تامین ذائقه مخاطب تئاتر کودک امروز کار سختی است

انوش معظمی در تئاتر در قالب نقش‌های رئال و اسطوره‌ای نظیر رستم جلوه نیکویی داشته است. معظمی با ایفای دو نقش به شدت منفور برای ایرانیان(حرمله و شمر) وارد چالش بزرگی در کارنامه کاریش شده است. این بازیگر با بازی در نقش جهانگیر آدم زخمت و بدون رافت و مهربانی در فیلم کلاشینکف توانسته بدمن موفقی در حوزه سینمای اجتماعی ایران باشد. این بازیگر در اغلب کارهای داود میرباقری از قبیل دندون طلا و مسافر ری بازی داشته است. معظمی همچنین در آثار دیگری مثل قلعه کاوه اثر محمد نوری زاده، مجموعه تلویزیونی جلال الدین به کارگردانی شهرام اسدی، روزی بود روزی نبود اثر محمد مختاری، رستم و سهراب اثر رسول نجفیان، رستم و اسفندیار و مرغ باران به کارگردانی پری صابری، نمایش حوالی تئاتر شهر کاری از فرهادی تجویدی، یک زن یک مرد کاری از آزیتا حاجیان و تئاتر ماه معصوم به کرگردانی کوروش زارعی بازی داشته است. نمایش گربه ای در قصر ملکه ویژه کودکان و خانواده ها است. این نمایش داستان مزرعه‌ای است که چند حیوان در کنار مادر بزرگی زندگی می‌کنند و مادربزرگ این قصه چند روزی به مسافرت می‌رود و دو موش موذی قصد فراری دادن گربه‌ای که در آن مزرعه زندگی می‌کند را در نبود او دارند. عوامل این نمایش عبارتند از: تهیه کننده: پروانه بهرامی، طراح صحنه و لباس: فاطمه زعفرانی، آهنگساز: فرید نوایی، طراح گریم: امیر قادری، طراحی و ساخت ماسک: بتثابه نعیمایی، طراح حرکت: شیلا نوروزی و بازیگران این نمایش به ترتیب عبارتند از: آرزو کشاورز، فرهاد مومنی، فریبا رسولی، عاطفه ترابی، محمد مهدی طاهری، بهروز صفرپور، رویا سلامت، متین ضرابی، پروانه بهرامی، سعید مجاهد پور، اصغر رضایی، مژگان جودکی و شیوا آریایی می باشند. نمایش گربه‌ای در قصر ملکه به نویسندگی و کارگردانی انوش معظمی که مخصوص مخاطب کودک و نوجوان است بعد از اجرای موفقش در پردیس تهران اردیبهشت و خرداد ماه در سالن مهر حوزه هنری روی صحنه اجرا می شود. با او در باره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

در دور دوم اجرای نمایش در سالن مهر چه تغییرات جدیدی اعمال کرده اید؟

تغییرات بسیار جزئی است و فقط درحد چند میزانسن جدید با توجه به مختصات سالن است.

 

آیا همچنان تئاتر کودک جزو دغدغه های اصلیتان است؟

فعالیت در تئاتر را با کار کودک شروع کرده ام و دوست دارم همچنان در این حوزه تجربیاتم را ادامه بدهم.

 

برای اینکه بتوانید به روز برای کودکان نمایش اجرا کنید؛ در اجرای نمایش گربه ای در قصر ملکه چه مواردی را به کار برده اید؟

این تغییرات بسیار گسترده است و کودکان این دوره و زمانه خیلی باهوش هستند و کارمن خیلی سخت تر شده است. البته نکته مهم این است کسانی که می نشینند و  کار شما را قضاوت، بازبینی وممیزی می کنند؛ متر و ملاکشان شرایط دوران کودکیشان است که با وضعیت فعلی زندگی کودکان اصلا قابل مقایسه نیست. این دوستان خود و تفکراتشان را به روز نکرده اند.الان کودک دو – سه ساله وارد فضای مجازی می شود و گیم بازی می کند. به هر حال باید به شرایط توجه داشت و دوستان بازبین نباید دوگانه عمل کنند. در بازبینی این نمایش به یک کلمه(خنگول) ایراد وارد شد و از من خواستند که آن را حذف کنم. به هر حال در سینما اصلا این ممیزی ها وجود ندارد و امیدوارم شرایط بر طبق نگاه شخصی نباشد.

 

با دیدن نمایش و خط سیر اصلی داستان به یاد مجموعه عروسکی جذاب خونه مادربزرگه افتادم. چقدر در اجرای نمایش به این مجموعه رویکرد داشتید؟

قطعا کتاب‌ها از کتبها به وجود می آیند و قصه ها هم از دل قصه ها شکل می گیرند. در آماده کردن متن نمایش به این مجموعه فکر نمی کردم و داستان نمایشم بر اساس یکی از داستان های فولکلور ادبیات کهن ایرانی است و چون این مجموعه از تلویزیون پخش شده است؛ اغلب تصور می کنند که متن این مجموعه اورجینال است. در این مجموعه در بیس کلی حضور حیوانات در مزرعه تم یکسان است و مجموعه داستان های متفاوت اخلاقی روایت شد. در کار ما هم به جذابیت های داستانی و استفاده از پند فکر شده است.

 

در این نمایش شما از شخصیت های جذابی استفاده کردید؟

 شخصیت اصلی این نمایش در گذشته مادربزرگ مهربانی است که اسمش بی بی گل نساء بود و ضمن این که که فضای نمایش بی زمان و مکان است. من در این شخصیت تغییراتی دادم و نامش جوهی آنیلا است که در پرداختش گوشه چشمی به فرهنگ هندی داشتم.

 

در بحث حضور بازیگران در نمایش های کودکانه معمولا به دو شیوه استفاده از ماسک و یا گریم کردن چهره بازیگران استفاده می شود. به چه دلیل شما از شیوه ساخت و استفاده از ماسک استفاده کردید؟

به چند دلیل از ماسک استفاده کردم. این نمایش با حضور تعداد زیادی از عوامل با هزینه شخصی بسیاری برای اجرا آماده شده است. بنابراین اجرا فقط در یک سالن نمی تواند جوابگوی این هزینه های بالا باشد و به همین دلیل بعد از خاتمه اجرا به سراغ اجرای آن در سالن مهر رفتیم و در ادامه برنامه ای برای اجرای پیوسته این نمایش تا پایان سال در سالن های مختلف دارم و چون ممکن است در این اجرا طولانی نمایش، برخی از بازیگران نتوانند در تمام اجراها حضور داشته باشند؛ با وجود ماسک بازیگر دیگری می تواند جایش بازی کند. دلیل بعدی جذابیت وجود ماسک بر چهره بازیگر برای کودکان است. البته این جذابیت برای مخاطب بزرگسال هم وجود دارد. از طرفی در طول سال نمایش های عروسکی و یا نمایش هایی با گریم کردن چهره بازیگران روی صحنه می رود. ماسک به دلیل هزینه زیاد طراحی و ساختش می تواند به غنای نمایش بیافزاید و شاید به دلیل هزینه بالای ماسک کمتر گروه کودکی به سراغش می رود. دلیل مهم بعدی یک دست بودن فضای نمایش است و حتی شخصیت های انسانی نمایش نیز ماسک دارند.

 

حرف پایانی؟

معتقدم اجرای ما خالی از نقص نیست؛ اما قصه درستی برای اجرای نمایش انتخاب شده است و با صرف کلی هزینه و صرف زمان تمرین آن را برای مخاطب آماده کرده ایم و به نظرم حیف است این زحمات دیده نشود. زمانی که برای معرفی نمایش به چند مدرسه مراجعه کردم؛ متوجه شدم مسئولین مدرسه به دلیل چالش های حضور بچه ها بیرون از مدرسه ترجیح می دهند کودکان را به اردو و دیدن کارهای فرهنگی نبرند و تنها تفریح کودکان حضور در حیاط مدرسه است و این حیف است که کودکان، تئاتر مخصوص خودشان را نبینند. اگر این کار به لحاظ مالی شکست بخورد من دیگر رغبتی برای انجام کار کودک ندارم. امیدوارم خانواده ها کودکانش را به تئاتر بیاورند. برای تسهیل حضور بچه ها به صورت جمعی قیمت بلیط در حدود ده هزار تومان است. من در اجرای نمایشم هیچ کم فروشی نکرده ام و با یک نمایش استاندارد و مناسب روبه رو هستند.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی