مردم وقتی مشارکت می‌کنند که تئاتر مشکل گشای آنان باشد

تئاتر وقتی کاربردی می‌شود که ارتباط یک‌سویه خود را بشکند و مردم را در خلق خود مشارکت دهد. مردم نیز وقتی مشارکت می‌کنند که تئاتر مشکل گشای آنان باشد. تئاتر برای آنکه کاربردی شود موضوع را از مردم می‌گیرد، با مردم پرورش می‌دهد، برای مردم اجرا می‌کند و توسط مردم نتایج آن را بررسی می‌کند. حتی از این نیز فراتر می‌رود و ابزارهای خلق تئاتر را در اختیار خود مردم می‌گذارد تا برای رفع مسائل زندگی و بهبود مناسبات فردی و اجتماعی خود از آن سود جویند. مردم برای آنکه توان مسئله‌یابی، مسئله‌پردازی و مسئله‌گشایی پیدا کنند باید ظرفیت ارتباطی و آموزشی خود را بالا ببرند و این کار را با بهره‌گیری از روش‌های متنوع تئاتر کاربردی متحقق سازند. آنان وقتی به این ابزارهای قدرتمند ارتباطی و بیانی تجهیز شوند، می‌توانند خودشان را تعلیم و تربیت دهند، ناهنجاری‌های درونی و برونی خود را درمان کنند، برای اجتماعات خود قانونگذاری کنند، مسئولینی شایسته و اهل گفت‌وگو را برای مدیریت بر امور خود انتخاب کنند و مدام در تعامل مثبت و سازنده با آنان باشند. نقش سیاسی تئاتر کاربردی همین است؛ تربیت شهروندانی کنشگر، متأمل، متعامل و اهل «گفت‌وگو».
تئاتر کاربردی را می‌توان «آزمایشگاهی برای زندگی» نامید. مردم پیش از آنکه وارد عرصه‌های مختلف زندگی واقعی شوند، در فضای ساختگی و آزمایشیِ تئاتر، مسائل و نگرانی‌های خود را طرح می‌کنند و با بهره‌گرفتن از تجربه‌ها و دانسته‌های همدیگر تمام راهکارهای ممکن را برای رفع آنها محک می‌زنند، آنگاه می‌توانند توانمندانه قدم به دنیای واقعیت بگذارند و آگاهانه‌تر، ورزیده‌تر و واقع‌بینانه‌تر با مسائل خود دست و پنجه نرم کنند، طوری که بیشترین بهره و کمترین هزینه را متوجه خود و جامعه کنند.
اما این مواهب به واسطه «تسهیل‌گران» دوره‌دیده و آگاه به فنون و روش‌های تئاتر کاربردی نصیب اجتماعات می‌شود. بنابراین برای جاری و ساری‌کردن این نوع تئاتر در بطن اجتماعات نیاز به آموزش دقیق و اصولی «تسهیل‌گری» تئاتر کاربردی است.
از میان کتب متعددی که تاکنون به این حوزه‌ی جدید پرداخته‌اند، کتاب حاضر را مناسب‌ترین، آموزشی‌ترین و راحت فهم‌ترین کتاب برای آشنا کردن علاقه‌مندان ایرانی به این نوع تئاتر دیدم. از آنجا که مؤلفان این کتاب جزو کنشگران و اساتید این رشته‌اند، سعی کرده‌اند تا جای ممکن خوانندگان را با مفاهیم، اهداف، راهبردها، سازوکارها و فنون این نوع تئاتر و تفاوت‌های آن با «تئاتر مرسوم» آشنا کنند. آنان ضمن معرفی روش‌های نُه‌گانه تئاتر کاربردی، نمونه تجربه‌های عملی آنها را در فرهنگ‌ها و اجتماعات مختلف دنیا مطرح کرده‌اند تا خواننده به ملموس‌ترین شکل ممکن با امکانات و محدودیت‌های این نوع تئاتر در عمل آشنا شود. در ضمن کتاب حاضر از چالش‌ها، ابهامات و نگرانی‌هایی که متوجه این عرصه است نیز غافل نبوده و به نوبه خود به آنها نیز پرداخته است.
مردم کشور ما با تئاتر کاربردی ناآشنا نیستند. سال‌هاست افراد دلسوز زیادی در کسوت مربی، معلم، مددکار و درمانگر در مهدکودک‌ها، مدارس، محلات، درمانگاه‌ها، مراکز بهزیستی، کانون‌های اصلاح و تربیت، مراکز بازپروری و زندان‌ها از جنبه‌های درمانی، آموزشی و اجتماعی تئاتر برای توانمندسازی اعضای آن مجموعه‌ها بهره می‌گیرند. این کتاب کمک می‌کند تا افرادی که به این زمینه‌ها علاقه دارند، با الگوها و تجاربی متنوع در سطح بین‌الملل آشنا شوند، از آنها الهام بگیرند و فعالیت خود را غنی سازند. در ضمن به اساتید و پژوهشگران کمک می‌کند تا در این زمینه به کندوکاو جدی‌تر بپردازند و حوزه نقد و تحلیل تئاتر/ درام کاربردی را رونق بخشند.
اما اصلی‌ترین انگیزه‌ی پشت ترجمه این کتاب، آموزش است. امید است مددکاران، معلمان، مربیان، درمانگران، فعالان مدنی و کنشگران تئاتری‌ای که میل دارند به فعالیت در عرصه تئاتر کاربردی بپردازند، با خواندن این کتاب از مراتب تأمین مالی، طراحی، مدیریت، اجرا و خروج پروژه‌های تئاتر کاربردی آگاه شوند؛ دانشجویان تئاتر دریابند که نه تنها همه راه‌ها به سالن‌های تئاتر شهر تهران ختم نمی‌شود، بلکه با تجهیز خود به فنون تئاتر کاربردی و آموختن روش‌های درستِ تسهیل‌گری می‌توانند در هر گوشه و کنار این مملکت به ترویج فرهنگ صلح، تعامل، همفکری، مشارکت و تغییر مثبت اجتماعی بپردازند؛ و مسئولین با آگاهی از مواهبی که این نوع تئاتر می‌تواند نصیب اجتماعات کند، برای تبدیل تئاتر کاربردی به یک رشته مستقل آموزشی در کنار رشته تئاتر مرسوم گامی جدی بردارند، چرا که هر چه بیشتر تسهیل‌گران متبحر و کارآمد در این زمینه تربیت شوند، اجتماعات بیشتری جذب و درگیر این نوع تئاتر خواهند شد و به تبع آن عدالت اجتماعی، اندیشگری انتقادی، صلح و همبستگی و در یک کلام «فرهنگ گفت‌وگو» بیشتر ترویج خواهد یافت.
کتاب تئاتر کاربردی در سال 2010 از جانب اتحادیه تئاتر و آموزشگری امریکا  به‌عنوان کتاب ممتاز سال مورد تقدیر قرار گرفت. نسخه فارسی این کتاب به همت انتشارات نمایش چاپ می‌شود. ضمن تشکر از این مرکز نشر، امید است کتاب حاضر سرآغازی برای نشر مجموعه کتبی از این دست باشد تا علاقه‌مندان بتوانند هر چه دقیق‌تر و اجرایی‌تر با فنون و مهارت‌های عملی گونه‌های مختلف تئاتر کاربردی آشنا شوند.
در ترجمه این کتاب با نهایت امانت‌داری سعی‌کرده‌ام تا جای ممکن خواندن بخش‌های نظری و روایت‌های مربوط به تجربه‌های عملی برای خوانندگان ایرانی راحت باشد. از آنجا که کتاب سرشار از اصطلاحات فنی مربوط به تئاتر کاربردی است، برای یادآوری و توضیح بیشتر، بخش اصطلاح‌شناسی را به پایان کتاب افزوده‌ام. در کل، ترجمه آثاری از این دست چالش‌های خود را دارد که گفتنش چیزی را عوض نمی‌کند. قدردان همسرم هستم که با صبوری و محبت مرا در انجام این مهم همراهی کرد.
در خاتمه باید تصریح کنم تئاتر کاربردی نه تنها در تقابل با تئاتر مرسوم نیست بلکه با دادن وجه کاربردی به هنر تئاتر، لذت آفرینش هنری را به توده‌های مردم می‌چشاند و آنان را به دیدن و ‌ای بسا به اجرای تئاترهای مرسوم نیز علاقه‌مند می‌کند. در عین حال به هنرمندان حرفه‌ای تئاتر نیز گوشزد می‌کند که وقتی ارتباط با مخاطب دوسویه شود، انرژی تئاتر آزاد می‌گردد، از محدوده تماشاخانه‌های مرسوم بیرون می‌زند و تمام جهان را به صحنه نمایش بدل می‌سازد.