سکوت در آثار پینتر به معنی حرف نزدن نیست

نویسنده نام نمایش را خیانت به پینتر نهاده است؛ نه از آن روی که از آثار پینتر برداشت کرده باشد هرچند که فضای نمایش به نوعی شبیه به کارهای پینتر است. در واقع نویسنده خواسته با شیوه نوشتاری پینتر به گونه ای  تقابل داشته باشد و هم از این رو نام نمایش را خیانت به پینتر نهاده یعنی؛ خیانت به سبک نوشتاری پینتر. و این البته نمی تواند نام یک نمایش باشد همانطور که موضوع یک نمایش نیست. چرا که عنوان یک اثر نمایشی می باید به لحاظ ساختاری و ربط دراماتیک و توالی و ارتباط موضوعی با نمایش همسان باشد. سبک یک شیوه است و اصولا نمی توان به عنوان یک موضع اصلی از آن استفاده کرد.

نویسنده منطورش تقابل با سکوت معروف پینتر است که درآثار او وجود دارد. به زعم نویسنده و آنگونه که از متن پیداست او سعی کرده که با عدم سکوت و نگارش دیالوگ ها و یا بهتر بگویم حرف های پی درپی این تقابل را ایجاد نماید.

باید گفت سکوت در آثار پینتر به معنی سکوت مصطلح  نیست. یعنی اصلا بدین معنا نیست که در نمایشنامه های پینتر سکوت وجود دارد و یا سکوت جز اصلی آثارش را تشکیل می دهد؛ برعکس در بسیاری از آثار پینتر ما شاهد دیالوگ های کوتاه و بلند پی درپی هستیم.

این برداشت اشتباه مهمترین مورد نمایش نامه خیانت به پینتر و ایده نویسنده است؛ هرچند که شاید این مسئله به آموزهای دانشگاهی برگردد که متاسفانه در این سالهای اخیر به اشتباه می رود و البته نمایش فوق نیز یکی از آثار شرکت کننده در جشنواره دانشجویی اخیر است که در این جشنواره مورد تقدیر نیز قرار گرفته.

باید گفت سکوت در آثار پینتر در جاهایی عین حرف زدن و پرگویی است؛ سکوت او در لایه زیرین متن و عمق شخصیت ها و پرداخت های دراماتیک آثارش وجود دارد.

اگر شخصیتی مد ام حرف بزند از نظر پینتر چیزی برای گفتن ندارد و حرف زدن او عین سکوت است و یا چیزهایی دارد اما شرایط آنگونه نیست که بگوید پس مدام حرف می زند در واقع به نوعی سکوت کرده است یا باز اگر شخصیتی سکوت می کند در واقع شاید حرف های بسیاری برای گفتن داشته باشد اما موقعیتش ایجاب نمی کند وبا نمی خواهد حرف بزند و در جاهایی نمی گذارند که حرفش را بگوید؛ پس یا پرگویی می کند یا حرفش را تغییر می دهد. او باز سکوت کرده است. اگر در جاهایی یک شخصیت ایستا باشد و کم تحرک؛ اما حرف بزند پس او دارد سکوت می کند و... اینها و البته مفاهیم گسترده و پیچیده دیگر از شاخصه های تحلیلی و زیرین مفهوم سکوت در آثار پینتر است. پس ما در آثار پینتر شاهد سکوت به معنی ساکت بودن و حرف نزدن به شکل مصطلح  آن نیستیم و نخواهیم بود. با این اوصاف نام نمایش محلی از اعراب نخواهد داشت. چون همانطور که گفته شد پرگویی در یک نمایش به معنی تقابل یا خیانت به سبک پینتر وسکوت او نیست؛ چون معنی و مفهوم سکوت در آثار پینتر بسیار متفاوت  تر از سکوت رایج است.

اما نمایشنامه از یک موقعیت معمولی شروع می شود و به یک وضعیت پچیده و غیر قابل انتظار می رسد و این می تواند یکی از نقاط قوت کار به حساب آید که اتفاقا در جاهایی شبیه به بخشی از کارهای پینتر است.

موقیعت هایی ابزورد گونه که خاص آثار پینتر هستند؛ هرچند که در نمایش فوق این مهم به درستی از آب در نیامده اما سعی نویسنده در این راستا بوده است.

از متن که بگذریم به کارگردانی می رسیم؛ ایده کارگردانی که تمام نمایش در حین شستن لباس توسط سه شخصیت  صورت می پذیرد خلاقانه و واجد معنایی دراماتیک است. این خود از نقاط قوت اجرایی نمایش محسوب می شود؛ بدین معنی که زندگی این افراد دارای آلودگی و چرکی است و انگار این چرک پاک شدنی نیست. آلودگی ای که می تواند ذهنی و فکری و فرهنگی هم باشد.

در نهایت مخاطب در یک تعلیق قرار می گیرد و با پرسشی ناشی از این  تعلیق تالار را ترک می کند؛ اینکه آیا به واقع خیانتی صورت پذیرفته یا نه. کارگردان و نویسنده این تصمیم را به عهد مخاطب می گذارند. هر چند که کارگردان می توانست با نشانه گذاری های درست و منطقی و دراماتیک بیشتر، مخاطب  را تا حدودی به یک نتیجه نهایی برساند. یادمان باشد تعلیق اصولا با ندادن اطلاعات و الکن گذاشتن ماجرا متفاوت است.

بازی ها نیر به نوبه خود نسبتا طبیعی صورت پذیرفته بود. بازیگران سعی داشتند که راحت به ایفای نقش بپردازند. ارتباط بین سه شخصیت زن، شوهر و برادر شوهر می توانست البته با دقت دراماتیک بیشتری صورت پذیرد به خصوص در وجه پرداخت شخصیت، میزان، حرکات و حالت ها و آکسان های بدنی وبیانی . در هر حال باید گفت شاهد نمایشی خلاقانه بودیم چه به لحاظ متن و چه کارگردانی و اجرا. به گروه خسته نباشید می گویم.