نگاهی به استفاده از ظرفیتهای استانهای همجوار در تئاتر استانها(بخش اول)
بجای تهران به همسایههایتان نگاه کنید
ایران تئاتر- حسین سینجلی: اگر تا چند سال پیش از این حضور مقامات و مدیران بلندپایه و حتی میانی استانها در سالنهای تئاتر تقریبا یک اتفاق مهم محسوب میشد، امروز بواسطه تلاشهای مجدانه تئاتریها، این امر به مسئلهای تقریبا عادی تبدیل شده است.
تئاتر و اهمیت رشد و گسترش همه جانبهی آن در سراسر کشور از آندست مقولاتی است که بعید به نظر میرسد هنوز کسی نسبت به آن تردید داشته باشد؛ چراکه چنانچه به ویژه در میان تصمیمگیران تئاتری چنین کسانی باشند، قطعا آنها بر صندلی درستی ننشستهاند. از سویی دیگر طی سالهای گذشته به ویژه چهار، پنج سال اخیر رشد و گسترش تئاتر در مقایسه با رشد و گسترش این هنر در تهران اگرچه یکسان نبوده اما قطعا نسبت به گذشته آنقدر رشد داشته که بتوان امروز به راحتی تئاتر و مسائل مربوط به تئاتر را با بلندپایهترین مقام هر استان و حتی امامان جمعه استانها در میان گذاشت و آنها را در حل مشکلات احتمالی و هموار کردن امور همراه خود کرد.
در این بین آنچه به نظر میرسد باید به آن نگاهی دوباره انداخت این است که نگاه تئاتریها و فعالان تئاتر در استانها کماکان به مرکز است و چشم دوختهاند تا ببینند که در تهران چه تصمیم گرفته میشود و یا چه دستوری صادر میشود تا آنها انجام بدهند. در حالیکه با توجه به تفاوتهای ظرفیتی هر استان در زمینه هنر تئاتر، چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی، اگر سمتوسوی این نگاه کمی به جای مرکزگرایی به همسایهگرایی کشش داشت، تئاتریهای هر استان میتوانستند در تعامل با استانهای همجوار خود اتفاقات جالب و بزرگی را رقم بزنند. اتفاقی که حداقل تاکنون شاهد آن نبوده و اگر هم موردی بوده خیلی جانی نداشته که به یاد کسی مانده باشد.
قاعدتا نخستین چیزی که احتمالا پس از طرح چنین موضوعی به ذهن بسیاری متبادر میشود اینست که چه کسانی میتوانند و شایستگی آن را دارند که برای چنین تعاملاتی تصمیمگیری کرده و میتوان به آنها برای سپردن چنین مسئولیتی اعتماد کرد؟ که البته پاسخ به این سوال خیلی سخت نیست. بیشک هنرمندان شناخته شده و امتحان پس داده و فعال تئاتر در هر استان، بهترین افرادی هستند که میتوانند در اینباره تصمیمگیری و برنامهریزی بکنند. همچنین شُعبات انجمنهای هنرهای نمایشی ایران و گستردگی دفاتر این انجمن در اقصی نقاط کشور نیز میتواند بهترین بازوی اجرایی برای چنین تعاملاتی میان استانها با یکدیگر باشد. به ویژه از زمانیکه بر اساس آییننامه جدید انجمن هنرهای نمایشی ایران انتخاب اعضاء هیات مدیره انجمنها به صورت انتخابی و کاملا توسط خود اهالی تئاتر انتخاب میشوند.
در ادامه نگاهی به ظرفیتهای تئاتری استانهای کشور، ظرفیتهای 5 استان و در بخش دوم این مبحث نیز ظرفیتهای 5 استان دیگر را که میتوانند برای هر یک از استانهای همجوار خود الگویی مناسب باشند را مرور میکنیم:
سالنهای آذربایجان غربی در انتظار گروههای تئاتری استانهای همسایه
استان آذربایجان غربی در میان استانهای شمالغرب کشور یکی از استانهایی است که از نظر سخت افزاری به گفته رئیس انجمن هنرهای نمایشی این استان تقریبا وضعیت قابل قبولی دارد. انجمن هنرهای نمایشی در این استان در هر شهرستانی که نمایندگی دارد یک سالن هم در اختیار دارد. مثلا مجتمع فرهنگی هنری سیمرغ بوکان در آذربایجان غربی هم اندازه مجتمع فرهنگی هنری ارومیه است، یا مثلا در شهر مرزی چالدران یک آمفیتئاتر 450 نفره با امکانات و تجهیزبات خیلی خوب وجود دارد. سالنهای موجود در شهرستانهای این استان اکثرا در اختیار انجمن نمایش است و در شهر ارومیه نیز بعنوان مرکز این استان سه سالن خوب وجود دارد.
انجمن هنرهای نمایشی استان آذربایجان غربی ارتباط خوبی برای پوشش اخبار تئاتری با رادیو و سیمای استانی دارد. مثلا برنامه پُرمخاطب صبحگاهی در رادیو استانی مثل برنامه «هنرنامه» همواره رویدادهای تئاتری را پوشش میدهد. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در این استان تعامل خوبی با انجمن هنرهای نمایشی آذربایجان غربی دارد و خبرنگار این رسانه مهم رویدادهای تئاتری در این استان را پوشش میدهد.
«تئاترچی» بعنوان درگاه فروش اینترنتی بلیط در این استان یکی دیگر از امکاناتی که برای دوستداران تئاتر وجود دارد. این درگاه که به همت انجمن هنرهای نمایشی این استان در درگاه ایران تئاتر آذربایجان غربی و همچنین به صورت مستقل برای ویندوز و گوشیهای تلفن همراه راهاندازی شده با استقبال خوب ساکنان این استان همراه بوده است.
این امکانات همگی در حالی در استان آذربایجان غربی وجود دارد که به گفته رئیس انجمن هنرهای نمایشی این استان متاسفانه سالنهای موجود در این استان به ویژه سالنهایی که در شهرستانهای این استان وجود دارد در طول سال اکثرا میزبان هیچ اجرایی نیستند. و همین امر نشان از لزوم تعامل هر چه سریعتر میان گروههای تئاتری با استانهای همجوار در این استان را نشان میدهد.
بعبارتی در صورت برقراری یک تعامل درست و منطقی میان گروههای تئاتری استانهای آذربایجان شرقی، کردستان و زنجان بعنوان سه استان همجوار با استان آذربایجان غربی، گروههای تئاتری میتوانند در طول سال با سفر به استانهای همجوار به اجرای آثار نمایشی بپردازند.
خراسان رضوی نمونهای برای گسترش تئاتر در همه زمینهها
بدون تردید استان خراسان رضوی بعنوان مهمترین پایگاه تئاتری کشور پس از استان تهران از ظرفیتهای فراوانی هم به لحاظ سخت افزاری و هم به لحاظ نرم افزاری برای استانهای همجوار خود برخوردار است و در صورت وجود یک تعامل درست، منطقی و برنامه ریزی شده میان گروههای تئاتری این استان با استانهای همجوار خود، علاوه بر اینکه گروههای تئاتری استان خراسان رضوی میتوانند آثارشان را در استانهای همجوار خود روی صحنه ببرند؛ بلکه گروههای تئاتری در پنج استان خراسان شمالی، سمنان، خراسان جنوبی، یزد و اصفهان بعنوان استانهای همجوار با این استان میتوانند از ظرفیتهای موجود در استان خراسان رضوی بهرهمند بشوند.
از جمله بارزترین نکاتی که گروههای تئاتری در استانهای همجوار با استان خراسان رضوی میتوانند در تعامل با گروههای تئاتری در این استان به انها پی ببرند و در واقع از تجربیاتی که خرسان رضوی استفاده کنند، چگونگی استفاده درست از فضای مجازی برای تبلیغ و توسعه تئاتر و همچنین جذب مخاطب است. خراسان رضوی یکی از استانهایی است که بیشترین سایتهای تئاتری را بعد از تهران در اختیار دارد. همچنین راهاندازی یکی دو سالن خصوصی در شهر مشهد علاوه بر سالنهای تئاترشهر و دولتی موجود که از دیگر ظرفیتهای قابل استفاده برای گروههای تئاتری استانهای همجوار است، برگزاری انواع بزرگداشتها و جشنوارههای مختلف نمایشی نیز از دیگر تجربیاتی است که گروههای تئاتری استانهای همجوار با استان خراسان رضوی میتوانند در تعامل با گروههای تئاتری این استان از آنها بهرهمند بشوند. در همین رابطه رئیس انجمن نمایش استان خراسان رضوی معتقد است؛ سایر استانها میتوانند روندی مانند آنچه در مشهد رخ داده را تجربه کنند و اگر استانها از وضعیت تئاتر همدیگر مطلع باشند، میتوانند تاثیرات مثبت خود را به یکدیگر منتقل کنند که در ادامه سبب پیشرفت تئاتر کشور میشود.
مراکز تئاتری اصفهان فرصتی برای گروههای تئاتری 8 استان همجوار
استان اصفهان بعنوان یکی ازاستانهایی که از نظر تولید آثار نمایشی آثار ماندگاری را طی سالهای گذشته تولید کرده، یکی از استانهایی است که ظرفیتهای مختلفی برای استفاده گروههای تئاتر در استانهای همجوار خود دارد.
هشت استان قم، سمنان، مرکزی، یزد، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، خراسان رضوی و لرستان جزو استانهای همجوار با استان اصفهان هستند. در واقع این موقعیت کم نظیر استان اصفهان هم برای خود اصفهان و هم برای استانهای همجوارش یک فرصت کم نظیر است که نشاندهنده لزوم برقراری یک تعامل برنامهریزی شده میان گروههای تئاتری این استانها است.
نکته دیگری که گروههای تئاتری 8 استان همجوار با استان اصفهان باید به ان توجه ویژهای کنند این است که به گفته رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان، این استان تنها از طریق تعامل با رسانهها توانسته تعداد تماشاگران تئاتر خود را با افزایشی ۵۰درصدی همراه کند.
استان اصفهان در حال حاضر 27 مرکزی فعال تئاتری دارد که به گفته مسئولان نمایشی این استان از طریق اطلاعرسانی بوسیله فضای مجازی و درگاه استانی ایران تئاتر، در اکثر شبها نمایشهایی که در این سالنها اجرا میشوند پُر از مخاطب هستند و این ظرفیت کم نظیری است که گروههای تئاتری استانهای همجوار با استان اصفهان میتوانند از آن بهرمند شوند.
خوزستان میزبانی خوب برای هنرمندان و گروههای تئاتری
اسان خوزستان به ویژه در سه، چهار سال اخیر در زمینه تئاتر هم به لحاظ سخت افزاری و هم به لحاظ نرمافزاری رشد قابل توجهی داشته است. انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان با توجه به ظرفیتهای فضای مجازی و ارتباط موثر با اهالی رسانه توانسته در زمنیه اطلاعرسانی رویدادهای تئاتری ارتباط بسیار خوبی مردم در سراسر استان خوزستان به وجود بیاورد. در اینباره رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان میگوید: «امروز اگر نمایشی در هر جای استان خوزستان روی صحنه برود تا آخرین روز اجرای آن تمام رسانهها و مطبوعات در جریان آن قرار میگیرند و عموم رسانهها آن رویداد نمایشی را پوشش میدهند». همچنین برگزاری نزدیک به دوازده جشنواره ملی، استانی و منطقهای از جمله جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر و اجرای تئاترهای خیابانی برای راهیان نور و... همگی نشان از ظرفیتهای بالای این استان در زمینه میزبانی از هنرمندان و گروههای تئاتری از سراسر ایران میدهد.
به همین دلائل ضروری است که گروههای تئاتری فعال در شش استان ایلام، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و بوشهر بعنوان استانهای همجوار با استان خوزستان، نسبت به تعامل و برنامهریزی با گروههای تئاتری فعال در استان خوزستان هرچه سریعتر اقدامات لازم را انجام بدهند.
بعبارتی میتوان گفت که استان خوزستان و سالنهای تئاتر این استان میتوانند میزبانهای خوبی برای گروههای تئاتر استانهای همجوار با این استان باشند.
هرمزگان و بوشهر آینهای برای ارتباط با مخاطب
استانهای بوشهر و هرمزگان بعنوان استانهایی که از نظر تولید آثار نمایشی در این سالها توانستند آثار موفقی را در عرصه تئاتر تولید کنند و گروههای تئاتری فعالی دارند، اگرچه از نظر سخت افزاری نیازهای فراوانی دارند و سالنهای این دو استان میبایست افزایش یافته و آنهایی که هستند بازسازی بشوند؛ با تمام اینکه از نظر سختافزاری وضعیت مطلوبی ندارند، اما از لحاظ نرم افزاری توانستند کارهای قابل توجهی انجام دهند که در صورت تعامل درست و برنامهریزی شده گروههای تئاتری در استانهای خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان بعنوان استانهای همجوار با این دواستان جنوبی میتوانند از تجربیات آنها استفادههای بسیاری بکنند.
مثلا هنرمندان تئاتر در استان هرمزگان به گفته رئیس انجمن هنرهای نمایشی این استان در تعامل با سیمای استانی شرایطی ایجاد کردند که قبل از اینکه هر گروه تئاتری بخواهد اجرای عموم برود، هماهنگیهایی با تلویزیون استان انجام شده و آن گروه به یک برنامه پُرمخاطب تلویزیونی دعوت میشود تا راجع به نمایش خود صحبت کنند. همین اتفاق باعث شده که مخاطبان بیشتری به دیدن نمایشها در سالنهای استان بیایند. حداقل چیزی که در نتیجه تعامل گروههای تئاتری استانهای همجوار با استان هرمزگان میتواند به وجود بیاید این است که استانهای همجوار هرمزگان میتوانند متوجه بشوند که سیمای استانی هرمزگان چگونه با گروههای تئاتری به این تعامل خوب دست پیدا کرده است. یا مثلا در استان بوشهر شرایط اطلاعرسانی به شکلی است که به گفته رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر اگر مردم استان بوشهر از اجرای نمایشی مطلع بشوند قطعا آن اجرا هر شب پر از تماشاگر خواهد بود. فرقی هم نمیکند که اثر بومی باشد یا از دیگر استانها آمده باشد. ضمن اینکه استانهای همجوار استانهای بوشهر و هرمزگان باید توجه داشته باشند که گروههای تئاتری فعال در این دو استان معمولا آثارشان با استقبال مواجه میشود و میتوانند در استانهای خود از گروههای این استانها برای جذب مخاطب در استانهای خود استفاده کنند.