در حال بارگذاری ...
علی اصغر راسخ راد در گفت‌وگو با ایران‌تئاتر مطرح کرد

آدمیت باید فرای جنسیت به کمال برسد

ایران‌تئاتر: مده آ یکی از متن های جذاب، و پر تعلیق ادبیات نمایشی جهان است که بارها در نقاط مختلف جهان روی صحنه رفته است. مده آ اثر قدرتمند نویسنده کلاسیکِ هم عصرِ سوفوکل و آشیل، اوریپید است که در بستر اجتماعی ساختار شکنی می کند.

نمایش مده آ نمایشی در باره زنان است و در تحلیل روانشناسانه شخصیت مده‌آ با زنی طرف هستیم که در مقابل جیسون خیانتکار، در دنیای فکری-ذهنی خودش شبکه ای قانونمند می آفریند تا بتواند بی عدالتی های پیش آمده را بر اساس قوانینِ سادیسمی اش جبران کند. زن قدرتمند و زیرکی که در روابطش با مردان همواره کسانی را به مبارزه می طلبد که بتوانند با او مقابله کنند. یک شخصیت هیستریک  که همیشه در جستجوی مردی است که توان برابری با او را داشته باشد. جیسون از این حیث نیرویی هم وزن مده آ است اما باز هم به حمایت و مراقبت او نیازمند است و در پایان برای رسیدن به منافع مادیش مده آ را ترک می کند. علی اصغر راسخ راد در اجرایش به سراغ قرائت و ساختار جدیدی از این نمایش نامه می رود و یک رابطه پر نوسان بین سه شخصیت را به مخاطب عرضه می کند. راسخ راد کارگردان، مدرس و نویسنده تئاتر از جمله فعالان تئاتری است که در سال‌های اخیر در حوزه مدیریت هم فعالیت می‌کند. او سه سال مدیر اداره برنامه‌های تئاتر و خانه نمایش بود و اینک در سمت مدیر کانون نمایش های آئینی و سنتی در مرکز هنرهای نمایشی فعالیت می کند.

راسخ راد دانش‌آموخته دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی با گرایش کارگردانی و دانش‌آموخته دانشگاه تربیت مدرس، در مقطع کارشناسی ارشد رشته کارگردانی نمایش است. او پیش از این در سمت‌هایی چون مشاور فرهنگی سازمان نوسازی شهر تهران، مشاور مدیرکل هنرهای نمایشی در امور اجراها و تالارهای نمایشی کشور، کارشناس مسئول هماهنگی تئاتر استان‌ها ، عضو شورای بازبینی و نظارت بر نمایش مرکز هنرهای نمایشی و ... فعال بوده است. سفر به مغرب، پدرانه، آخرین حکایت فرهاد، خورشید و خاکستر، سایکو و سایه تو سایه و رهگذر کوچه های تنگ از جمله نمایش‌هایی است که راسخ راد در سال‌های اخیر روی صحنه برده است.

اغلب نمایش‌های راسخ راد مفاهیم اجتماعی با پس‌زمینه دینی داشته‌اند که  حضوری موفق در جشنواره‌هایی چون تئاتر رضوی و جشنواره بین المللی تئاتر فجر را برای او به دنبال داشته است. 

در خلاصه داستان نمایش مده‌آ آمده است: مریم و همسرش در حال تمرین نمایش مده‌آ هستند؛ مریم نقش مده‌آ را بازی می‌کند و همسرش نیز کارگردان است و سارا دختر جوانی که دانشجوی کارگردانی است نقش دایه را بازی می‌کند اما در این میان کارگردان تعلق خاطری به سارا دارد. نمایش نامه مده آ نوشته مسعود سمیعی با نگاهی به اثر ژان آنوی و اوریپید، دراماتورژی و بازنویسی شده است و ماندانا عبقری طراح حرکت نمایش است. همچنین ابوالفضل سلیمی دربرزی به عنوان طراح صحنه ، پریسا قاسمی طراحی و دوخت لباس، رضا خضرایی طراح نور و غزاله امیرسرداری به عنوان دستیار کارگردان و برنامه ریز با گروه همکاری می‌کنند.

نمایش مده آ پیش از این دربخش اساتید بیست و دومین جشنواره تئاتر دانشگاهی حضور داشت و از اردیبهشت ماه تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفته است و اجرای این اثر تا پایان خردادماه 98 ادامه خواهد داشت.

با راسخ راد درباره اجرای  نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم. 

 

نمایشی که روی صحنه در حال اجرایش هستید درباره گروه نمایشی است که قصد اجرای نمایش نامه مده آ را دارند و اتفاقاتی برایشان رخ می دهد. به چه دلیل از نام مده آ برای اجرای نمایش بهره بردید؟

نمایش نامه مده آ نوشته مسعود سمیعی  بر اساس متن های ژان آنوی و اوریپید، دراماتورژی و بازنویسی شده است. دلیلی که باعت شد نام مده آ را انتخاب کنم ریشه های مشترک میان دو اثر ذکر شده و نمایشنامه آقای سمیعی است. از لحاظ اسطوره شناسی هم این اساطیر تعریف خاص خودشان را دارند .علاقه داشتم تا از این اسطوره شناسی استفاده کنم و در این راستا پیوندی که داستان ما به ریشه های زنانگی دارد هم پرداخته می شود. ماجرای خیانت و عشق و کینه همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته است.

 

مده آ زنی قدرتمند، خشن و سیاس است و بیشتر در حکم یک ضد قهرمان عمل می کند و در مقابل مریم در نمایش شما زنی مهربان و سرشار از مهر مادری و گذشت و قهرمان محسوب می شود و او است که نقش مده آ را بازی می کند؛ آیا قصد تطبیق این دو خصیصه را در این شخصیت داشتید؟

در مده آ ی اوریپید وآنوی عشق تبدیل به نفرت و کینه می شود اما من زنان زیادی را دیده ام که دچار خیانت و بی وفایی همسرانشان شده‌اند ولی ترجیح داده‌اند که مادر بمانند و جان و جوانی شان را وقف فرزندشان کرده اند. در نمایش من مریم جایی  می گوید " آن کس که می زاید، می داند عشق چیست" و یا جایی دیگر می گوید  "آن کس که می کشد چه می داند که زادن چیست؟" بنابراین آدم عاشق نمی تواند هرگز قاتل باشد. در نمایشم تلاش کردم چهره ای از یک ابر زن و ابر انسان نشان بدهم که از عشق به عاشقی و از کینه به گذشتی مادرانه می رسد و این  ادای دینی است به مادرم، همسرم و همه زنان سرزمینم.

 

آیا در نمایش مده‌آ می توانیم به سراغ نشانه های فمینیستی با توجه به ارجاعات متنی در باره شخصیت مقتدر زن و نشان دادن بی مسئولیتی و هوس باز بودن مرد برویم؟

مرد نمایش هوس باز نیست؛ او آدمی است که به انگاره های اگزیستانسیالیستی پیوند خورده و سردر گم است؛ مثل برخی از مردان امروزی  که دقیقا نمی دانند دنبال چه چیزی هستند.

 

آیا به پوچی رسیده است؟

نمی دانم شاید، این مرد در اصل دارای کاستی هایی در شخصیت است و دلیل اصلی زاویه پیدا کردنش با مریم این است که او زن کاملی است. درواقع این مرد در پس ذهنش بیشتر به زنان منفعل علاقه دارد درحالی که مریم اصلا منفعل نیست. مریم زن فعال و دانایی است و به  مسائل زندگی اشراف دارد. به گمانم مردان شرقی اصولا زنان پذیرنده و فرمان بر را بیشتر دوست دارند. بنابر این در پاسخ به سوال قبلی شما باید بگویم اعتقادی به نگره فمینستی ندارم و اهل این قضایا نیستم؛ من در فضای آدمیت هستم، آدمیت باید فرای جنسیت به کمال برسد.

 

آیا مرد در نمایش شما دارای مشکلات روحی روانی است؟

در کتاب وقتی نیچه گریست نوشته اروین یالوم نمونه شخصیتی مردی مشابه با مرد نمایش ما را مشاهده می کنید و مرد برای درمان نزد درمانگری می رود؛ این مرد در تعلیقات، تردیدها و بلاتکلیفی های اگزیستانسیالیستی باقی مانده است و اندیشه هایش در ذهنش معلق مانده است و نمی داند چه چیزی درست و چه چیزی غلط است. مرد نمایش ما نیز چنین است و با اینکه همچنان تعلق خاطری به مریم دارد، اما نمی تواند با او ادامه بدهد.

 

در چند میزانسن بازیگران در فرمی مثلث گونه مرد در راس و دو زن در اضلاعش حضور دارند؛ آیا نمایش مده آ را یک درام عاشقانه هم می توانیم بدانیم؟

به علت فقدان برخی از امکانات نتوانستیم از کف صحنه ای شطرنجی شکل استفاده کنیم و مرد در حکم شاه باید مات می شد و دو زن مثل دومهره شطرنج در کنارش حضور داشتند و البته مثلثی هم که اشاره کردید وجود دارد  اما مدام جای این سه شخصیت در صحنه در حال تغییر است.

 

در تیم بازیگری مده آ از بازیگران جوان استفاده کردید؟

بله، تلاش کردم از جوان های مستعد دانشگاهی در نمایش استفاده کنم و دوست داشتم این جوان ها بتوانند در یک فضای حرفه ای کسب تجربه کنند. متن اصلی نمایش نامه ما فقط سه بازیگر داشت و من برای حضور این بازیگران جوان شیوه اجرای نمایش را با الهام از ویژگی های تئاتر کلاسیک طوری تنظیم کردم تا هم بشود از قابلیت های آن در جهت ایجاد تناسب میان ریخت و درون مایه بهره مند شویم و هم از حضور دانشجویان و هنرجویان تئاتر بیشتر و بهتر استفاده کنیم. البته گفتنی است که طراحی های حرکت سرکار خانم ماندانا عبقری در این راستا به شایستگی در دل اثر نشسته است که بسیار از ایشان سپاسگذارم.

نمایش «مده آ» کاری از گروه تئاتر راچینه هرشب ساعت 20:45 در تالار قشقایی تئاتر شهر به صحنه می رود.

از دیگر عوامل نمایش بازیگران: ماندانا عبقری، علیرضا دهقانی و مینو نوبهاری؛ گروه حرکت: مهیار موجودی، مارال عبدالحسین پور، حسین آیرمی، صدف کشوری، زهرا سماواتی، هلیا تمجیدی، شهراد حسامی، یاسمن رحیمی، سهیل عادلی، هلیا شکریه زاده و کیمیا نوری؛ مشاورین کارگردان: خلیل راسخ راد و علی اکبر موحدی نسب؛ اجرای دکور: جمیل راسخ راد و باربد سلیمی؛ مدیر صحنه: نسترن اسکندرپور؛ عکاسان: اختر تاجیک و علیرضا طهماسبی

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی

 

 

 

 

 




مطالب مرتبط

نظرات کاربران