منتشر شده و همچنان قابل مطالعه است ) آیا جملگی در جرگه هنرانقلاب اسلامی بی اثر هستند ؟! اگر چنین است کیست که چراغ در دست گیرد و مارا رهنمون گردد ؟
    آیا آنچنان که از اسامی انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان شائبه ایجاد می شود ؛این جایزه هم به دورهمی رفقای قدیم بدل شده که آفت حلقه و محفل گریبانشان را گرفته است؟

در پایان با یادآوری این مصرع که خردمند باشید و پاکیزه دین /از آفت همه پاک و بیرون ز کین  ،امیدوارم مجریان و متولیان امر با پاسخ مناسب به این ابهام، هنرمندان حوزه تئاتر را نیز در حضور فعالانه و مقتدرانه و تحقق اهداف و آرمانهای انقلاب شکوهمند اسلامی همراهی نمایندو از قافله هنرهای نمایشی عقب نمانند.