خانواده خمسه‌ای خیمه شب بازی سنتی را به نمایش معاصر متصل کرد

به گزارش ایران تئاتر، آیین وداع با پیکر استاد مرتضی شیخ احمد خمسه‌ای صبح امروز سه شنبه 28 فروردین با حضور شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی، دکتر اردشیر صالح پور رئیس یونیمای ایران، اتابک نادری مدیر هماهنگی تئاتر استان ها اداره کل هنرهای نمایشی، امیرحسین شفیعی رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان تهران و جمعی از هنرمندان و علاقه مندان به هنرهای نمایشی برگزار شد.

این مراسم از مقابل منزل استاد مرتضی خمسه ای در شهریار آغاز شد و در ادامه تشییع پیکر این هنرمند به آرامستان بهشت رضوان شهریار صورت گرفت.

اردشیر صالح‌پور رئیس یونیمای ایران در مراسم تشییع استاد مرتضی خمسه ای طی سخنانی در ارتباط با هنر نمایش عروسکی بیان کرد: در ساخت و ساز عروسک های نمایشی همانطور که ملاحظه می کنید که عروسک تنها متشکل از یک تکه پارچه، پنبه و چوب است؛ اما این چوب و این مواد ساده و آسان به مدد روح خلاق هنرمند آفرینشگر جان می یابد، هویت می یابد و ارزش ها را تداوم می بخشد و ماندگاری می یابد. این تمثیلی از ذات آفرینش حضرت باریتعالی است که به نفخه روح خودش به انسان خاکی مقام علوی بخشیده است. این آفرینشگری تمثیل هنر عروسکی قداستش از این باب است که تمثیلی از خلقت و آفرینش است.در هنرهای نمایشی ایران به نظر می آید طبق سوابقی که در شواهد تاریخی باقی مانده است، ما بیش از هزار سال پیش این هنر خیمه شب بازی را به استناد شعر شاعران از فردوسی و خیام و حافظ گرفته تا دوران معاصر داشته ایم. تمامی عناصر هنرهای نمایشی یعنی تخیل،  عروسک به مثابه انسان و نقل و تماشا است که این هنر را می سازد. تماشا در لغت در واقع به معنای با هم راه رفتن است و از مصدر تماشی می آید. بنابراین تماشا تنها به معنای نظاره کردن نیست؛ بنابراین هنرمند نمایش عروسکی همراهی می کند با مردم.  شایدیکی از دلایلی که استاد خمسه ای همواره محبوب بوده اند به خاطر ارتباطات هنری و همین همراهی داشتن بوده است.

این پژوهشگر هنرهای نمایشی در ادامه سخنانش در خصوص ویژگی های هنر خیمه شب بازی گفت: در واقع ما هیچ هنری را به اندازه خیمه شب بازی مردمی نمی دانستیم؛ چرا که خیمه اش در هر کوی و برزن و هر محله ای قرار می گرفته و به ساده ترین شکل با تمامی اقشار مردم ارتباط داشته است. در حقیقت هنر خیمه شب بازی  توسط دو خانوادۀ بزرگ هنرمندان ایرانی است که از دوره قاجار به دوره معاصر و به ما رسیده است. نخست باید از خاندان محترم خمسه ای یاد کنیم که امروز ما با آخرین بازمانده هنرمندان نسل سنتی خیمه شب بازی قاجار که این هنر را برای ما ثبت و ضبط کرده اند وداع می کنیم. خوشبختانه باید عرض کنم در میان شاخه های هنرهای نمایشی تنها گونه از این هنر که به دانشگاه پیوند خورده و با جهان ارتباط برقرار کرده و توانسته دست کم در 52 کشور به لطف و حضور خاندان خمسه ای بزرگوار ، همچنین خاندان احمدی ارائه شود نمایش خیمه شب بازی است. به مدد این خانواده ها بوده که خیمه شب بازی و شخصیت مبارک که شیرین ترین عروسک برساخته نمایش های خیمه شب بازی است، توانسته به همه جهان معرفی شود. بنابراین خانواده نمایش عروسکی جهان مبارک را به  عنوان نماد هنر خیمه شب بازی ایرانی می شناسند.

 امروز مبارک عزادار است؛ امروز خیمه استاد خمسه ای عزادار است. امروز هنرهای نمایشی ایران، یونیمای ایران، انجمن نمایشگران عروسکی و دپارتمان های هنرهای عروسکی ایرانی و این خاندان هنرمند ایران همه عزادارند؛ چرا که ما آخرین نسل هنرمندان سنتی عروسکی را از دست داده ایم. باید از این خاندان محترم و از پدر محترم این خانواده که خوب به خاطر دارم اولین جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی در سال 1368 با حضور شیخ احمد خمسه ای بزرگوار به جهانیان معرفی شد و اکنون ما یکی از کرسی های  جشنواره های جهانی را داریم، باید یاد کنیم و پس از او از فرزندان خلفش استاد رضا خمسه ای و استاد مرتضی خمسه ای. همچنین از فرزندان شریف استاد مرتضی خمسه ای باید تشکر کنیم که این خیمه را همچنان برپا نگه داشته اند و امیدواریم که هنرهای نمایشی همچنان میراث های هنری ما را همچنان در جهان زنده نگه دارد.

صالح پور در بخش پایانی سخنانش در این مراسم گفت: از طرف آقای شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی که به بنده  نیابت دادند مراتب تسلیت اداره کل هنرهای نمایشی را اعلام کنم، همینطور از طرف یونیمای ایران و اتحادیه نمایشگران عروسکی که خود تولیت آن را بر عهده دارم، خانم گلزار محمدی مسئول انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر، خانم پوپک عظیم پور به نیابت از آموزشگران عروسکی دانشگاه تهران این فقدان بزرگ را تسلیت بگویم. همچنین باید از میزبانان فرهنگی هنری این مراسم در شهریار آقای علی پناه، همچنین معاونت امنیتی و سیاسی فرمانداری و دیگر همکاران برای حضور در این مراسم قدردانی کنم. همچنین از شورای شهر و شهرداری شهریار که قطعه هنرمندان بهشت رضوان شهریار را برای منزلت هنرمندان پیش بینی کردند. از جناب حسن رونده که از هنرمندان نمایش عروسکی نیز تشکر کنم؛ چرا که خود شاهد بودم طی این سالیان یکی از افرادی بودند که در مرکز هنرهای نمایشی پایگاه حمایت کننده خاندان بزرگ خمسه ای بودند.

در ادامه این مراسم نیز پس از اقامه نماز بر پیکر استاد مرتضی شیخ احمد خمسه‌ای
صورت گرفت پیکر او در قطعه هنرمندان آرامستان بهشت رضوان شهریار به خاک سپرده شد.