آتار تورنتون وایلدر جهان شمول است

از آثار شقایق فتحی می‌توان به بعداز‌ظهر وحشی، ترور، خسوف، شانس داشتن ته‌دیگ، فطرس، سکوت سپید، معرکه در معرکه، نظیر خواب عجیب، ضایعات جنگی، خوب بد زشت، برف سرخ، فسقلی و گربه حقه باز، سریال  تقاطع(حاشینه نشینان) و حکایت فین به روایت جن جین اشاره کرد. فتحی در دوران فعالیتش جوایزی به دست آورده است؛ جایزه بازیگر برگزیده از جشنواره بین المللی مقاومت برای بازی در نمایش  ماه مهر از سال شصت و جایزه برگزیده طراحی صحنه و لباس نمایش خسوف. تورنتون وایلدر نویسنده متن نمایش «تصادف قطار 5:25» از جمله نمایش نامه نویسان بزرگ و صاحب قلم  معاصر امریکایی است که در آثارش به احوالات و چالش های طبقه متوسط امریکایی با نگاهی نقادانه و تیزبینانه می پردازد. شیپور نواخته خواهد شد، روز هشتم و پل سن لوئیس از جمله آثار مهم نوشتاریش محسوب می شوند. وایلدر  در دوران فعالیت کاریش برنده جایزه پولیتزر و برنده نشان افتخار ملی ادبی نیز شده است. نمایش «تصادف قطار 5:25» به کارگردانی و تهیه کنندگی شقایق فتحی و نویسندگی تورنتون وایلدر خرداد و تیر ماه ساعت ١٨ در پلاتو اجرا روی صحنه است. در خلاصه نمایش آمده است: آدم کلمات رو نمی‌شنوه یا اگر هم بشنوه با چیزی که می‌بینه همخونی نداره. سیاوش خادم حسینی، شقایق فتحی، حامد ناوشکی و نسا یوسفی به عنوان بازیگر در این نمایش نقش آفرینی می‌کنند.از دیگر عوامل این نمایش می توان به مترجم: حمیداحیا، دستیار اول کارگردان و آلترناتیو: رابعه سلیمانی، دستیار دوم کارگردان: زهرا مقانی، منشی صحنه: شانا قناد زاده، مدیر صحنه: آرین حسین زاده، عکاس: سیامک مددی و نسترن استادی، طراح صحنه و لباس: شقایق فتحی، طراح نور: محمد صادقی، طراح حرکت: مائده عراقی، طراح گریم: شهریار تیمورپور، طراح گرافیک: مهدی دوایی، طراحی و تنظیم موسیقی و افکت: سیامک مددی، مسئول صدا: ابوالفضل کاوندی، مسئول نور: رکسانا مسعودی، ساخت تیزر: شاهین دربندی و تبلیغات مجازی: تهران تماشا اشاره کرد. با شقایق فتحی در باره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

بیشتر شما را به عنوان کارگردانی می شناسیم که به سراغ اجرای نمایش هایی با محوریت موضوع دوران دفاع مقدس و اجتماعی می رود. چگونه در اجرای نمایش  تصادف قطار 5:25 به سراغ متن خارجی رفتید؟

برای من ایرانی و یا خارجی بودن متن اولویتی ندارد؛ نکته مهم دغدغه مند بودن نویسنده در اثرش است که من را به سوی خودش جلب می کند؛ این دغدغه می تواند در حوره کارهای اجتماعی و یا ارزشی و یا سایر موضوعات مهم باشد. در کارهای دینی هم که روی صحنه برده ام ، تلاش کردم نگاه و جهان بینی خودم را به اثر اضافه کنم و تغییراتی در متن ها در حین اجرا به وجود می آمد. داستان دراماتیک و محکم و قوی باعث موفقیت یک نمایش در مواجه با مخاطب می شود. برای هنرمندان همیشه توجه به مسائل اجتماعی جدی تر از مردم عادی صورت می گیرد و طبیعی هم هست که از مشکلات و چالش های موجود هم بیشتر آزار می بینند و دارای حساسیت می شوند. هنرمند واقعی تلاش می کند تا با پرداختن به این موضوعات بتواند شرایطی را فراهم کند که این مسائل و مشکلات از بین برود و یا راهکاری برای مقابله با آنها در اثرش ارائه کند. همیشه با دیدن این شرایط و گرفتارهای اجتماعی مردم آزار می بینم و آنقدر این قضایا برایم جدی می شود که تلاش می کنم در اثرم به آنها تا حد توانم بپردازم.

 

تورنتن وایلدر جزو همنسلان آرتور میلر و اداورد آلبی با رویکردهای مشابه در نوشتن است و البته در ایران کمتر شناخته تر از این دو همکارش است. دلیل انتخاب متنی از تورنتون وایلدر به چه مسائلی مرتبط است؟

دلیل خاصی و قابل اشاره ای ندارد . اما به ادبیات نوشتاری وایلدر و جهان آثارش علاقه خاصی دارم؛ زیرا فضاهای ابزورد را در سبک رئال خوب ترسیم می کند. در عین حالی که زبان وایلدر عمیق و چند لایه است، اما او در عین ساده بودن، سلیس و روان و قابل فهم برای مخاطب می نویسد.  موقع خواندن متن وایلدر هرچقدر به جلوتر می رفتم با شرایط و موقعیت های جدیدی مواجه می شدم و زبان آثارش همیشه تازه است و کهنه نمی شود. از دیگاه فلسفی و مفهومی تلاش کردم تا حدی به اثر وایلدر در قالبی مفهومی در نمایش بپردازم و امیدوارم از پس ایفای چنین کاری بر آمده باشم.

 

آدم هایی از جنس هربرت که کارمند ماب هستند در خیلی از کشورها و ایران دارای مابه ازا دارند؟

بله، ما هم آدم هایی از جنس هربرت داریم که سالهااست که طبق یک قاعده و اسلوب خاصی زندگی کرده اند و به کار پرداخته اند و بعد از مدتی احساس یکنواختی و پوچی کرده اند. حرف نمایش نامه وایلدر جهانی است و یکی از علل مهمی که باعث شد آن را برای اجرا انتخاب کنم همین جهان شمول بودنش داد. خود من هم جاهایی در زندگی و شغلم حس و حالی شبیه هربرت داشته ام و همه مان به نوعی از زندگی که داریم راضی و خوشحال نیستیم. ما یا درگیر گذشته هستیم و یا درگیر آینده.

 

هربرت در ظاهر خودش را خوشحال نشان می دهد و مادر هم جایی از نمایش به دخترش می گوید پدرت از زندگی‌ای که دارد راضی است؟

اینها نشانه  و لایه های ظاهری ماجرا است و هربرت تظاهر می کند خوشحال و راضی است. خیلی از ما در قبال تغییر و تحول در زندگیمان موضع گیری می کنیم.

 

هربرت بیست سال است که صبح از خانه خارج می شود و به شهر مجاور برای کارکردن می رود و راس ساعت 6 هم دوباره با قطار به شهر و خانه اش برمی گردد و زندگی رکون و پر رخوتی دارد؟

همه زندگی هربرت پر از تکرار است و او نسبت به دنیای پیرامونش بی اعتنا شده است.

 

آیا درگیر این روزمرگی شدن باعث افسردگی هربرت شده است؟

همینطور است و دچار چالش روحی و روانی است و او تنها شخصیت نمایش است که از ابتدا تا با انتهای نمایش با چشمان باز در صحنه حضور دارد و بحران باعث شده بیدار باشد.

 

دربحث استفاده از صورتکها بر چهره بازیگران در میانه نمایش دختر صورتکش را از چهره بر می دارد و مادر اواخر نمایش این کار را انجام می دهد. دلیل چنین رویکردی چیست؟

برای من نکته مهم در این بحث واکنش و تحلیل تماشاگر از این چشم بندها است و  می شود در باره آن ارجاعات و تاویل مختلفی مثل بستن چشم بر روی حقیقت و غیره و ذالک داشت و این ارزیابی ها بسته به دید  نظر تماشاگر دارد.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی