علی اکبر عبدالعلی زاد در برنامه شب تئاتر شبکه چهار سیما عنوان کرد :
برای توسعه تئاتر هر استان لازم است رسانه تخصصی آن را فعال کنید
برنامه شب تئاتر شبکه چهار سیما به بررسی و آسیبشناسی تئاتر استانهای و برررسی راهبرد رسانه در توسعه تئاتر کشور پرداخت.
به گزارش ایران تئاتر " شب تئاتر" از برنامه شب های هنر که در طول برگزاری سی و هفتمین جشنوارهتئاتر فجر همه شب به تهیه کنندگی امیرقمیشی و اجرای رحمت امینی ساعت ۲۳ از سالن اصلی تئاتر شهر روی آنتن شبکه 4 سینما می رود .
با توجه به حضور موثر گروه های تئاتر از استان های کشور در جشنواره تئاتر فجر ،برنامه پنجشنبه شب " شب تئاتر " با حضور محمد یاقوتپور ، سید رضی محمودی فخرآبادی ، جهانشیر یاراحمدی، حسین نجفی و علی اکبر عبدالعلیزاده در دو بخش به بررسی و آسیبشناسی تئاتر استانهای و برررسی راهبرد رسانه در توسعه تئاتر کشورپرداخت.
این برنامه با میان برنامهای درباره چهل سال فعالیتهای نمایشی از انقلاب 57 تاکنون با اجرای منوچهر اکبرلو، مدرس و پژوهشگر تئاتر آغاز شد. اکبرلو در این بخش به پدیده جنگ تحمیلی و تاثیر آن بر هنر تئاتر پرداخت. همچنین درباره حضور گروههای مختلف تئاتری در پشت جبهههای جنگ و در محلههای مختلف توضیحاتی ارائه داد؛ که همچنین در استانهای مرزی کشور، که مستقیمتر با جنگ در ارتباط بودند، وقفهای ایجاد شد.
در قسمت بعدی برنامه فریبرز دارایی آماری از حضور گروههای نمایشی مختلف کشور که در سیوهفتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر شرکت کردهاند ، ارائه داد.
در ادامه رحمت امینی بخش اول برنامه بحث پیرامون موضوع برنامه را با حضور علی اکبر عبدالعلیزاده(پژوهشگر، منتقد، نویسده و سردبیر سایت تخصصی ایرانتئاتر)، محمد یاقوتپور(رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان) و سید رضی محمودی فخرآبادی(رئیس انجمن هنرهای نمایشی اردبیل) آغاز کرد .
امینی اولین سوال خود را از یاقوتپور پرسید: خوزستان به عنوان استانی نامآور در عرصههای مختلف، سرشار از منابع انسانی است. اوضاع تئاتر در استان شما چگونه است؟
یاقوتپور بیان کرد: پویایی و طراوت این روزهای تئاتر استان خوزستان، در وهله اول مرهون تلاش هنرنمندان استان و در وهله دوم مدیون ارتباط خوبی است که با رسانه خود(درگاه ایرانتئاتر) در سطح استان دارد. خوزستان استان پهناوری است؛ چه از لحاظ گستره جغرافیایی و چه از لحاظ تعدد شهرها. ما در استان بیش از 100 گروه نمایشی فعال و 14 رویداد و جشنواره تئاتری در شهرهای مختلف استان داریم. قطعا لازمه ارتباط این جامعه تئاتری، یک تشکل تئاتری خوب است.
پس از پخش میان برنامهای درباره حضور استانهای مختلف در جشنواره بینالمللی تئاتر فجر و ظرفیت اجراها و جشنواره، برنامه با حضور مهمانان ادامه یافت.
امینی با بیان این که چه نکات منفیای مانند واگذاری سالنهای دولتی به بخش خصوصی در استانها وجود دارد؛ برنامه را ادامه داد.
یاقوتپور در این زمینه گفت: در سنوات گذشته به واسطه قوانینی که خود وزارتخانه در خصوصیسازی تالارهای نمایشی داشت، یک مقدار دچار چالش بودیم. در بعضی از شهرستانها، تالارها به پیمانکاران خصوصی واگذار شده بود که مدت عقد قرارداد آنها طولانی بود و خیلی از آنها دغدغه فرهنگی و تئاتری نداشتند. با رویکرد جدیدی که اداره کل ارشاد خوزستان اتخاذ کرو و پیگیریهایی که ما داشتیم؛ سعی کردیم این مسائل را حل کرده و در کنار تالارهای اصلی که به بخش خصوصی واگذار شده بود، با همکاری اداره کل ارشاد و شورای راهبردی تئاتر استان در بعضی شهرستانهایمان، سالنها را تعمیر و تجهیز و در بعضی دیگر محلهایی را برای پلاتو طراحی کردیم. در سال گذشته ما 12 پلاتو را در 12 شهرستان استان، تعمیر و تجهیز کردیم. این پلاتوها به طور کامل در اختیار انجمنهای نمایشی شهرستانها قرار گرفته است و 28 شهرستان ما دارای پلاتو و انجمن هنرهای نمایشی است. در بعضی از شهرستانها نیز 3 یا 4 تالار نمایشی داریم. مثلا در شمال استان خوزستان، شهرستان اندیمشک، 3 سالن اصلی نمایش و 2 پلاتو در دزفول داریم.
امینی مطرح کرد: آیا تمام گروههای نمایشی شما در طرح استقرار گروهها شناسنامه دارند؟
یاقوتپور پاسخ داد: ما حدود 100 گروه نمایشی فعال داریم که 67 گروه ما دارای پروانه نمایشی هستند. من فکر میکنم نکته مثبت سیاستگذاریای که نسبت به استقرار گروهها شد؛ یک استقلالی به گروههای نمایشی داد. ما در سال 98 با چشماندازی که برنامهریزی کردیم؛ قصد داریم مسئولین روابطعمومی گروهها را در کارگاههای آموزشی شرکت داده و آموش اقتصاد تئاتر بدهیم. اگر این اتفاق بیفتد و گروهها از لحاظ منابع مالی مستقل بشوند، اتفاق خوبی میافتد.
رحمت امینی با تاکید براینکه ما استانها را جدا نمیکنیم؛ تهران هم مانند دیگر استانهای حاضر در جشنواره است از عبدالعلیزاده پرسید:از نظر شما اوضاع تئاتر استانهای دیگر کشور چگونه است؟
عبدالعلیزاده پاسخ داد: من در ابتدا خیلی کوتاه، ساز و کار رسانهای در استانها را شرح بدهم و بعد به ویژگی خوزستان در همین زمینه بپردازم.سایت ایرانتئاتر( به عنوان ارگان رسمی رسانه ای کشور )، سابقهای 14 ساله دارد، تقریبا در کشور ما تئاتر، اولین هنری است که صاحب رسانه مستقل در فضای مجازی شد.
امینی بیان کرد: اتفاقا در دوره خسرو نشان که اتفاقا خوزستانی هم بودند، این اتفاق افتاد.
عبدالعلیزاده ادامه داد: در سه سال اخیر، سایت ایرانتئاتر توسعه پیدا کرده و در قالب پرتال تئاتر ایران برای هر استان یک سایت مستقل رسانهای داریم؛ در واقع ایرانتئاتر یک سایت مرکزی با 33 زیرمجموعه در استانهاست. در هر استان ما نیروی نشسته داریم که زیرمجموعه انجمنها هستند؛ به معنای این که یک نیروی مخصوص که خبرنگار نیز هست، در فضایی اخبار، اطلاعات، نیازها و ضرورتهای تئاتر استان را براساس اولویتهای استات تامین و منتشر میکند. ما نیز در تهران، بخشی که کارکرد کشوری و بینالمللی دارد را بازنشر میدهیم. خوزستان یکی از ویژگیهایی که به درستی از آن استفاده کرده ظرفیت رسانه است؛ همان قانون همیشگی رسانه را بکار گرفته ؛ به این معنی که هر حوزهای اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... را میخواهید فعال کنید؛ ابتدا رسانه آن حوزه را فعال کنید. خوزستان از این طرفیت موجود در سایت ایرانتئاتر به نحو احسن استفاده کرده است.
امینی با این پرسش ادامه داد: یعنی در خوزستان چون رسانه آن فعال است، تئاتر نیز فعال است؟ شاید در بخشی از کار مسائل و مشکلات دیگری وجود داشته باشد.
عبدالعلیزاده بیان کرد: تقریبا هر استانی که رسانه آن فعال نباشد؛ تئاتر آن نیز فعال نیست. اگر هم باشد، فصلی است یا به ندرت این اتفاق میافتد. مثلا تئاتر خراسان، سابقه تاریخی دارد؛ اما در دهههای گذشته در یک افول و رکودی قرار گرفت. در آنجا نیز، ابتدا دوستان رسانهای بحث تئاتر را با راهاندازی سایت های تخصصی و صفحات ویزه روزنامه و ...فعال کردند و به این واسطه دوباره تئاتر قدرتمند گذشته خراسان ،احیا و پویا شد. در این حوزه بحث تبلیغات، اطلاع رسانی، طرح موضوع و مشکلات تخصصی وجود دارد که اینها از طریق رسانه به مطالبه عمومی و اولویت دار نبدیل می شود.
امینی گفت: یعنی در کل نظر شما این است که مسائلی که در رسانه مطرح میشود؛ مسئولین مختلف را وادار به واکنش میکند.
در ادامه از فخرآبادی سوال شد: در مورد استان شما نیز اوضاع به همین خوبی است؟
فخرآبادی پاسخ داد: ما معمولا این آمارها را در فضاهای مختلف که باهم ارتباط داریم؛ میشنویم و از استان خوزستان سوغاتیهای بسیار خوبی دریافت کردیم. اما من فقط میتوانم بگویم که سوغات اردبیل، عشق صادقانه و خالصانه گروهها به تئاتر است. در بحث درگاه تئاتر، اردبیل نیز از استانهای فعال است. اما در بخش زیرساختهایی در مرکز استان، متاسفانه زیرساختی وجود ندارد. در بخش استقرار گروهها، راهکار آن این نیست که انجمن جایی را اجاره کند. این اتفاق باید به لحاظ قانونی از طرف متولیان فرهنگی و ترک تشریفات اتفاق بیفتد.
امینی مطرح کرد: یعنی سالن شما را به یک بخش خصوصی اجاره دادهاند؟
فخرآبادی بیان کرد: اردبیل یک سالن فعال به نام فدک دارد. سال گذشته آن را یک سال اجاره داده بودند و امسال نیز اداره کل ارشاد آن را تمدید کرده است. کسی که در بخش خصوصی این کار را میکند؛ تماما به این فکر است که چگونه پول بیشتری بدست بیاورد. اما انجمن به دنبال این است که فضایی را برای تئاتریها بوجود بیاورد. وقتی گروههای تئاتر، یک مکان ثابت نداشته باشند که تئاتر همیشه در آن جاری و ساعی باشد؛ مشکل اقتصاد تئاتر و کمبود تماشاگر نیز بوجود میآید.
امینی سوال کرد: با این اوصافی که در خوزستان وجود دارد؛ چه کارهایی از استان شما در جشنواره حضور دارند؟
یاقوتپور گفت: دو نمایش «تاکسیدرمی» در بخش مسابقه تئاتر ایران دو و «مسجد سلیمان» در بخش مهمان حضور دارند.
امینی ادامه داد: از اردبیل چطور؟
فخرآبادی عنوان کرد: نمایش «فخرالزمان» در فجر استانی حضور داشت و به بخش مسابقه جشنواره ورود پیدا نکرد.
امینی گفت : پس میتوانیم یک مقدار نتیجه بگیریم که تلاشهای استان خوزستان، اینگونه منجر به حضور در جشنواره شده و در استان شما به دلیل مشکلات و نقص و کاستیها، نمایشی حضور ندارد.
فخرآبادی بیان کرد: اگر گروهی تا فجر استانی هم راه پیدا کرد؛ فقط به خاطر تلاش خودشان بوده. منظور من این نیست که اداره کل مطلقا کاری نمیکند؛ ولی در حد و اندازه تلاش گروههای تئاتری نیست.
امینی پرسید: حوزه هنری چطور؟
فخرآبادی پاسخ داد: حوزه هنری به هیچ عنوان امکانات زیرساختی ندارد. حتی زمانی که استاندار نیز حضور پیدا کردند؛ قول پایان سالن نیمه کاره حوزه هنری داده شد، اما متاسفانه تاکنون عملی نشده است.
امینیافزود: چه چیزی در استان خوزستان تاثیرگذار بوده است که این حمایتها شکل گرفته است؟
یاقوتپور با تاکید بر استفاده موثر از ظرفیت های رسانه گفت : مهمترین کارکرد رسانه، دغدغهمند کردن مخاطب و مسئولین است؛ که هر دو متوجه نیاز به تئاتر در جامعه شوند. در سه سال گذشته، رسانه ما قوی شد و حتی ما دومرتبه رسانه برتر کشوری شدیم؛ باعث دغدغهمند کردن مسئولین فرهنگی و کلان استان شد. به نحوی که در 6 ماه گذشته ما 6 بار میزبان شخص استاندار در مجامع تئاتری بودیم که نقطه عطفی است.
عبدالعلیزاده بیان کرد: به طور کلی، وظیفه رسانه مطالبهگری است. من تصور میکنم همین مطالباتی که در استان اردبیل وجود دارد؛ میتواند در رسانه مطرح شده و از ظرفیتهای کاربردی رسانه در این زمینه به خوبی استفاده کرد.
فخرآبادی عنوان کرد: ب فعال کردن درگاه استانی، بخشی از ماجرا است. حتی اگر رویدادی باشد، تلویزیون اردبیل نیز پوشش میدهد. اما اینکه مسئولین واقعا دغدغه داشته باشند؛ به این قضیه مربوط نیست.
عبدالعلیزاده در واکنش به این نظر گفت : آیا تلویزیون در استان شما برنامه روزانه یا هفتگی ویژه تئاتر دارد؟ خیر! اما در رسانه تخصصی ، شما به صورت روزانه و مداوم میتوانید از اصلیترین کارکرد رسانه که مطالبهگری است استفاده کنید.
در ادامه امینی ادامه داد: با این حساب در حوزههای آموزش و پژوهش در استان خوزستان چه اتفاقی افتاده است و رابطه شما با اداره کل چطور است؟
یاقوتپور شرح داد: خوشبختانه مجموعه اداره کل ارشاد، از بدنه ارشاد استان هستند. به طور مثال ما 14 رویداد جشنوارهای ملی، بینالمللی و منطقهای در استان خوزستان داریم. این روند، 20 برابر اعتباری است که مرکز هنرهای نمایشی، به انجمن هنرهای نمایشی استان اختصاص داده است. ما این بودجه را از درون فعالیتهای تئاتری داخل استان تامین میکنیم. من همچنان تاکید میکنم که رمز موفقیت ما رسانه است. همچنین ما اولین کتاب دیجیتال نمایشنامههای استان را عرضه کردیم. 280 نمایشنامه بومی را در یک دی وی دی و طراحی یک نرمافزار خاص، در دسترس کل کشور از طریق خروجی درگاه استان قرار دادیم. همچنین در شرف تهیه شماره 2 این کتاب نیز هستیم. همچنین قرار است از سال 98 هر هفته به مدت یک ساعت برنامهای مختص تئاتر را در تلویزیون استان خوزستان به آنتن ببریم.
بعد از پخش میانبرنامهای، بخش دوم برنامه با حضور رحمت امینی، علیاکبر عبدالعلیزاده، جهانشیر یاراحمدی(رئیس انجمن هنرهای نمایشی بوشهر) و حسین نجفی(رئیس انجمن هنرهای نمایشی زنجان) ادامه یافت.
امینی از یاراحمدی اوضاع تئاتر در بوشهر را سوال کرد.
او پاسخ داد: به همت گروههای تئاتری، اوضاع بسیار خوب است. در سالهای اخیر، دغدغه مدیران و گروههای تئاتری این بوده که تئاتر برای مردم باشد و فقط در سطح جشنوارهها باقی نمانده و به اجرای عموم برسد؛ که خوشبختانه در استان ما این اتفاق افتاده است. اکنون در 8 نقطه استان، نمایشهای مختلفی در شهرهای مختلف استان در حال اجرای عموم با فروش بلیط است.
امینی بیان کرد: استقبال از نمایشها چگونه است؟
یاراحمدی ادامه داد: استقبال از نمایشها، بستگی به کیفیت نمایش دارد؛ اما به طور کلی این استقبال خوب است.
امینی پرسید: از استان شما نمایشی در جشنواره حضور دارد؟
یاراحمدی گفت: نمایش «عروسی خون» که براساس نشانههای بومی دراماتورژی شده در بخش مسابقه تئاتر ایران یک، گزارشی از مرگ در بخش مسابقه تئاتر تیران دو و در بخش خیابانی هم نمایشی داریم.
در ادامه نجفی نیز در باره وضعیت تئاتر استان خود گفت : در زنجان 13 گروه نمایشی مجوزدار و حدود 20 گروه فعال داریم. مهمترین مشکل تئاتر استان زنجان، نبود سختافزار است؛ ما هیچ سالن اختصاصی برای تئاتر در مرکز استان و شهرستانها نداریم. در سال 85، برای ساخت سالنی در زنجان، بالای 6 میلیارد هزینه شد؛ اما متاسفانه نیمه کاره مانده است و الان فقط محلی شده برای رفتوآمد حیوانات وحشی و بودجهای روی هواست و هیچ کس هم پاسخگو نیست.
امینی از یاراحمدی علت رونق تئاتر در استان بوشهر را جویا شد.
یاراحمدی با تاکید براینکه عوامل مختلفی برای این جریان وجود دارد گفت : سختافزار یکی از نکات بسیار مهم است؛ مسالهای که در استان ما با مشکل روبهرو نیست. از سال 76 تاکنون، بجز یکی از شهرستانهایمان، ما در همه شهرستانها یک سالن تخصصی تئاتر و در بعضی بیشتر از یکی داریم. گام بعدی خود گروههای تئاتری هستند که به صورت خودجوش و عاشقانه در حال فعالیت هستند. گام سوم بدنهای است که در حوزه سیاستگذاری حضور دارد. تا 6 سال گذشته، دغدغه اجرای عموم، به این شکلی که الان در استان وجود دارد؛ وجود نداشت. حتی خود کارگردانها تمایل به اجرای عموم بلندمدت نداشتند؛ اما الان تبدیل به یک جریان شده است.
امینی عنوان کرد: به نظر من به خواست مخاطبان نیز بازمیگردد؛ چرا که هر پدیدهای در جامعه به نیاز و خواست مخاطبان مربوط است.
یاراحمدی گفت: به شرایط اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی هر منطقه بسیار مرتبط است. در واقع منطقعای است که به لحاظ بافت و بستر فرهنگی بسیار غنی است. از دیرباز تئاتر مورد توجه و حمایت مردم بوده است.
در ادامه عبدالعلیزاده دو نکته موثررا در توسعه تئاتر استان ها یادآور شد: در سه سال اخیر، براساس توجه مرکز هنرهای نمایشی به تئاتر استانها در ساز و کار اجرایی تغییراتی صورت گرفته است. اداره کل هنرهای نمایشی ارتباط خود را با اداره کل استانها معنادار کرده و در مورد ضوررت ها و نیازهای تئاتر هر استان به اداره کل استان ها مشاوره داده و از توسعه زیرساخت ها حمایت کرده است. همچنین انجمن هنرهای نمایشی ایران در ساختار جدید خود بسیار موثر تر عمل کرده ،در ساختار جدید مدیریت و هدایت دفاتر استانی انجمن هنرهای نمایشی ایران با ساختاری انتخابی صورت می گیرد و هیات مدیره تئاتر هر استان از طریق رای هنرمندان انتخاب میشود. آنها نیز به هنرمندان پاسخگو هستند و اگر عملکرد مناسبی نداشته باشند؛ در دورههای بعد انتخاب نمیشوند. قبلا این روند ، انتصابی بوده و از تهران اتفاق میافتاد و امکان ارزیابی و عملیاتی نداشت.
امینی ادامه داد: من بسیار خوشحالم که در استانهایی مانند بوشهر و خوزستان متوجه شدهاند که باید خواستههایشان را در خود استان برطرف کرده و مدیران را متوجه نیاز جامعه به تئاتر بکنند.
عبدالعلیزاده افزود: البته این نکته را فراموش نکنیم که همه استانها به یک اندازه خاستگاه تئاتری ندارند .مثلا در بعضی استانها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به تئاتر توجه شده است. در حالی که برخی استانهایی که امروزه تئاتر فعالی دارند؛ از گذشته نیز بدنه تئاتری با تجربه و ارباب جمعی گسترده ای داشتهاند. بر همین اساس رونق و کیفیت تئاتر در استان ها با یکدیگر متفاوت است.
امینی بیان کرد: تهران نباید تافته جدابافته باشد و آثار از استانهای دیگر فقط بخواهند در تهران اجرا شوند. به طور مثال میتوان یک اثر شاخص از خوزستان، در زنجان و استانهای دیگر اجرا شود. این اتفایق باعث میشود خواسته مردم و مسئولین استانهای دیگر نیز از تئاتر بیشتر شود.
عبدالعلیزاده در تایید گفته رحمت امینی گفت : در گذشته این قضیه میسر نبود؛ اما امروزه زیرساختهای آن موجود است و هنرمندان میتوانند با رصدکردن استانها و سالنهایشان از بانک اطلاعاتی موجود در سالنامه تئاتر یا سایت ایران تئاتر ، برای اجرای خود تور تئاتری درنظر بگیرند. به راحتی از طریق تلفن و بدون هزینه سفر با سال های سراسر کشور تماس بگیرند ، مذاکره کنند و برنامه تور تئاتری نمایش خود را برنامه ریزی کنند .این اتفاق از لحاظ اقتصادی نیز توجیه دارد و سود آور است و از نظر اعتباری نیز برای گروهها مفید است.
یاراحمدی افزود: دقیقا اینگونه است. حتی طرحی به نام تبادل در مرکز هنرهای نمایشی وجود دارد. ما و استان خوزستان این کار را باهم انجام دادهایم و اجراهایی از استانهایمان در استان دیگر داشتهایم و جز برنامههای اجرایی ماست.
امینی ادامه داد: یکی از دلایل پیشرفت و توسعه تئاتر میتواند تعداد سالنهای تئاتر در هر استان باشد. حتی این جریان، معیار سنجش فرهنگ در جهان است. پس بدین ترتیب تئاتر فقط در مرکز نباید باشد؛ به طور مثال اگر در خوزستان و بوشهر این رونق دیده میشود، نشاندهنده رشد فرهنگ است.
یاراحمدی گفت: تا چند سال گذشته همه نگاهها فقط به فجر و حضور در آن بود؛ اما امروزه در استان ما دیگر اینگونه نیست.
نجفی عنوان کرد: ای کاش مسئولین و مدیران ارشد فرهنگی، به استانهای دیگر سفر داشته و از مسائل آنها نیز مطلع شوند.
عبدالعلیزاده بیان کرد: به اشتراک گذاشتن این تجربیات موفق در داخل استان و بین استانهای دیگر، نیز از طریق رسانه کاری راحت ، کم هزینه و موثر تر از سفر به استانهای دیگر است. نکته دوم این است که امروز دیگر نبود سالن تئاتر، به معنی تعطیلی تئاترنیست.تجربیات خوب تئاتر اریان در زمینه تئاتر خیابانی ، محیطی و... نشان داده در برخی استان هایی که زیرساخت فیزیکی مثل سالن را ندارند تئاتر رونق داشته . همچنین تئاتر استان ها با توسعه وسایل ارتباطی دیگر نیازی ندارند منتظر منافعی از مرکز باشند. امروز می توان فیلم نمایش را از طریق اینترنت به جشنواره های سراسر دنیا ارسال کرد. فهرست دسترسی به این جشنواره ها نیز در بخش بان های تخصصی سایت ایران تئاتر موجود است .
امینی در پایان گفت که در سال جدید؛ برنامه شب تئاتر به استانهای دیگر نیز سفر کرده و همچنین در بخشی از هر برنامه به تئاتر استانها پرداخته و از استانهای دیگر نیز مهمانانی خواهند داشت.