نقد نمایش خواستگاری کارگردان شاهین رمضانی حاضر در بخش فجر پلاس فجر 37:
اجرایی قابل قبول از خواستگاری چخوف به زبان انگلیسی
ایران تئاتر_سید علی تدین صدوقی : نمایش خواستگاری چخوف از آن دست کارهایی است که مورد توجه وعلاقه تئاتری ها اعم از هنرجویان ،دانشجویان وحرفه ای هاست . چراکه به عنوان یک نمایش نامه کوتاه با سه پرسوناژ قابلیت اجرا یی بالایی را دارد . ازسویی کمدی بودنش وموضوعی که هیچگاه کهنه نمی شود می تواند یکی از نقاط بارز انتخاب این متن برای اجرا باشد .
نسل از پی نسل خواستگاری امری است که هماره وجود دارد و خواهد داشت و یکی از مهمترین فرازهای زندگی هر زن و مردی است. چخوف طنز خاص خودش را دارد. در پس شخصیتهای به ظاهر طنز و کمیک او حقیقت و واقعیت افراد نهفته است که چخوف آن را استادانه برای مخاطبانش واشکافی مینماید و باز میکند. از این رو کارهای او رگههایی از گروتسک را نیز در خود دارد. طنزی اجتماعی که انگشت روی چهره واقعی افراد و مسائل و موضوعات مربوط به هر جامعهای میگذارد و آن را از پرده برون میافکند. در سالهای متمادی شاهد برداشتها و اجراهای متعدد داخلی و گاه خارجی از نمایشنامه خواستگاری چخوف بودهام چه اجراهای صحنهای، چه خیابانی، چه نمایشنامه خوانی و... این اجراها گاه وجوه دراماتیک و تکنیکی خاص خود را داشتند اما در اکثر مواقع با عدم شناخت از چخوف و نمایشنامه خواستگاری و ایضا برداشتهای نامأنوس شخصی و اشتباه، شاهد اجراهای نه چندان قابل قبولی بودهام.
باید گفت نمایش خواستگاری چخوف به زبان انگلیسی یکی از معدود اجراهای این نمایشنامه است که به درستی صورت پذیرفته است. کارگردان با حفظ فضا، موقعیت، رابطه شخصیتها با یکدیگر و ایضا طنز چخوف توانسته نمایشنامهای دراماتیک را به صحنه ببرد. از اینها که بگذریم خلاقیت در اجرا به زبان انگلیسی یکی از پارامترهای مهم این نمایش است. ما میباید که به اجرا آثار معتبر نمایشی جهان با زبانهای زنده دنیا همت گماریم. چرا که اولاً تأثیر فرهنگی قابلملاحظهای را بر مخاطبان و جامعه به جا خواهد گذاشت. دوما در کشورمان بسیار افرادی هستند که به دلایل کاری و... مقیم ایران شدهاند و نیاز به کالای فرهنگی قابل قبولی برای خود و خانوادهشان دارند.
در ایران کارمندان و کارکنان سفارتخانههای مختلف، مستشاران صنعتی که در بخشهای مختلف مشغول به کار هستند، دانشجویان ایرانی که در دانشگاهها به تحصیل زبانهای خارجی مشغولاند، جوانانی که به زبان خارجی علاقهمند هستند و... وجود دارند که میتوانند مخاطبان اجرای نمایش به زبان خارجی باشند. اینها گروهها و افرادی هستند که از اجرای نمایش با زبانها دیگر استقبال میکنند. حداقل پنج زبان معتبر دنیا میتواند دستمایه کار قرار بگیرد.
استاد بابک محمدی شاید یکی از معدود اساتیدی باشد که به این کار همت گمارده و با تشکیل گروهی از علاقهمندان تئاتر تدریس تئاتر را حتی با زبان آلمانی شروع کرده و می خواهد نمایشی با زبان آلمانی به روی صحنه ببرد. نمایش چخوف به زبان انگلیسی مورد استقبال تماشاگران در بخش فجر پلاس قرار گرفت. باید گفت بازیگران به لحاظ زبانی و حالتهای بیانی و آکسان گذاریها بسیار مسلط و دراماتیک بازی نمودند. لحظات طنز و کمدی نمایش به خوبی از آب درآمده است. حتی نوع بیان و لهجه انگلیسی بازیگران به گونهای در آمرانه و در جاهایی لمپنی انتخاب شده است که این هوشمندی کارگردان و درایت بازیگران را میرساند. اینکه اشرافیت رو به اضمحلال روسیه برعکس آنچه که به ظاهر ادعا میکردند و سعی داشتند رفتاری جنتلمنانه و اشرافی داشته باشند. لمپنیسم خاص خود را دارا بودند. به گونهای که گاه آنجا که پای منافعشان در میان میآمد در حد آدمهای بی فرهنگ و لات جلوه میکردند.
این البته یکی از زیر متنهای کار چخوف در خصوص شخصیتپردازی نمایش خواستگاری است. هرچند که یکی از زیر متنهای این نمایش مبحث قدرت و قدرت طلبی و استیلا بر افراد و استبداد است. اما از نظر چخوف همه اینها در روسیه رفتهرفته روبه اضمحلال است. هرچند که دیگر جز فرهنگشان شده و به نوعی ریشه دوانده است. طراحی صحنه، لباس و... با فضای حاکم بر متن و زمان نمایش ای که چخوف در نظر دارد همسو است به همین دلیل نمایش فضای ملموسی را ارائه میدهد و اینگونه ارتباط خوبی را با مخاطبان بر قرار مینماید. اجرای نمایشنامههای چخوف آنگونه که او نوشته با همان فضای و دکور و طراحی ناتورالیستی، ملموس و واقعیاش. باید گفت اعمال کردن نظرات نامتجانس، برداشتهای شخصی اشتباه، تحلیلهای نادرست و ایدههای اجرایی نامأنوس و دراماتورژی های بعضاً غلطی که توسط اجرا کنندگان، کارگردانان و... بر روی متونی اینچنین اعمال میشود یکی از نقاط ضعف مهمی است که باید در اجرای این گونه نمایشها مورد توجه قرار گیرد. شاهین رمضانی به عنوان کارگردان سعی کرده چخوف را آنگونه که هست اجرا نماید و این یکی از نقاط قوت کار است. یکی از نکات مورد توجه کار ارتباط مخاطبانی بود که حتی زبان نمیدانستند و این علاوه بر چیره دستی چخوف در فن نمایشنامه نویسی هوشمندی کارگردان را میرساند که با تحلیل نسبتاً درست و طراحی میزان و حرکات دراماتیزره شده توانسته بود مانع زبان را از سر راه بر دارد.
چرا که تئاتر هنری دیداری و شنیداری است و با تصویر سازی درست در ارائه حرکات و میزان و حس و حال و کنش و واکنشها، ریتمهای درونی و بیرونی، میمیک، حالتهای بیانی و بدنی و آکاسان گذاریهای صحیح و در نهایت شخصیت پردازی و رسیدن به حضور صحنهای بدون زبان، میتوان با مخاطب ارتباط پویایی برقرار نمود. از کارگردانی که بگذریم به بازیگران فرناز خوشنیت، سامان کاشفی پور و عارف قدیمی میرسیم که با استعداد و خلاقیتی که داشتند و ایضاً درک درست و دراماتیک از موقعیت، فضا و شخصیتها توانستند بازیهایی نرم و بده بستانها روان و قابل قبولی را ارائه دهند. به گروه خسته نباشید میگویم.
عکس;سارا ثقفی،تیوال