ایران تئاتر بررسی می کند؛ معرفی آثار مسابقه ایران یک (بخش اول)
مسابقه تئاتر ایران فرصتی برای دانشجویان
امسال نیز همچون سال گذشته بخش صحنه ای جشنواره تئاتر فجر در سه بخش مسابقه تئاتر ایران یک و دو به همراه بخش بین الملل خواهد بود. در این گزارش به معرفی آثار مسابقه ایران یک می پردازیم:
به گزارش ایران تئاتر، جشنواره تئاتر فجر از دوره قبل در ساختار دسته بندی برای بخش های رقابتی اش دچار تغییراتی شد. هر چند این تغییرات همواره و در هر دوره به شکل جزئی یا وسیع رخ می داد اما تغییری که از آن می گوییم به نظر می رسد نتیجه یکنواخت شدن سطح کیفی آثار بود و از سوی دیگر برداشتن القاب و صفت هایی که دسته بندی جشنواره موجب می شد احتمالا مخاطبان آثار نسبت به نمایش ها دچار پیش داوری هایی بشوند. عناوینی مثل نسل نو یا جشنواره استان ها القابی اینچنینی بودند که شاید در گذشته جدا کردن این آثار در دسته بندی ها توجیهی داشت اما در تئاتر امروز به نظر می رسد با سطح کیفی آثار دیگر این طبقه بندی معنایی ندارد. شاید بارها شده باشد که آثاری از تئاتر شهرستان را دیده باشید که کیفیت بهتری نسبت به آثار اجرا شده در سالن های حرفه ای تهران داشته باشند. به همین ترتیب آثار دانشجویی هستند که چه از لحاظ کیفیت هنری و چه کیفیت تولید هیچ چیز از آثار دیگر کم ندارند. امسال نیز همچون سال گذشته بخش صحنه ای جشنواره تئاتر فجر در سه بخش مسابقه تئاتر ایران یک و دو به همراه بخش بین الملل خواهد بود. در این گزارش به معرفی آثار مسابقه ایران یک می پردازیم:
بازی با رمان مشهور و کارتون نوستالژیک
نمایش "آنشرلی با موهای خیلی قرمز " به کارگردانی امیر بهاور اکبرپور دهکردی که در جشنواره تئاتر دانشگاهی اخیر درخشید از دیگر آثاری است که در تالار مولوی اجرای عموم داشت و با استقبال مخاطبان همراه بود و امسال در مسابقه صحنه ای جشنواره تئاتر فجر حضور دارد. نمایش «آنشرلی با موهای خیلی قرمز» را باید با در نظر گرفتن نسبیت بین جهانی داستانی که لازمههای خود را از لحاظ محتوا با جهانی مملو از تخیل و رویا در هم آمیخته به تماشا نشست. زیرا فضای موجود در این اثر تا اندازهای از رمانی وام گرفته شده است که قدمت آن به بیش از یک قرن میرسد و در مقابل بعد از ابتدایی با این خاصیت و مقدمهای این چنین با تمهیداتی از سوی نویسنده که مسیری تازه را در پیش میگیرد وارد جهانی میشویم که از نظر محتوا و فرم تمایزهای بسیاری را شکل میدهد. از سوی دیگر تاثیر کارتون آن که در دهه 80 از تلویزیون پخش می شد آن را تبدیل به اثری کرده که همه با شخصیت اصلی آن آنشرلی نسبتی نوستالژیک دارند.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و نقد نمایش را می توانید اینجا بخوانید.
تئاتری برای شنیدن
اهالی هوا نمایش «اهالی هوا» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی دیانا فتحی و بازی یاسمن ادیبی، روزبه حصاری، سوگل خلیق است که پیش از این در پلاتو اجرا به صحنه رفته بود. دایانا فتحی در باره نمایش اش می گوید: در این کار من با این دید به سراغ استفاده از تصاویری که در بکگراند صحنه پخش میشود رفتم که به شنونده بودنشان رویکرد داشتم و این تصاویر را به عمد انتخاب کردم. ضمن اینکه جاهایی هست که تماشاگر میتواند فقط تصاویر را ببیند و صدای بازیگران را هم بشنود. اهالی هوا اثری است روایی شنیداری که در تئاتر شهر اجرایش مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و گفت و گو با بازیگر نمایش را می توانید اینجا بخوانید.
یک تلاش جمعی جوان پسند
نمایش «رازبقا» به نویسندگی على نورانى، سهیل کرمیار، امیر نجفى و تمامى بازیگران و کارگردانی صالح علویزاده پیش از این در سالن 2 تماشاخانه پالیز اجرا شده بود. راز بقا را می توان یک روایت اصلی دانست که چند روایت در دل آن جای گرفته اند؛ نمایش حتی از قابی که تصور می شود قرار است حد مرز دنیای واقعی و دنیای درام باشد پا فرا گذاشته و مخاطب دنیای واقعی را به درون جریان روایت می کشد؛ حتی دنیای واقعیت هم از طغیان زبان در امان نیست. تلاش شخصیت ها برای دستکاری در روایت به منظور کنترل تقدیر(دروغ، حیله، مذاکره) هم نتیجه ای جز شکست ندارد. قهرمان تراژیک این اثر بیننده است که از این سوی قاب تصویر وضعیت خویش را مشاهده کرده و راهی جز خندیدن به آن ندارد. این نمایش را می توان تلاش جمعی عده ای از بازیگران دانست جوان دانست که به خوبی انرژی خود را هدایت کرده بودند.
اقتباسی از رمان قاسم هاشمی نژاد
معمولا اقتباس کردن از جمله رویکردهای کم ریسک در دنیای نمایش و سینما است چون با توجه به برخوردی که با اثر اصلی می توان دریافت مخاطب با آن چه برخوردی دارد و در تئاتر که معمولا به سراغ رمان های پرطرفدار می روند این پیش بینی روشن تر هم خواهد بود. نمایش «فیل در تاریکی» با نگاهی به رمان «فیل در تاریکی» نوشته قاسم هاشمینژاد و بهره گرفتن از مقوله اقتباس کوشیده است جهان اثر را با پیرنگها و خط سیری گیرا شکل بدهد تا اهمیت رویکرد تولید این نمایش از زاویه دید نویسنده دوم و کارگردان مشخص شود. حال در این میان ضرورت پرداختن به فضای نمایش که ایامی از دهه پنجاه شمسی را روایت میکند سبب شده تا مخاطبهای امروز بتوانند برای لحظاتی به آن سالها سفر کنند تا ماجرایی را به نظاره بنشینند. قهرمان این اثر برای حل مشکل با افراد دیگر وارد مبارزهای میشود تا بتواند از هویت خود جهت حق خواهی دفاع کرده و دلیل حضورش را برای مخاطب مشخص کند. راهکاری که در سینما از آن جهت خلق فضایی پر کشش بسیار استفاده شده است. عنوان فیل در تاریکی که حالا به یک ضرب المثل تبدیل شده از مثنوی مولوی و حکایت های آن وام گرفته شده است.این نمایش پیش از این در تئاتر مستقل تهران و تماشاخانه پالیز به روی صحنه رفته بود.
گفت و گو با کارگردان را می توانیداینجا و نقد نمایش را می توانید اینجا بخوانید.
آب بازی در تئاتر
کارگردان نمایش قضیه، سجاد میرمجاهدی درباره اثر خود می گوید: «قضیه» در واقع قصهای کوچک درباره عموی خود من است که برایش اتفاقی افتاده بود و من برمبنای آن نمایش یک متنی نوشتم که البته کامل هم نبود و در پلاتو به شکل کارگاهی شکل گرفت و ایده بازسازی یک اتفاق خشونت آمیز بنا شد. همیشه یک فاصلهای بین من و منی که می خواهم باشم وجود دارد این نمایش در واقع همین را روایت می کند اینکه آدمها در یک موقعیتی قرار دارند که باید در کاری که انجام میدهند مجبور به بازسازی منِ خود باشند، حتی برای حفظ آن جانشان را هم ممکن است از دست بدهند بنابراین آنها همه تلاش میکنند من واقعیشان مشخص نشود. این جملات شاید بهترین توصیف برای این نمایش باشد زیرا اثر چنان موقعیت محور است که شاید توصیفات خیلی برای آن گویا نباشند. این اثر پیش از این در تالار مولوی به روی صحنه رفته بود.
ناکام در اجرا، سربلند در اجرا
نمایش «لانچر5» به نویسندگی و کارگردانی پویا سعیدی و مسعود صرامی که اردیبهشت ماه در جشنواره تئاتر دانشگاهی اجرا شده بود و مورد توجه داوران نیز قرار گرفت از دیگر آثار بخش صحنه ای مسابقه ایران است. این نمایش درفضای سربازی می گذرد و سرشار از خرده روایاتی است که حول یک قصه اصلی شکل می گیرند.این نمایش تا کنون موفق به اجرای عموم نشده است و ظاهرا نیز قرار نیست در تالار مخصوص تئاتر دانشجویی یعنی تالار مولوی به اجرا رود اما ظاهرا گروه آن با روحیه به کار خود ادامه می دهد و دوباره آن را در جشنواره فجر خواهیم دید.
قصه لانچر5 مربوط به تابستان سال ۸۸ است که در یک پادگان سه سرباز به طرز مرموزی کشته شدهاند و شخصیتی به نام سروان شایگان، رییس ادارهی بازرسی پادگان، تلاش می کند حقیقت ماجرا را دریابد.
آشپزخانه و متعلقاتش
نمایش لنگ ظهر با قرار دادن آشپزخانه به عنوان فضای اصلی روابط و آمد و شد ها را متاثر از فضا به وجود آورده و از این رو مکان در آن بسیار پر اهمیت است. این نمایش سعی دارد در ساختارش باتوجه به اهمیت روایت در جریان داستان گویی خود فضایی نو را تجربه کند. تجربهای که بتواند در ازای دادههایی محیط نمایش، موقعیتی را تداعی کند تا همه چیز در عین باورپذیری دلایل منطقی را با خود به همراه داشته باشد و شرایط به طوری پیش برود که هر لحظه آن با خلق اتفاقی رو به جلو حرکت کند. لنگ ظهر مانند آثار دیگر رسول کاهانی دغدغه تجربه زمانی در درام را دارد و پیش از این در تئاتر باران به روی صحنه رفته بود.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و نقد نمایش را می توانید اینجا بخوانید.
مترو و تجربه اجتماعی
نمایش «از خط زرد فاصله بگیرید» نوشته الهه مجلسی در ساختار کلی خود، اثری اجتماعی است که در آن نکاتی جهت یادآوری و مواردی جهت جلوگیری از تکرار را شرح داده است. جهان متن اثر بیشک تحت تاثیر فضای اجتماعی است که در آن انسانها و رفتارهایشان نقش کلیدی در بازگویی مسائل جاری دارند و سعی میکنند پرده از اتفاقهایی بردارند که در اوقاتی میتواند دانستن آنها کارساز باشد. حال این رویه در جریان کلی نمایش نیز سیال است و هر عنوان به دیگر عنوانهای قابل اشاره مربوط است، زیرا کوشیده شده که حرف و پیام اثر در قالبی کلی ارائه شود. خط کلی نمایش بیشتر از آنکه تحت تاثیر مسائل فردی باشد به جامعه اشاره دارد که در اثر نبود رعایت و اصول نکات مهم جمعی چه تبعاتی را میتواند به همراه داشته باشد. این نمایش پیش از این در تالار مولوی به کارگردانی رضا رشادت به صحنه رفته بود.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و نقد نمایش را می توانید اینجا بخوانید.
یک تجربه اجرایی در قالب تئاتر
تجربه آثار تصویری در تئاتر معاصر یکی از رویکردهای پر طرفداری است که به ویژه در بین دانشجویان جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. هر چند دسته چندم بودن رویکردهای اینچنیی خود جای بحث مفصلی را می طلبد. نمایش " آقا محمد خان" به نویسندگی و کارگردانی نوید معمار هم تجربه ای حول و حوش تئاتربصری است. در این نمایش تصاویری که در کنار هم قرار میگیرند، از طریق استعاره و نمادپردازی و با استفاده از قراردادهای بصری روایت را شکل میدهند. « آقا محمد خان» اثری فاقد دیالوگ است که بیشتر بر مبنای هنر اجرا شکل گرفته و شیوه اجرای آن نیز در کلیت خود در نمایش تصاویر از طریق پروجکشن، همچنین موسیقی امبیانس خلاصه شده است. میزانسنهایی که در این اثر طراحی شده متشکل از مجموعهای از قابهای نقاشی است که در کنار هم روایت زندگی آقا محمد خان را از زمانی که اخته میشود تا زمانی که به کرمان حمله میکند، نشان میدهد. به این ترتیب در نمایش «آقا محمد خان» با متن به شکلی نامتعارف سر و کار داریم. در این شکل از اجرا تصاویری که در کنار هم قرار میگیرند، از طریق استعاره و نماد پردازی و در واقع با استفاده از یک سری قراردادهای بصری روایت را شکل میدهند. این اثر نیز پیش از این در تالار مولوی به روی صحنه رفته است.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و گفت و گو با بازیگر را می توانید اینجا بخوانید.
ادای دین به کوبانی
نمایش «مرد شده» به نویسندگی و کارگردانی آسو بهاری آخرین اجرایش در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر بود وقبل از آن نیز در تالار مولوی به روی صحنه رفته بود. نمایش درباره مبارزه زنان و مردان ُکرد سوریه با داعشیها است. مکان در این نمایش یک پناهگاه مسکونی در مجاورت منطقه جنگی است و به صورت جزئی تر خانهای را نشان می دهد که دیگر خانه نیست؛ سنگر است، انبار آذوقه و مهمات است و مدتی بعد، درمییابیم که مدفنِ فرزندان فرمیسک و علیرضا هم هست.
تاثیر از مک دونا در فضای اشر
"نقاشی اشر" که پیش از این در تالار قشقائی به روی صحنه رفته بود روایتگر داستان دختری است که کوررنگی دارد و همه جا را سیاه و سفید میبیند؛ او تصور میکند اگر رنگ بخورد، این مشکل حل خواهد شد. آرام، نقاشی که همهجا را سیاهسفید میبیند،این احتمال را میدهد که با خوردن رنگ آکریلیک مشکل بیناییاش حل شود، اما از آنجایی که از این موضوع مطمئن نیست از برادرش میخواهد تا به جای او رنگ آکریلیک بخورد و اگر سلامت ماند، یک نقاشی از اشر-نقاش هلندی- را که در اختیار آرام است، صاحب شود. این متن در نوعی دوگانگی مابین اثری رئال و فانتزی قرار میگیرد اما در ادامه بهمرور زمان فضای گروتسک کار شروع و ادامه پیدا میکند تا زمانی که مخاطب متوجه آن میشود و آن را درک میکند.
گفت و گو با کارگردان را می توانید اینجا و گفت وگو با بازیگر آن را می توانید اینجا بخوانید.