مروری بر کم وکیف پوسترهای جدول نمایش آذر ماه
نمایش‌های روی صحنه به روایت طراحان پوستر
ایران تئاتر: پوسترهای نمایش هایی که این روزها روی صحنه رفته اند از چه شیوه هایی برای انتقال محتوای نمایش ها سود جسته اند و تا چه میزان در این زمینه به موفقیت دست یافته‌اند.
اگر مهم‌ترین ویژگی پوسترهای تئاتر را در قدرت تاثیرگذاری، همچنین هم راستا بودن با ویژگی‌های آثار نمایشی بدانیم، طرح‌های ارائه شده در پوسترهای نمایشی ما تا چه اندازه از این خصلت‌ها برخوردارند؟ بدیهی است که عموماً این تصاویر به نسبت‌های مختلفی واجد چنین ارزش‌هایی هستند و بهره داشتن از چنین ویژگی‌هایی شاید کمتر به شکل مطلق در پوستر نمایش‌ها جلوه‌گر شود. اما پوسترهای نمایش‌هایی که این روزها روی صحنه رفته‌اند به چه شکل و تا چه میزان در این زمینه به موفقیت دست یافته‌اند و از چه شیوه‌هایی برای انتقال محتوای نمایش‌ها سود جسته‌اند؟
شاهپور صادقی طراح پوستر « لغزش آنی کلام» رویکردی مبتنی بر فضاسازی را مبنای ایده پردازی قرار داده است. بخشی از فضایی که طراح به مخاطب ارائه می دهد به درون اشاره دارد و می تواند کنجکاوی بیننده را برای آنچه در ورود به این بخش از فضا با آن مواجه خواهد شد برانگیزد. نسخه ای از نقاشی معروفی از اندرو وایت نقاش شاخص آمریکایی با عنوان « دنیای کریستینا» بر ابعاد درونی این ایده افزوده است. حامد رسول آبادی طراح پوستر نمایش « باد می وزد» هم تمامیت اثر خود را بر مبنای فضاسازی قرار داده، اما در این اثر بیشتر با برخوردی نقاشانه و تصویرسازی روبه رو هستیم.
احسان غفاری طراح پوستر « حجم غلیظ» بازتابی از درونمایه خشونت بار نمایش را از طریق تمرکز بر حالت های روحی بازیگر نمایش به تصویر کشیده است؛ اما لی آوت نوشتار از اثرگذاری کمتری در مقایسه با تصویر برخوردار است.
پوسترهای مفهوم محور
مفهوم سازی ارز محتوای نمایش ها هم یکی دیگر از گرایش های طراحی پوستر های نمایش است. این شکل از پوسترسازی ها عموماً از حیث تاثیرگذاری و ارتباط با درونمایۀ آثار نمایشی از قدرت تاثیرگذاری بیشتری برخوردارند و بیننده را به تامل وا می دارند؛ هرچند در این زمینه قدرت مفهوم سازی در پوسترها عاملی تعیین کننده در انتقال سریع مفاهیم مورد نظر طراحان به حساب می‌آید.
مرتضی برزگرزادگان طراح پوستر نمایش « رضای رضوان» ایده ای مفهوم محور را در پیش گرفته که با تمرکز بر نشانه های مفهومی سعی در انتقال درونمایه اثر دارد. پریسا صالحی هم در پوستر نمایش « اگر از نوع شروع کنیم» و در بازی تصویری با مفهوم زمان و تکرار چنین رویکردی را دنبال می کند. طراحی پوریا احمدیان برای نمایش « مرگ در می زند» هم به کار بردن عناصری چون قفس، زنجیر و ساعت شنی سعی در مفهوم سازی درونمایه اثر دارد.
طراحی بر مبنای نشانه و نشانه نوشته
نوشتار و نشانه نوشته ها به عنوان عناصر نوشتاری متمرکز بر ویژگی های مفهومی اگرچه کمتر در طراحی پوسترهای نمایش مورد توجه قرار می گیرند، اما به واسطه دارا بودن سرعت انتقال بصری از قابلیت های ویژه ای برخوردار هستند. طراحی به این شیوه بیش از هر چیز بر ارجاع به متن های نمایشی و نشانه گذاری عنوان ها در ذهن مخاطب تمرکز دارند. این رویکرد در میان پوسترهای نمایش آذر ماه شدت بیشتری گرفته است. پوستر نمایش های « تحت تاثیر» با طراحی مهدی دوایی و « مردی به نام دایک» از جواد آتشباری، همچنین نمایش « نشانه ها» با طراحی سحر نراقی و مهران عبد ویس از این جمله است. پوستر نمایش « روزمرگی» هم که نام طراح در شناسنامه اثر نیامده بر مبنای عناصر نوشتاری ایده خود را شکل داده است. عماد سالکی طراح پوستر « خرده بیخودی های همسرداری» بیان گرافیکی جذابی را در اثر شکل داده که تماماً بر مبنای عناصر شکلی بنا شده است. یاشار اقدسی طراح پوستر « با من بخند وودی» یکی از جلوه های گرافیک خالص در پوستر سازی را در این اثر به نمایش می گذارد که به جز لی آوت نه چندان قدرتمند از تاثیرگذاری بصری قابل توجهی برخوردار است.
پوسترهای فوتوگرافیک
طراحی پوسترها بر اساس عکس‌هایی از نمایش، بازیگران و شخصیت‌ها یکی از گرایش‌های رایج میان طراحان در فصل‌های نمایشی اخیر است. این گرایش که تا اندازه زیادی متأثر از شیوه پوسترسازی در سینما است، همانطور که گفته شد اغلب متکی بر مطلع کردن مخاطب از چگونگی ترکیب بازیگران حاضر در نمایشی خاص است. پوستر نمایش «مده آی سن مدار» از علی جدیدی یکی از این دست پوسترها است که تصویری مبتنی بر بازیگران اصلی این نمایش را به عنوان عنصر اصلی به کار گرفته است. پوستر نمایش «شاه لیر» از محسن عامل هم اثری از این دست است.
پوسترهای طراحی‌محور
پوسترهای بر مبنای جلوه‌های طراحانه و بیان بصری در میان آثار مرتبط با نمایش‌های روی صحنه در آذر ماه هم نمایندگان متعددی دارد. این دست از پوسترها از طیف‌های متنوع تری در شیوه‌های بیانی برخوردارند. فاطمه ولی پور طراح پوستر «شب هزار و یکم» عناصر طراحانه را در بیانی سمبولیک در اثر خود به کار گرفته است. مهدی فاحی طراح پوستر « پادشاه می میرد» بیان گرافیکی تک لایه و فرم محوری را از نظر بصری دنبال می کند که علیرغم برخورداری از استحکام از هارمونی رنگی مناسبی بهره نمی برد. تینا منیری طراح « خواهران و برادران دالتون» هم تمامیت این اثر را در ترکیب سطوح گرافیکی شکل می دهد در حالی که لی آوت یا ترکیب بندی نوشتار در این اثر از قدرت چندانی برخوردار نیست.
پوسترهای مبتنی بر تصویرسازی
تصویرسازی در طراحی پوستر به عنوان رویکردی که خلق مابه ازایی تصویری از فضا و درونمایه نمایش ها را دنبال می کند، غالباً از جذابیت های خاصی در معرفی آثار نمایشی بهره مند می شوند. در میان پوسترهای نمایش آذر ماه نیز تعدادی از طراحی ها با این رویکرد شکل گرفته است.
محمد حسینی طراح پوستر « دیگری بزرگ» تصویرسازی اثر را در خدمت فضایی وهمناک به کار گرفته است. الهام فقانی در پوستر « پول و پیاز» تصویرسازی اثر را در فضایی فانتزیک دنبال کرده است و پوریا احمدیان در پوستر « آخر بازی» تصویری ویژه و دریافتی تصویری از درونمایه اثر را ارائه می دهد.