اسماعیل با پیش فرض هایش آدم ها را طبقه بندی می کند

ایوب آقاخانی از جمله کارگردان ها ودرام نویسان موفق تئاتر در یک دهه اخیر است و در کارهای تئاتریش می توان ردپای یک مولف را جستجو کرد . او مدرس دانشگاه،مترجم،پژوهشگر،نمایشنامه نویس، بازیگر و کارگردان تئاتراست و دارای  مدرک کارشناس نمایش با گرایش ادبیات نمایشی از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و کارشناس ارشد نمایش با گرایش ادبیات نمایشی از دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس است. این هنرمند سوای فعالیت های تئاتری سابقه مدیریتی هم دارد .مسئول تئاتر حرفه ای شورای نظارت و ارزشیابی مرکزهنرهای نمایشی۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶، مدیر پروژه چهارفصل تئاتر ایران ، دبیر شورای انتخاب آثار مجموعه تئاترشهر، مدیر بخش رادیوییِ دوازدهمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران  از جمله مناصب وی هستند. بازی و کارگردانی نمایش گلن گری گلن راس نوشته دیوید ممت-تئاترشهر-۱۳۸۱، نگارش و کارگردانی نمایش «روزهای زرد-تئاترشهر-۱۳۸۳»، نگارش و کارگردانی نمایش «زمین مقدس-خانه هنرمندان-۱۳۸۴»، نگارش و کارگردانی نمایش «زمین مقّدّس- تئاترشهر-۱۳۸۵» ،نگارش و کارگردانی نمایش «فصل خون، تئاترشهر،۱۳۸۷» ، نویسندگی و کارگردانی نمایش «مرثیه ای برای یک سبک وزن، تئاتر شهر،۱۳۸۸ »، بازی در نمایش «لبخند باشکوه آقای گیل» به کارگردانی محمد امیر یار احمدی، فرهنگسرای بهمن، ۱۳۸۸ ، نویسندگی و کارگردانی و بازیگری نمایش «کسوف، تئاتر شهر، ۱۳۸۹ »ازجمله کارهای مهم کارنامه کاری این هنرمند متفکر و پرکار است.آقاخانی در طول دوران کاریش جوایزی زیادی هم به دست آورده است. جایزه تولید برترین برنامه رادیویی برای برنامه ی دیالوگ به انتخاب هنرمندان، منتقدان و نویسندگان-۱۳۹۰، جایزه نویسندگی برتر اورژینال برای نگارش نمایشنامه امپراطور و آنجلو-جشنواره بین المللی تئاتر فجر-۱۳۸۶ از این جمله هستند. نمایش «پرواز به سوی تاریکی» برداشتی آزاد از نمایشنامه  عقابی با دوسر نوشته ی ژان کوکتواست . نمایشنامه ای که در سال 1948 یک فیلم سینمایی هم بر اساسش ساخته شده است و افشین هاشمی چهار سال قبل هم این نمایش را در تماشاخانه آو روی صحنه برده بود .داستان  این نمایش بین فروردین ۱۳۳۷ و آبان سال ۱۳۳۸ یعنی در فاصله زمانی پس از جدایی شاه از ثریا و پیش از ازدواج با فرح می‌گذرد. افشین هاشمی این نمایشنامه را که توسط نشر افراز چاپ شده، در سال‌های ۸۱ تا ۸۲ نوشته که ویرایش‌های نهایی آن هم در سال ۹۰ و ۹۲ انجام شده است. «پرواز به تاریکی» با بازی مونا فرجاد، ایوب آقاخانی و افشین هاشمی ساعت ۱۹ در تالار چهارسو به صحنه می‌ رود . با ایوب آقاخانی درباره بازی در این نمایش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

 

 آیا بازیگری به اندازه کارگردانی و نوشتن به عنوان یک دغدغه جدی برایتان مطرح است؟

بازیگری همیشه به عنوان دغدغه برایم جدی بوده است و فرصت مغتنمی پیش آمد تا در نمایش خوبی بازی کنم که از یک سطح استاندارد از بازیگری و ارتباط با مخاطب برخوردار  باشد و با کمال میل پیشنهاد افشین هاشمی را برای بازی در این اثر پذیرفتم.

 

 

این سطح استانداردی که اشاره کردید نزد شما چه تعریفی دارد؟

منظورم از استاندارد این است که سوای بازی استاندارد در نمایش موقعی که تماشاگر آن را می بیند سوای ارتباطش با بازی ها از دیدن کلیت نمایش هم احساس خوبی داشته باشد. رسیدن به چنین خواسته ای به سختی امکان پذیر است و بارها نمایشی را دیده اید که بازی بازیگرانش خوب بود ، اما خود نمایش کیفیت زیادی نداشته است و بر عکسش هم رخ می دهد. از شروع تمرینات به دورنمای خوبی از این اجرا رسیدم .

 

 

به چه دلیل همیشه در ادبیات ایرانی و همین نمایش پرواز به سوی تاریکی عاقبت عشاق مرگ است؟

عشق های آتشین همیشه از عرف خارج شده اند و در تاریخ بشریت هر چیزی که از عرف خارج بشود فرجام و عاقبت خوشی ندارد و باید دو طرف هزینه آن را پرداخت کنند که بیشتر مواقع مرگ هزینه آن است.

 

در برخوردهای اولیه بین اسماعیل و بانو به دلیل تفاوت خاستگاه اجتماعی بینشان چالش های زیادی وجود ندارد و عشق آتشینی دیده نمی شود؟

پاسخم درباره کلیت عشق در ادبیات ایرانی بود و عشق میان آن دو ماحصل شکستن تعریف شخصیت بانو پریزاد نزد اسماعیل است و شکستن تعریف های شابلونی و پیشاپیش طبقاتی نیز در این مسئله دخیل است.  این شخصیت با پیش فرض هایی آدم ها را طبقه بندی می کند و از زمانی که با شخصی برخورد می کند که در تعاریف ذهنی خود نمی گنجد؛ دریچه جدیدی در افکارش به وجود می آید.

 

آیا در عقایدش دچار تردید می شود؟

درعقایدش دچار تردید نمی شود. تردید او در نوع نگاه دگماتیکش نسبت به تعریف طبقاتی است و با بانو پریزاد همسو عمل می کند و جور دیگری مبارزه اش را ادامه می دهد . در کلیت این عشق آتیشن نیست و از صفر تا به سطح پر حرارتی فقط سوق داده می شود و محصول تغییر تفکر و ایدئولوژی است.

 

انتخاب نام اسماعیل هم  برای شخصیتی که بازیش می کنید تعمدی بود؟

 بله، اسماعیل های نوعی باید قربانی شوند .

 

آیا برخورد اسماعیل و بانو پریزاد تاثیرات دوسویه دارد؟

بله ، من عقیده دارم این دو نفر  روی هم تاثیرات زیادی می گذرانند.

 

آیا برای بازی در نقش اسماعیل که یک شاعر – نویسنده دهه سی است مابه ازا هایی مثل مرتضی کیوان ، احمد شاملو و سایرین هم داشتید؟

نه تنها در این نقش ،بلکه برای سایر نقش هایی که بازی می کنم نیز مابه ازا دارم. گاهی در تاریخ مابه ازا حقیقی برای یک نقش وجود دارد و اگر وجود نداشته باشد خود به ساخت آن اقدام می کنم. برای نقش اسماعیل آنقدر انتخاب داشتم که نمی توانم از اسم خاصی نام ببرم. زیرا اسماعیل ترکیبی از چند شخصیت ادبی معاصر آن دهه است .

 

قسمت هایی از نمایش در حین گفت وگو میان اسماعیل و بانو حرف های اسماعیل لحن شعاری و کلیشه بودن می دهد . چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟

پاسخ به این سوال بیشتر به کارگردان مرتبط است و البته با حرفتان موافقم. ولی نباید فراموش کنیم که زمان نمایش در دهه سی می گذرد و بیان این مدل حرف ها در آن دوران و موقعیت حرف کلیشه ای نبود و با معیارهای کنونی کلیشه ای محسوب می شود.

 

در تقابل بین اسماعیل و درگاهی ، آیا اسماعیل بازنده این تقابل می شود؟

اسماعیل در این تقابل شکست نمی خورد. اما به بخشی از سفرش می رسد که اصلا آن را پیش بینی نکرده بود. او وارد کوره راهی می شود که در چشم انداز ذهنی خود به آن فکر نکرده بود و پایان اغلب درام های عاشقانه نابودی فیزیکی است .

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی