تجربه فضایی نو در جریان داستانگویی

تغییر و تحول در هر زمینه‌ای می‌تواند دو جانبه باشد و گاهی در جهت مثبت و گاهی در جهت منفی سوق پیدا کند. اما ایده متحول شدن در ابتدای امر همیشه برای کسی که می‌خواهد راه تازه‌ای را برود بسیار وسوسه کننده است به طوری که دانستن نتیجه تصمیم او را عوض نخواهد کرد. جسارتی که این روزها در نمایش‌هایی به چشم می‌خورد. باید باور داشت که حس تغییرپذیری و رو به جلو رفتن می‌تواند ثمرات قابل توجه‌ای را برای انسان‌هایی که در این روزگار زندگی می‌کنند به ارمغان آورد. تصمیمی که اگر با داشته‌های مشخص و قابل دفاع از هویت خود باشد این انگیزه را ایجاد می‌کند که در ازای ساختارشکنی با متدهای جدیدی رو به رو شویم که در ازای رعایت قوانینی بسیار کارآمد خواهند بود. بنابراین این کنش در دنیای هنرهای تصویری و بخصوص تئاتر لازمه‌ای است که باتوجه به قابلیت متون نمایشی کهن تا امروزی می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد تا افزایش مخاطب را بر اساس نوآوری‌ها شاهد باشیم. البته این امکان هم وجود دارد که گاهی این نو شدن‌ها در آثار نمایشی با کم دقتی در زمینه طراحی متن و دیگر ارکان نمایش مخاطب را از نزدیک شدن به آن اثر دور می‌کند. لذا باید توجه داشت که ارائه موضوع نمایش در قالب جدید با چه مختصات و مسائلی تولید می‌شود، دیدگاهی که اگر در ازای نظم و تحلیل نباشد به بیراهه خواهد رفت. بنابراین باید آگاه بود که وارد شدن به دنیای مدرن تبعاتی دارد که در مقابل خلق اثری از داشته‌های آن جهان باید به خوبی دفاع کرد.

نمایش «لنگ ظهر» سعی دارد در ساختارش باتوجه به اهمیت روایت در جریان داستان گویی خود فضایی نو را تجربه کند. تجربه‌ای که بتواند در ازای داده‌هایی محیط نمایش، موقعیتی را تداعی کند تا همه چیز در عین باورپذیری دلایل منطقی را با خود به همراه داشته باشد و شرایط به طوری پیش برود که هر لحظه آن با خلق اتفاقی رو به جلو حرکت کند. پرهیز از نوسان در ریتم اثر جزو نکاتی است که از سوی نویسنده و کارگردان این نمایش بسیار به آن توجه شده و این موضوع در ازای استفاده مستقیم از مقوله زمان شکل گرفته است. تمهیدی که بطن و ریشه جهان متن این اثر را تحت تاثیر قرار داده و فضایی را فراهم آورده است تا کالبد روایت در بیان رخدادها نقشی عمده را ایفا کند. حال این دقت مکلف است با در نظر گرفتن موقعیت نمایش و زمانی که اتفاق‌ها در آن برهه شکل می‌گیرد تمهیدات لازم را برای راوی‌های اثر که همان شخصیت‌های نمایش هستند پیش آورد. موقعیت مکانی نمایش از جمله مواردی است که در راستای پیش آوردن اتفاق‌ها موثر بوده و جهان اثر را در آنجا به تصویر می‌کشد. در واقع دلیل پیش آمدن موضوع نمایش در کنار مقوله زمان، نوگرایی ساختار نمایش و طراحی‌های صحنه، لباس و نور همان موقعیت مکانی اثر است که در کنار آنها به صورت موازی پیش می‌رود. لذا این کارکردها باتوجه به ساختار کلی اثر از جمله دلایلی هستند که می‌توانند لزوم ورود به دنیای مدرن را در تئاتر تعریف بدهند به طوری که این پازل طراحی شده هیچ قطعه ناقصی نداشته باشد.

بنابراین باید اشاره داشت جزئیات این نمایش به نوعی مکمل یکدیگر هستند که باعث می‌شوند تا همه چیز سر جای خودش قرار بگیرد و مخاطب درگیر روایتی شود که شاید به نوعی آن را در زندگی تجربه کرده‌ است. البته فرم اجرایی این اثر با تبعیت از نگاه نو سبب شده است تا میزانسن‌ها در نیمه ابتدایی کارکرد متفاوتی از نظر نوع حرکت شخصیت‌ها داشته باشند و در کنار آن مقوله زمان، فضایی را پیش آورد تا تمهید تکرار این حرکت‌های رفتاری در تعریف درستی از استفاده حرکت‌های فیزیکال در جهت بیان داستان روایت ارائه شود. لذا در کنار این داشته‌ها، آمبیانس‌های محیط نمایش از دیگر اهرم‌هایی بوده است که بسیار در تقویت حس شخصیت‌ها موثر عمل کرده و محیطی را فراهم آورده است تا مخاطب در زمانی قبل از وقوع اتفاقی که برای این افراد در آشپزخانه محل زندگیشان رخ داده قرار بگیرد و آگاه شود که دلیل حضور آنها در این موقعیت مکانی چیست. البته دلیل اصلی شکل گرفتن اتفاق این نمایش کاملا به مقوله زمان باز می‌گردد زیرا در فاصله هفت ثانیه همه چیز در جهان این اثر تغییر می‌کند و شرایط به نحوی پیش می‌رود که در نیمه دوم با برون ریزی شخصیت‌ها در شکلی متفاوت رو به رو می‌شویم. در واقع کلیت و جزئیات این نمایش کوشیده است تفاوت و نوگرایی را در قالب سبک واقع گرا خود با ترفند‌هایی ارائه بدهد که چندان دور از ذهن نیست و مرزی مشخص با دنیای غیرواقعی دارد.

نمایش «لنگ ظهر» تجربه جدیدی است که با رعایت قوانین در جهان تئاتر می‌کوشد تا حرف‌های خود را به زبانی دیگر در گوش مخاطب زمزمه کند. لازمه‌ای که نیاز است هر اثر نمایشی آن را به عنوان امضای خود حک نماید.             

کیارش وفایی