در جشنواره تئاتر دانشگاهی، باید محدودیت‌ها کمتر شود

حسین پوریانی‌فر نویسنده و کارگردان «هار» راجع به ایده شکل‌گیری نمایش، که یک کت واک است؛ توضیح داد: ایده شکل‌گیری نمایش: اولین جایی که باعث شد ایده نمایش برای من شکل بگیرد، در مترو بود؛ یک روز در مترو نشسته بودم و در یک لحظه مترو بسیار شلوغ شد و آدم‌های زیادی به صورت عجیبی در حال رفت‌وآمد بودند. در این لحظه فکر کردم که راه رفتن آدم‌ها، یک ایده نمایشی باشد. بعد از آن روزهای بیشتری سوار مترو شدم و توجه بیشتری کردم تا به چگونگی نمایشی کردن این راه رفتن برسم. این نمایش به صورت کارگاهی و در طی 9 ماه تولید شده و با ایده راه رفتن، شروع به اتود زدن کردیم.

این بازیگر تئاتر درباره شیوه اجرایی نمایش خود بیان کرد: نمایش ما به اجرا متکی است نه به نمایشنامه. این شیوه نمایش، نسبت به تجربه‌های قبلی من بسیار سخت‌تر بود. تئاتر متکی بر نمایشنامه، این امکان را دارد که در نهایت داستانی به تماشاگر منتقل شود؛ اما در تئاتر متکی بر اجرا، این اتفاق سخت‌تر می‌افتد؛ به این‌دلیل که ما چیزی برای روایت کردن نداریم.

او درباره انتخاب بازیگران نمایش بیان کرد: اولین و تنها اولویت من برای انتخاب بازیگران، کسانی بودند که دغدغه تجربه کردن داشته باشند و بتوانیم تمرینات طولانی مدت داشته باشیم. به همین دلیل تمام بازیگران این نمایش دانشجو هستند. در این نمایش، نمی‌توانستم با بازیگران به اصطلاح حرفه‌ای کار کنم؛ به این‌دلیل که این افراد در تمرینات طولانی مدت کمتر حاضر به همکاری هستند. در پروسه تولید این نمایش من حدود 20 بازیگر عوض کردم؛ اما در نهایت به یک تیمی رسیدیم که به معنای واقعی حرفه‌ای و روی صحنه دیدنی هستند.

پوریانی‌فر درباره علت تغییرات و پایان‌بندی نمایش در اجرای عموم نسبت به جشنواره گفت: : وقتی ما تمرینات خود را برای اجرای عموم شروع کردیم، من احساس کردم که باید چیزهای جدیدی به کار اضافه شود تا این چالش و انگیزه برای من وجود داشته باشد که دوباره بخواهیم تمرین کنیم. شاید تغیراتی که در نمایش و پایان آن وجود دارد؛ آن را بهتر یا بدتر کرده باشد و این چیزی است که مخاطبانی که هر دو ورژن کار را دیده‌اند می‌توانند نظر دهند. اما من با مشورتی که با مشاور کار داشتم و فقط بخاطر این که تمرینات فرسایشی نشود و حوصله ما سر نرود؛ تصمیم گرفتیم که تغییراتی نسبت به اجرای جشنواره در کار ایجاد کنیم.

این کارگردان تئاتر درباره تجربه‌های خود در حیطه تئاتر عنوان کرد: از سال 89 تئاتر را با گروه پاپتی‌ها و حمیدپورآذری شروع کردم. من تا 3 سال اول در نمایش‌های حمیدپورآذری بازی می‌کردم و از سال 92 کارگردانی تئاتر را شروع کردم. سال 92 یک نمایش برای جشنواره پاپتی‌ها داشتم که فقط همان‌جا اجرا رفت. بعد در هجدهمین دوره جشنواره تئاتر دانشگاهی با نمایش «شینیون» شرکت کردم که اثر برگزیده و به جشنواره تئاتر فجر معرفی شد. در بیستمین دوره جشنواره تئاتر دانشگاهی با «بی‌مرگی» شرکت کردم که متاسفانه هنوز نتوانسته‌ام آن را به اجرای عموم ببرم. امسال هم با «هار» در جشنواره شرکت کردم که کارگردانی برگزیده، جایزه ویژه جشنواره که سفر به مدرسه‌ای یونانی بود، تندیس طراحی لباس، لوح تقدیر موسیقی و نمایش برگزیده را از جشنواره دریافت کردیم.

حسین پوریانی‌فر درباره جشنواره تئاتر دانشگاهی بیان کرد: جشنواره تئاتر دانشگاهی یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های ایران است که خیلی از مهم‌ترین افراد تئاتر ایران را این جشنواره معرفی کرده است؛ مانند جابر رمضانی، اشکان خیل‌نژاد و سید محمد مساوات. متاسفانه این روزها جشنواره تئاتر دانشگاهی عقیم مانده و پیشرفت زیادی نمی‌کند و انگار کسی هم نمی‌خواهد که این جشنواره پیشرفت کند. در این شرایط فقط قشر دانشجو آسیب می‌بیند و حقش خورده می‌شود. به نظر من معیاری که جشنواره دانشجویی مشخص کرده، بسیار مشکل دارد و راه‌حلش آن است که تعداد آثاری که می‌توانند در جشنواره شرکت داشته باشند؛ افزایش پیدا کند. حتی اگر شده، گروه‌ها در بخش‌های غیررقابتی به اجرا بپردازند، سالن‌های بیشتری را در یک هفته جشنواره در اختیار دانشجویان قرار دهند. من معتقدم که حتی در این یک هفته نمایش‌های تهران باید تعطیل شود و اختصاص به دانشجویان پیدا کند تا ما بیش از 100 اثر دانشجویی را ببینیم؛ مهم نیست که این نمایش‌ها از چه سطح کیفی‌ای برخوردار باشند. اگر این اتفاق بیفتد، خود دانشجویان متوجه می‌شوند که آیا توانایی حضور در حیطه تئاتر را دارند یا نه.

او درباره تجربه شرکت در این جشنواره گفت: شرکت در جشنواره تئاتر دانشگاهی، اتفاقی است که ای روزها به شدت مساله است. من سه دوره در جشنواره به عنوان کارگردان حضور داشته‌ام؛ اولین نمایشم «شینیون» بود، بعدی «بی‌مرگی» و در نهایت «هار» که در واقع آخرین دوره‌ای هم بود که در جشنواره شرکت داشتم. اولین چیزی که بعد از شنیدن نام جشنواره تئاتر دانشگاهی به ذهن من خطور می‌کند، استرس است. استرس به این‌دلیل که مسیر سختی را در مقابل دانشجویان قرار می‌دهند. به عنوان مثال، به تازگی مرحله‌ای را به اسم بازخوانی گذاشته‌اند که با چند خط توضیح درباره یک نمایش افرادی را حذف یا قبول می‌کنند. همین امسال، در همین مرحله حدود 300 اثر را رد کرده‌اند. خیلی از این آثار، نمایش‌های خوبی بودند؛ اما فقط به این‌دلیل که نتوانستند آن چند خط را خوب و باب میل بازخوان‌ها بنویسند، آثارشان رد شده است. بعد از آن می‌رسیم به مراجل بعدی؛ بازبینی مرحله اول که 20 دقیقه اثر را می‌بینند و بعد در بازبینی مرحله دوم کل اثر. بعد از آن نوبت به انتخاب سالن و پروسه اجرا می‌رسد؛ آیا هر گروه در سالنی که متناسب با اثرش است، می‌تواند اجرا برود یا نه. این همه محدودیت برای یک جشنواره و قبول کردن فقط 20 اثر، شرایط سختی را برای افراد شرکت‌کننده ایجاد می‌کند. این که از بین 700 اثر، در نهایت فقط 20 اثری انتخاب می‌شود که سلیقه 5 نفر است؛ واقعا بی‌انصافی است.

پوریانی‌فر افزود: همین امسال که نمایش «هار» در جشنواره 5 جایزه گرفت؛ اگر داوران و هیئت انتخاب افرد دیگری بودند؛ شاید حتی یک جایزه هم نمی‌گرفتیم و یا حتی در همان مرحله بازبینی اول رد می‌شدیم. من معتقدم که در این جشنواره، هم محدودیت‌ها باید کمتر شود و هم دانشجوهای بیشتری بتوانند با هر سطحی از کیفیت آثارشان شرکت کنند؛ زیرا این جشنواره تنها جایی است که ما دانشجوها می‌توانیم آزمون و خطا کنیم.

 حسین پوریانی فر که در مراسم اختتامیه جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران، عنوان کارگردان برگزیده جشنواره را از آن خود کرد با حمایت اداره کل هنر‌های نمایشی به مدت دو هفته به یک مدرسه تئاتر در یونان اعزام شد؛ او درباره تجربه شرکت در این کارگاه گفت: به لحاظ کاری، این اتفاق، بسیار تجربه خوبی بود. من یک روز آنجا را با 5 سالی که در سوره درس خواندم عوض نمی‌کنم. منظور من از تجربه؛ زیستی است که آنجا اتفاق می‌افتد. در مدرسه تئاترهای آنجا، که همان دانشگاه است؛ متوجه می‌شویم که چطور دغدغه آن‌ها فقط تئاتر است و به حاشیه نمی‌روند؛ این مهم‌ترین چیزی است که من آنجا یاد گرفتم. در دانشگاه‌های ایران، برای یک اجرا، باید حواسمان به مسائل مختلف و زیادی باشد که هیچ کدام مربوط به تئاتر نیست. اما مهم‌ترین تجربه من در آنجا، آن بود که من و اساتید خوب آنجا به هیچ چیز جز تئاتر فکر نمی‌کردیم؛ از صبح تا شب همه چیز برای ما آماده بود تا ما بتوانیم تجربه کنیم، تئاتر ببینیم، زیست کنیم، باهم دوست بشویم و تمرکز فقط بر زندگی کردن در تئاتر بود. این فرصت در هیچ ورکشاپی در ایران پیش نمی‌آید. کلاسی که برای من انتخاب شده بود؛ کلاس کمدیا دلارته بود؛ که در واقع یک بخشی از آن هم تئاتر اکسپریمنتال و یک بخش هم تئاتر کمدیا دلارته بود.

پوریانی‌فر درباره اثر بعدی خود عنوان کرد: فعلا فقط به یک تصویر فکر کرده‌ام و پس از پایان نمایش «هار» بر روی نگارش آن ایده متمرکز می‌شوم.

او در پایان بیان کرد: در این روزها، به دانشجویان بی‌احترامی می‌شود. من این مسئله را تقصیر مسئولین نمی‌دانم؛ بخشی از آن تقصیر مسئولین است و بخش اصلی آن بر عهده کسانی است که الان در تئاتر حرفه‌ای مشغول به فعالیت هستند؛ به این‌دلیل که به هیچ‌وجه از تئاتر دانشجویی حمایت نمی‌کنند. البته این موضوع را نمی‌توان به همه افراد بسط داد. این افراد را وقتی برای نمایش‌هایمان دعوت می‌کنیم، یا قبول نمی‌کنند یا با منت این کار را انجام می‌دهند. به نظر من اگر این افراد می‌خواهند به‌روز شوند؛ باید آثار دانشجویی را ببینند تا ما ایقدر شاهد اجراهای کهنه در سالن‌های مختلف نباشیم. افراد موفق و به‌روزی که در تئاتر امروز حضور دارند؛ به این‌دلیل است که هنوز با قشر دانشجو ارتباط دارند. من یاد گرفتم که در هر شرایطی دانشجو بمانم؛ حتی الان که درسم نیز تمام شده است؛ به این معنا که بتوانم به‌روز باشم. من فکر می‌کنم قبل از این‌که مسئولین از دانشجویان حمایت کنند، خود تئاتری‌ها باید برای دانشجویان ارزش قائل شوند؛ هم بخاطر آینده تئاتر، هم بخاطر خودشان و هم به این‌دلیل که آثار تولید شده به‌روز شود.

گفتنی ست در نمایش «هار» علیرضا آشوری، سپندار اعلم، میلاد افواج، مرصاد بورقان، متین حبیبیان، علی اصغر حسینی، شهاب رحمانی، اکبر سلمانی اله دادی، مهدی قربانی، جواد کارگر، بردیا مشهودی و نرگس نیک سیرت به ایفای نقش پرداختند.
همچنین در این نمایش نرگس نیک سیرت، امیر ساعتچی(مشاوران هنری)، مرسده نقی زاده و مرصاد بورقان(دستیاران کارگردان)، هادی شیخ الاسلامی(مدیر تولید)، نیلوفر نقیب ساداتی(طراح نور)، بی تا نصر(طراح لباس)، متین حبیبیان(آهنگساز، طراح موسیقی و صدا)، مریم برادران(طراح گرافیک)، البرز تیمورزاده(عکس و ویدئو)، رومینا داوری(روابط عمومی و تبلیغات)، فریبرز دارایی(امور رسانه ای) و امیر قالیچی(مجری طرح) به همکاری می پردازند.