مروری بر کم و کیف پوسترهای جدول نمایش تیرماه
نمایش‌های روی صحنه به روایت پوسترها
ایران تئاتر: پوسترهای نمایش هایی که این روزها روی صحنه رفته اند از چه شیوه هایی برای انتقال محتوای نمایش ها سود جسته اند و تا چه میزان در این زمینه به موفقیت دست یافته‌اند.
اگر مهم‌ترین ویژگی پوسترهای تئاتر را در قدرت تاثیرگذاری، همچنین هم راستا بودن با ویژگی های آثار نمایشی بدانیم، طرح‌های ارائه شده در پوسترهای نمایشی ما تا چه اندازه از این خصلت ها برخوردارند؟ بدیهی است که عموماً این تصاویر به نسبت های مختلفی واجد چنین ارزش هایی هستند و بهره داشتن از چنین ویژگی‌هایی شاید کمتر به شکل مطلق در پوستر نمایش‌ها جلوه‌گر شود. اما پوسترهای نمایش هایی که این روزها روی صحنه رفته اند به چه شکل و تا چه میزان در این زمینه به موفقیت دست یافته اند و از چه شیوه هایی برای انتقال محتوای نمایش ها سود جسته اند؟
پوستر به عنوان نشانه
طراحی پوستر بر اساس نشانه ها و نمادها یکی از گرایش ها در پوستر های نمایش در جدول نمایش های روی صحنه است.
پوستر نمایش هملت با طراحی حسین آقاجانی یکی از این دست اعلان ها است که قصد دارد فضای این نمایش را با تکیه بر یک عنصر تصویری به مخاطب ارائه دهد. دایره های تو در تو که به ندریج در تیرگی فرو می روند، در این طرح به فروبستگی های ذهنی هملت اشاره دارد؛ هر چند این شکل نشانه سازی های انتزاعی قادر نیست به سرعت فضای نمایش را به مخاطب انتقال دهد.
محمد پناهی هم در طراحی پوستر نمایش«آپارتاید» از نشانه ها به عنوان دریچه ای برای ورود به جهان نمایش استفاده کرده است. تابلوی ورود ممنوع به عنوان یکی از عناصر اصلی در طراحی این پوستر قصد دارد نشانه ای از فضایی معماگونه را به بیننده انتقال دهد؛ هر چند پوستر در کلیت خود فاقد اجرایی خلاقانه و قدرتمند است.
پوستر نمایش «شب بخیر جناب کنت» با طراحی سید علی کاظم پور در معرفی نشانه هایش به بیننده به شکل خلاقانه تری روی آورده و موفق می شود فضای نمایش را به طرزی موجز معرفی کند. در پوستر این نمایش تصویر شفاف نمایی از دو تابوت دیده می شود که استعاره ای مناسب با آنچه است که در متن این نمایش با آن مواجه می شویم.
پوستر نمایش « بیست و هفت واگن پر از پنبه» از ستاره موسوی نشانه ای آشنا را برای توصیف فضای نمایش انتخاب کرده است. یک کفش قرمز زنانه در این پوستر نشانه ای از فرهنگ مصرفی جامعه آمریکا می شود که تا اندازه ای هم به فرهنگ پاپ اشاره دارد. اما چیدمان عناصر نوشتاری در این پوستر خالی از خلاقیت و فاقد اثرگذاری لازم است.
پوسترهایی بر مبنای نشانه نوشته
نشانه نوشته ها به عنوان عناصر نوشتاری متمرکز بر ویژگی های مفهومی اگرچه کمتر در طراحی پوسترهای نمایش مورد توجه قرار می گیرند، اما به واسطه دارا بودن سرعت انتقال بصری از قابلیت های ویژه ای برخوردار هستند. طراحی به این شیوه بیش از هر چیز بر ارجاع به متن های نمایشی و نشانه گذاری عنوان ها در ذهن مخاطب تمرکز دارند.
حامد حکیمی در طراحی پوستر نمایش «افرا، یا روز می گذرد» به طور مشخص از عناصر نوشتاری در بیان تصویری استفاده کرده است، اما ترکیب بندی و جانمایی این عناصر در تصویر آنچنان که باید گیرا و تاثیرگذار نیست.
پوستر نمایش «چهارمین شنبه« از محمدصادق زرجویان هم که به طور کامل بر نشانه نوشته عنوان اثر متمرکز است، در شکل دادن ترکیبی خلاقانه از این عناصر به توفیق چندانی دست پیدا نکرده است. به این ترتیب پوستر این نمایش از ویژگی های اختصاصی بیان بصری پوسترها تا اندازه ای جا می ماند و در کارکردهای ابتدایی این شیوه از طراحی متوقف می شود.
پوسترهای مفهوم محور
مفهوم سازی ارز محتوای نمایش ها هم یکی دیگر از گرایش های طراحی پوستر های نمایش است. این شکل از پوسترسازی ها عموماً از حیث تاثیرگذاری و ارتباط با درونمایۀ آثار نمایشی از قدرت تاثیرگذاری بیشتری برخوردارند و بیننده را به تامل وا می دارند؛ هرچند در این زمینه قدرت مفهوم سازی در پوسترها علاملی تعیین کننده در انتقال سریع مفاهیم مورد نظر طراحان به حساب می آید.
سینا افشار طراح پوستر «خانه نم زده» به سراغ مفهوم سازی در اعلان این نمایش رفته که در عین حال تصویری فراواقعی را به بیننده ارائه می دهد. این پوستر که عناصری ترکیبی را در خود جای داده در مجموع گرایش هایی از پاپ آرت را یادآوری می کند و سعی دارد با محتوای این نمایش که گوشه هایی از زندگی روزمره را نشانه رفته پیوند برقرار کند.
پوستر نمایش « هملت» به کارگردانی میکائیل شهرستانی هم رویکردی مفهوم محور را مورد توجه قرار داده است. مفهوم سازی در این طرح با تکیه بر درونمایه متن اصلی شکل گرفته است. عنصر اصلی طرح سر انسانی را نشان می دهد که نیمی از آن جمجمه و نیم دیگر صورتی زنده است. طراح با این قرینه سازی بر مفهوم آشنای این نمایشنامه یعنی بودن یا نبودن تمرکز داشته است.
آرش ضیغمی هم در طراحی پوستر نمایش « رومرز» به کارکرد مفاهیم برای نزدیک شدن به فضای نمایش توجه نشان داده است. در این طرح شاهد جایگزینی و جابه جایی عناصر چهره ای هستیم که بر ویژگی های شخصیت های نمایش متمرکز است.
نمایش‌های بدون اعلان
یکی از نکات قابل تامل در جدول اجرای نمایش ها در تیرماه افزایش تعداد نمایش های بدون اعلان است. نمایش های «همسرایان»، « مترسک»، «بالانس»، «ریچارد سوم اجرا نمی شود»، «ترنج»، « آقا دلبر»، « هیپولیت» و « روز بیست و یکم» دست کم تا این لحظه فاقد اعلان هستند که تعداد قابل توجهی به نظر می آید.
