«آهسته با گل سرخ» نمایشی جهان‌شمول است

محمد حاتمی بازیگر، نویسنده و کارگردان ارزنده ایرانی فارغ التحصیل رشته کارگردانی و بازیگری ازدانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است او فعالیت های بازیگریش را در عرصه تئاتر از سال 1357 و در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد و در ادامه در دهه های بعد با کارگردان های مشهوری مثل پری صابری در نمایش آنتیگونه، سیاوش طهمورث در نمایش های معرکه در معرکه و عاشق کشون، امیر دژاکام در نمایش شمس و بهروز غریب پور در نمایش ایکاروس همکاری داشت. محمد حاتمی از سال 1382  کارگردانی تئاتر را با نمایش شب آوازهایش را می خواند آغاز کرد. در ادامه کارنامه کاری حاتمی نمایش هایی مثل سه گانه اورنگ، پرواز ایکار، مرثیه خواب، خواب گردها، تولدی دیگر، لیر شاه، پروانه های آسیایی و... به چشم می خورد. در سینما هم حاتمی کارنامه قابل اعتنایی دارد؛ او در چند فیلم مجموعه مثل آژانس شیشه ای  با ابراهیم حاتمی کیا همکاری داشته و در مجموعه پر مخاطبی مثل دلنواران بازی خوبی انجام داده است. محمد حاتمی از موسسین گروه تئاتر جم است که نمایش هایی مثل حضور درآینه پریشان، علی کوچیکه، شب آوازهایش را می خواند، من آلیس...، مقام عاشقی و مرثیه خواب توسط این گروه روی صحنه رفته است. بازی در آثاری مثل هفت شهر عشق، ترانه مادری، زمانه و این زن حرف نمی زند نیز از تجربه های خوب کاری حاتمی محسوب می شود. آهسته با گل سرخ ماجرای زندگی خانواده ای است که در سال 57 روزهای  نزدیک انقلاب زندگی می کنند؛ دیلمی بزرگ و پدر خانواده، چایی‌فروش عمده در یکی از بازارهای تهران است. ساسان پسر او به آلمان رفته و به خواسته پدر نمایندگی پخش چای دایر کرده است. سینا به همراه نامزد خود، ساناز قرار است به خواسته پدر، به اتریش برود و حین درس خواندن نمایندگی چای نیز دایر کند. جلال، برادرزاده دیلمی از رشت برای تحصیل در رشته معماری به تهران می‌آید، اما به علت بسته بودن دانشگاه‌ها، به خانه دیلمی می‌آید. در بیرون از خانه  مدام صدای شعارهای مردم و انقلاب و شلیک گلوله می آید. اما اعضا این خانواده نسبت به صداها بی تفاوت هستند. در نمایش آهسته با گل سرخ به کارگردانی هادی مرزبان میترا حجار، محمد حاتمی، سام قریبیان، فریبا کوثری، حبیب اسماعیلی و بازیگر نوجوان سروش میرزایی بازی دارند. این نمایش آبان ماه در سالن سنگلج روی صحنه اجرا شد. با محمد حاتمی در باره حضورش در نمایش آهسته با گل سرخ و ایفای نقش سینا گفت وگویی انجام داده ایم.
 

آیا حضور در نمایش آهسته با گل سرخ اولین تجربه همکاریتان با هادی مرزبان است؟
چهار سال قبل در نمایش بازار عاشقان  فرصت اولین تجربه همکاری مشترک با هادی مرزبان را به دست آوردم و قبل تر هم قرار بود همکاری هایی داشته باشیم که هر بار بنا به دلائلی امکان پذیر نشد. موقعی که ایشان از من دعوت کرد تا در آهسته با گل سرخ بازی کنم با کمال میل این پیشنهاد را پذیرفتم.
 
اکبر رادی بدون تردید یکی از بزرگترین نمایش نامه نویسان ایرانی است که آثارش هویت و اصالت خاصی دارند؟
تمام آثار اکبر رادی دراماتیک و درست نوشته شده اند؛ آهسته با گل سرخ را هادی مرزبان سی سال قبل روی صحنه اجرا کرده بود و در این بازتولید مجدد هم با توجه به چهل سالگی انقلاب سنخیتی با موضوع نمایش داشت.
 

در این چهار دهه کمتر نمایش نامه دراماتیک و خوبی در باره تاریخ انقلاب نوشته شده است؟
درست است من هم نمونه موفقی ندیده ام و این اثر رادی بسیار خوب و درست نوشته شده است.
 
درآهسته با گل سرخ در بحبوبه انقلاب در زمستان 57 به واکاوی روابط بین خانوده ای پولدار پرداخته می شود؟
بله، به بهانه نشان دادن روابط درون خانوادگی نگاه جامعی به تاثیرات وقوع انقلاب در منش و زندگی آدم ها در آن دوران انجام می شود.
 

به هر حال ماهیت هر انقلاب توام با تغییر و تحول گسترده در سطح زندگی آدم‌ها و روابط اجتماعی است؟
این امر بسیار دراماتیک است؛ در این روزگار که مردم با مشکلات اقتتصادی درگیر هستند برخی از دوستان اظهار نظر می کنند که این داستان ها قدیمی شده است و باید به روز شود و هنرمند باید حرف روز جامعه اش را بزند. من با این نگرش مشکل دارم و معتقدم حرف نمایش جهان شمول است وهنوز داریم با این انقلاب و اثراتش زندگی میکنیم و نمونه اش استقبال خوب مردم از این نمایش است و هر شب سالن پر از تماشاگر است.
 

 یکی از نکات قوت متن های رادی عدم تقسیم کردن شخصیت‌ها به خوب و یا بد مطلق است و مثل همین سینا همه آدم های قصه خاکستری هستند؟
با نظرتان موافقم و برخی از کارهای سینا درست و برخی دیگرش جای نقد دارد. سینا در یک بستر خانواده منسجم بزرگ شده است؛ خانواده ای که فرزندانشان را خوب تربیت کرده اند و حضور موثر اجتماعی دارند و من به بیشتر کنش هایش حق می دهم و نوع زندگیش این ایجاب را دارد که اینگونه رفتار کند. حرف هایی که سینا در طول تقابلش با شخصیت های نمایش مطرح می کند حرف دل خیلی از مردم است.
 

بنابراین سینا حرف های این روزهای مردم جامعه را مطرح می کند؟
بله، حرف هایش تاریخ مصرف ندارد. دیالوگ هایی که رادی برای شخصیت سینا نوشته استمرار دارد و کهنه نمی شود و نمی شود به یک مقطع خاص منتسبش کرد.
 

آیا سینا آدم های روشنفکر و تحصیل کرده جامعه را نمایندگی می کند؟
نه، سینا آدم روشنفکری نیست و بیشتر یک آدم تاجر است و مثل پدرش در آینده نزدیک یک تاجر موفق می شود؛ سینا سوای تبحرش در تجارت در موسیقی و خوانندگی هم دستی دارد.
 

آیا اعتقاد دارید که سینا خیلی شبیه پدرش است؟
حاج حسین دیلمی انگاره‌های مذهبی قوی دارد و سینا در اصل یک جور آقا زاده دهه شصتی است.
 

آیا یک آقا زاده شایسته و اصلح است و یا یک آقا زاده منفعل ؟
شایسته و توانا است و باید اعمالش در آن دوران قضاوت کرد.
 

آیا تنش بین جلال و سینا پیش برنده درام نمایش است؟
بله و تنششان هم جدی و گسترده است و هر دو جوان هستند و سوای بحث تضاد تفکراتی بحث علاقه مشترکشان به ساناز هم چالششان را جدی تر می کند.
 

به نظر می رسد ریشه اصلی درگیرشان وجود ساناز باشد؟
بله، برای هر دو مهم است که بتوانند نظر ساناز را نسبت به خودشان جلب کنند. جلال جز آدم هایی است که در تکوین انقلاب بر خلاف حضور بی تفاوت سینا نقش موثری دارد.
 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی