بررسی نمایشنامه هاییکه در فصل بهار به صحنه رفته اند
نمایشنامه ایرانی؛ همچنان در اولویت
ایران تئاتر: از اول فروردین تا ۳۱ خرداد ۹۷ شهر تهران میزبان بیش از ۱۳۰ نمایش بوده؛ که در این گزارش، نمایشنامه های اجرا شده را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می دهیم.
در این گزارش به بررسی نمایشنامه های 134 نمایشی که از اول فروردین تا 31 خرداد در تهران در سالن های مجموعه تئاترشهر(سالن اصلی، سایه، چهارسو، قشقایی، پلاتو اجرا و کافه تریا)، تماشاخانه ایرانشهر(سالن استاد سمندریان و استاد ناظرزاده کرمانی)، تالار محراب، تماشاخانه سنگلج، تالار وحدت، تالار حافظ، تالار مولوی، تماشاخانه انتظامی(خانه هنرمندان)، خانه نمایش اداره تئاتر، حوزه هنری، تماشاخانه پالیز، پردیس تئاتر تهران، مجموعه تئاتر شهرزاد، تئاتر مستقل تهران، مجموعه دیوار چهارم، تماشاخانه دا، عمارت رو به رو، تماشاخانه شانو، ایوان شمس، خانه نمایش مهرگان، عمارت نوفل لوشاتو، تئاتر باران، تماشاخانه مشایخی و تماشاخانه سرو اجرا شده می پردازیم؛ البته به نمایشنامه اجراهایی که اردیبهشت ماه فقط در بیستویکمین جشنواره تئاتر دانشگاهی به صحنه رفتهاند، نمیپردازیم. این نمایشنامه ها را از جنبه ایرانی یا غیر ایرانی بودن، کارگردان هایی که خود نویسنده آثارشان بوده اند، پرکارترین نویسنده های ایرانی، نمایشنامه های اقتباسی، متن هایی که بیش از یک بار اجرا شده اند، نمایشنامه نویسان زن ایرانی، نمایشنامه هایی با بیش از یک نویسنده، نمایشنامه هایی که به صورت گروهی نوشته شده اند و تعداد نقش(پرسوناژ)های نمایشنامه ها را مورد بررسی قرار می دهیم.
نمایشنامه ایرانی؛ همچنان در اولویت
از تاریخ 1 فروردین تا 31 خرداد 97 تعداد 134 نمایشنامه به صحنه رفته اند؛ که در این بین 24 نمایشنامه غیرایرانی و 110 نمایشنامه ایرانی بوده اند. در این میان یاسمینا رضا با دو نمایشنامه «خدای کشتار» و «بلافیگورا»، نیل سایمون با دو نمایشنامه «شایعات» و «زندانی خیابان دوم» و داریو فو«حساب پرداخت نمیشه» و «همه دزدها که دزد نیستند» پیشتاز نمایشنامه نویسان غیر ایرانی هستند. از الکساندر وامپیلوف(ماجرای مترانپاژ)، ژان کلود کرییر(روال عادی)، نیل لبیوت(تابوت عهد)، ژان میشل ریپ و الکساندر برون(بمبگذاری دیسکو قاهره)، آیرالوین(اتاق ورونیکا)، تنسی ویلیامز(اتوبوسی به نام هوس)، تورنتون وایلدر(تصادف قطار 5:25)، آلن وتز(کافه پولشری)، برایان فیل(مالی سوئینی)، آثول فوگارد(جایی در میان خوکها)، ویلیام شکسپیر(شب دوازدهم)، آرتور میلر(چشم اندازی از پل)، فلوریان زلر(آنسوی آینه)، هاینر مولر(مدهآ)، پیتر شفر(آمادئوس)، راجیو جوزف(زخمهای وحشتناک زمین بازی) و فرایرا د کاسترو(دیر راهبان) فقط یک نمایشنامه به صحنه رفته است.
نوشتن و کارگردانی همزمان؛ تمایل اکثر کارگردان ها
از میان 110 اثر ایرانی که که در این سه ماه به روی صحنه رفته؛ 64 کارگردان، علاوه بر کارگردانی، نوشتن متن های خود را نیز برعهده داشته اند که می توان به «نحس» تینو صالحی، «کوچه پارس» داوود معینی کیا، «سانتی متر» مرتضی شاه کرم، «مردشده» آسو بهاری، «جوجه تیغی» بهرام افشاری، «راس ساعت یازده» محمد نژاد، «مائو بودن» حامد سلیمان زاده، «دستورالعملهای پرواز برای خدمه و خلبان» فرهاد فزونی، «شیطونی» مهدی کوشکی و «آقامحمدخان» نوید معمار اشاره کرد.
بهرام بیضایی؛ پیشتاز در نوشتن
در این میان و از بین 110 اثر ایرانی، 7 نویسنده بیش از یک اثر در این سه ماه به روی صحنه داشته اند؛ بهرام بیضایی با 3 نمایشنامه «پرده خانه»، «مجلس قربانی سنمار» و «خاطرات هنرپیشه نقش دوم»، کهبد تاراج با 2 نمایشنامه «نظام آباد» و «مرکبخوانی چند جوان دم بخت»، آرش عباسی با «ورود آقایان ممنوع» و «همه چیز درباره آقای ف»، مرتضی شاه کرم با «سانتیمتر» و «نوبت یعنی بعدی»، ابالفضل حاجی علی خانی با «فین جین» و «عشق شرقی گودو»، محمد امیر یار احمدی با «سرآشپز پیشنهاد میکند» و «تیغ کهنه» و علیرضا سید با «هگزا شهر دوشیزگان» و «زیرصفر».
تمایل کم کارگردان ها به نوشته های گروهی
در فصل زمستان و در بین تمام این 110 اثر ایرانی، تنها نمایشنامه «کالاندولا» به کارگردانی احمد سلگی به صورت گروهی نوشته شده است.
نمایشنامه هایی با یک کارگردان و چند نویسنده
در این سه ماه 7 نمایشنامه بیش از یک نویسنده داشته اند؛ 6 متن ایرانی و 1 متن غیر ایرانی. «یرماغ» مریم محمدی و مهیار احمدی، «پسرهای پشت نقاب» مرضیه مهاجر، فیروزه فیاض بخش و نازنین افتخار، «پناه کاه» فرید قادرپناه و رامین معصومیان، «گرافیتی یاسی» علی فرشچی و یاسمن مرادی، «یلدای سرد و باشکوه استاد محمدراد» غلامحسین دولتآبادی و آراز باسقیان، «پرفورمنس دقت دوم» آرزو عالی، نوال شریفی و آرزو قدیریان و «بمبگذاری دیسکو قاهره» ژان میشل ریپ و الکساندر برون
مهجور ماندن زنان نویسنده در بهار
در این فصل، فقط 19 نمایشنامه نویس زن بوده اند که نمایشنامههای آنها اجرایی شده؛ اما اکثریت آن ها نسل جدیدی از بانوان در نمایشنامه نویسی ایران به شمار می روند. از نمایشنامه نویسان زن که در این سه ماه متنی از آن ها به روی صحنه بوده میتوان به صبوره رنگرز(خواستگاران مهریناز)، هاله مشتاقینیا(دیور)، دیانا فتحی(29مهر96)، پری صابری(کوروش)، ماندانا عبقری(بازی زندگی)، آیلین کیخایی(رویای آمریکایی)، بهاران اقبال زاده(بازخوانی)، فاطمه مکاری(پک)، زهرا اسلام پناه(مرا به نام خودم بخوان) و الهه قاسمزاده(انسان انباری) اشاره کرد.
اقتباس؛ اولویت آخر نویسندگان ایرانی
اقبال خوش شایعات نیل سایمون در بهار
در فصل بهار و از بین 134 نمایشنامه، فقط «شایعات» نیل سایمون با دو کارگردان مختلف به صحنه رفته؛ بهنام خندان در عمارت نوفل لوشاتو و امیر رمضانی هم در عمارت نوفللوشاتو.
تمایل کم کارگردان ها به نمایشنامه های پر پرسناژ
در این فصل، 16 نمایشنامه با 1 پرسوناژ(نقش)، 49 نمایشنامه بین 2 تا 5 پرسوناژ، 36 نمایشنامه بین 6 تا 9 پرسوناژ، 25 نمایشنامه بین 10 تا 15 پرسوناژ، 6 نمایشنامه بین 16 تا 25 پرسوناژ و 2 نمایشنامه «کوروش» پری صابری و «هملت و دنکیشوت» زورایر خالاچیان با بیش از 25 پرسوناژ به روی صحنه رفته اند.