مرور کارنامه هنری هرمز هدایت به بهانه زادروز هفتادوسه سالگی این بازیگر
باید برای کسانی مانند من فرش قرمز پهن کنند
ایران تئاتر- هرمز هدایت بازیگر و کارگردان شناخته شده تئاتر و سینما امروز هفتادوسه می‌شود. او بعنوان یکی از پیشکسوتان این عرصه در طول چند دهه فعالیت هنری خود با کارگردان‌های بزرگی در عرصه تئاتر و سینما همکاری کرده و نقش‌آفرینی‌های موفق و به یادماندنی فراوانی از او در اذهان باقی مانده است.
هرمز هدایت متولد 11 تیرماه 1324 در سپاهان اصفهان است. او در سایت شخصی‌اش درباره محل تولدش و خانه قدیم‌شان نوشته: «خانه ما، در میانه و بَرِ پایینی خیابان شیخ بهاییِ سپاهان جای گرفته بود، درِ دو لنگه‌یِ خانه، به گُل میخ‌ها و کوبه‌ها و کلون و دیگر نشانه‌های آشنایِ روزگارِ خویش آراسته بود. دو سویِ در گویی دو سکویِ خوش‌تراشِ سنگی از خانه نگهبانی می‌کردند....»
در آخرین گفت‌وگویی که با او داشتم درباره آخرین حضورش در صحنه تئاتر پرسیدم و او گفت: «سالش را به خاطر ندارم، اما نمایشنامه‌ای به نام «دیوار» بود به اداره کل هنرهای نمایشی ارائه کردم. قبل از آن هم نمایش «هفت کردار» را اجرا کرده بودم. بعد از اجرای این نمایش به من پیشنهاد دادند که نمایشنامه کم پرسوناژی را برای اجرا به اروپا ببرم. نمایشنامه‌ای را برای سه پرسوناژ نوشتم اما در نهایت به زمانی برخوردیم که آلمان بودجه حمایتهای فرهنگی خود را قطع کرده بود و ما باید به هزینه خودمان به این سفر میرفتیم. من نمایشنامه را به مرکز هنرهای نمایشی ارائه دادم اما نمایش را در شورا رد کردند و به همین دلیل اجرا در اروپا نیز با هزینه شخصی ممکن نبود و بدین شکل پروژه کنسل شد.»
ورود به عرصه تئاتر و دریافت نخستین دستمزد بازیگری
هرمز هدایت در سال 1345 و پس از پایان خدمت سربازی با پیگیری‌های مکرر موفق می‌شود در بخشِ نمایشِ وزارت فرهنگ و هنر وقت استخدام شود. او خود دراین‌باره چنین می‌نویسد: «بنا به دستورِ مدیرکلِ فعالیت‌هایِ هنریِ وزارتِ فرهنگ و هنرِ، از سویِ اداره برنامه‌های تئاتر برای گذراندنِ آزمون در برابر (شورای آن اداره) خواسته شدم. آزمون انجام شد و پیدا بود که پیروز شده‌ام، هرچند برایِ پاسخ دادن، جان به سرم کردند. گویی این‌کار در کشورمان پیوسته نهادینه بوده و هست. به هر روی شورِ پیگیری کارساز شد و پاسخ آری را نه بر برگه، که بر زبانِ داوران جاری ساخت. تازه این آغازِ راه بود، باید می‌ماندم و ماندم تا روزی که مرا برای نخستین بازی در کنارِ پیشگامان و بزرگانِ هنرِ نمایش خواندند تا نخستین دستمزدِ کاری‌اَم را نیز دریافت‌کنم. و آن‌کار نمایشِ شاه عباس و پیرِ پاره دوز بود.»
هدایت پس از آموزش شش هفتگی دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک در سال 1348، دو آزمونِ ورودی دانشکده‌های هنرهای دراماتیک و هنرهای زیبایِ دانشگاه تهران را با موفقیت می‌گذراند و بدین ترتیب در سال 1352 پس از چهار سال و آموختن از استادانی همچون؛ پرویز ممنون، حمید سمندریان، مرتضی ممیز، هرمزفرهت و... از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل می‌شود. او که در این سال‌ها با هنرمندانی مانند سوسن تسلیمی، رضابابک، مرضیه برومند، پرویزپورحسینی، سوسن فرخ‌نیا. بهروزبه نژاد، مریم مختار، بهرام شامحمدلو و... هم‌دوره بوده در سی‌امین سال دانشکده نمایشنامه «روسپی بزرگوار» را در مقام کارگردان اجرا می‌کند که بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
دوران شیرین دانشکده، دوران طلایی
هرمز هدایت که پس از اجرای نمایش «هفت کردار» در سال 1380 تاکنون نمایشی را در مقام کارگردان روی صحنه نبرده، در پاسخ به این سوال که آیا اتفاق یا حادثه تاثیرگذاری در چند دهه فعالیت خود داشته که محصول حضور خود در تئاتر بوده باشد و بتواند از آن به عنوان نقطه عطف کارش یاد کند، می‌گوید: «من اتفاقات بسیاری را در چند دهه فعالیتم در تئاتر پشت سر گذاشتم. اما یک دوره زمانی وجود دارد که متعلق به سال‌های تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا است. دوره ما به دوره طلایی مشهور است. من ورودی سال 48 بودم و آن سال نخستین سالی بود که کنکور چند مرحله داشت و همه کسانی‌که وارد دانشکده شده بودند کارهای شاخصی قبل از ورود به دانشگاه داشتند. ورود به دانشگاه مثل رهایی از قفس بود و چیزهای زیادی به من یاد داد. به نظرم نمایش «روسپی بزرگوار» میتواند آن نقطه عطفی باشد که شما گفتید چون موفقتیی بود که هیچ کدام ما انتظار آن را نداشتیم.»
هرمز هدایت در هفتاد و سه سالگی
هرمز هدایت در آستانه هفتاد و سه سالگی‌اش کماکان کم کار و گزیده کار است. او چندی پیش قرار بود در کنار ایرج راد در نقش دو پیرمرد در نمایش «در گوش سالمم زمزمه کن» با کارگردانی زنده‌یاد جعفر والی ایفای نقش کنند اما با اینکه تمرینات‌شان را نیز آغاز کرده بودند اما به دلیل درگذشت جعفر والی، این اجرا متوقف شد.
او درباره علت کم کاری‌اش در تئاتر چنین می‌گوید: «چیزی که این روزها با آن مواجه می شوم این است که از من می‌پرسند چرا کار نمیکنی و مرا برای این موضوع حتی سرزنش میکنند. در تئاتر خود فضای تئاتر مناسب نیست. یکی از بدترین چیزها در تئاتر ما فضای نشستن در تئاتر است. در واقع بیننده شکنجه می‌شود. تماشاگر کمترین امتیاز را به عنوان انسان دارد و به همین دلیل مهم نیست که چه کاری را روی صحنه میبریم. سالنهای نمایش ما باید درست باشد، حتی فضای اطراف تئاترشهر غم‌انگیز است و این نکات حتی ممیزی را نیز کنار میزند. نهایتا اینکه باید برای کسانی مانند من فرش قرمز پهن کنند نه اینکه من بروم پشت در اتاقی مدتها بنشینم تا به من مجوز بدهند هرچند من این کارها را نیز کردهام.»
در پایان لازم به یادآوی است که هرمز هدایت بازیگر پیشکسوت و مطرح تئاتر، سینما و تلویزیون از سال 1346 تا 1380 در بیش از 28 نمایش صحنه‌ای در مقام کارگردان و بازیگر حضور داشته است. او همچنین بین سال‌های 1353 تا 1387 در 20 تله‌تئاتر با کارگردانی افرادی همچون؛ تاجبخش فنائیان، میکائیل شهرستانی، محمد رحمانیان، حسن هدایت، حمید لبخنده، اسماعیل خلج و... ایفای نقش کرده و بازی در بیش از ده سریال تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی «مرد نامرئی»، «مسافران»، «مجسمه» و «عبور از غبار» نیز از دیگر نقش‌آفرینی‌های او هستند.