گزارشی از افتتاح و عملکرد سایت ایران تئاتر، سایت مرکز هنرهای نمایشی
تئاتر ایران بالاخره در روزهای سرد زمستانی که گذشت صاحب سایتی تخصصی برای انعکاس و انتقال اخبار و جریانهای روز تئاتر ایران و جهان شد.
فهیمه خضرحیدری: تئاتر ایران بالاخره در روزهای سرد زمستانی که گذشت صاحب سایتی تخصصی برای انعکاس و انتقال اخبار و جریانهای روز تئاتر ایران و جهان شد. سایت ایران تئاتر بیستوسوم دی ماه 1383 با حضور معاون هنری وزارت ارشاد، دی ماه 1383 با حضور معاون هنری وزارت ارشاد، دکتر محمدحسین ایمانیخوشخو، رئیس مرکز هنرهای نمایشی، خسرو نشان، رئیس اداره نظارت و ارزشیابی، فرهاد مهندسپور، مدیرعامل خانه تئاتر، ایرج راد و داود رشیدی افتتاح شد.
هدف اصلی مرکز هنرهای نمایشی از افتتاح سایت اینترنتی تئاتر ایران معرفی تئاتر به عنوان یک جریان مطرح، زنده و فعال است.
خسرو نشان میگوید:« ما به این نتیجه رسیدیم که هر قدر میزان تولید اخبار و اطلاعات از سوی مرکز هنرهای نمایشی بیشتر شود مطبوعات و رسانهها رویکرد مثبتتری نسبت به تئاتر پیدا میکنند و از میزان اخبار و شایعات نادرست جلوگیری میشود.»
رئیس مرکز هنرهای نمایشی همچنین از تشکیل و افتتاح سایت ایران تئاتر به عنوان فرصتی برای جامعه تئاتر ایران یاد میکند تا بتوانند صدای خود را به گوش مسوولان تئاتر کشور برسانند.
اطلاع رسانی در حداقل زمان ممکن، انعکاس صحیح اخبار و اتفاقات، دسترس پذیر کردن عکسهای روزآمد حوزه تئاتر برای افراد علاقمند، مطبوعات و سایر رسانههای دیداری و نوشتاری از اهداف اولیه تاسیس و راهاندازی سایت ایران تئاتر بوده است. ارائه نقد، نظر، تحلیل و مقالههایی تخصصی همگام با جریانهای روز تئاتر ایران و جهان از دیگر هدفهایی است که گردانندگان سایت بر آن تاکید دارند. اینکه سایت مرکز هنرهای نمایشی چقدر در رسیدن به اهدافش موفق بوده است پرسشی است که پاسخ آن را میتوان در میزان مراجعه افراد به سایت و همچنین دیدگاه صاحبنظران نسبت به نوع فعالیت آن جستوجو کرد.
مراجعه به سایت
www.theater.ir ، آدرس اینترنتی بود که همزمان با بیستوسومین جشنواره تئاتر فجر، توجه افراد زیادی را به خود جلب کرد.
دستاندرکاران سایت مدتها پیش از آغاز جشنواره درصدد و مشغول فراهم آوردن مقدمات راهاندازی آن بودند و سرانجام با افتتاح جشنواره بیستوسوم، سایت نیز رسماً افتتاح شد و شروع به کار کرد. محاسبات دقیق کامپیوتری نشان میدهد که از دهم دی ماه تا دهم بهمن ماه 1383، یعنی درست در آغاز افتتاح سایت 216881 نفر از آن بازدید کردهاند. از دهم بهمن ماه تا دهم اسفند 192383 نفر و از آن تاریخ تا روزهای پایانی سالی که گذشت نیز 80179 نفر به سایت ایران تئاتر مراجعه کردهاند.
سایت در جشنواره
همزمان با جشنواره بیستوسوم و حتی پیش از آغاز آن گروه گزارشگران و نویسندگان سایت کار خود را با نوشتن درباره آماده شدن مجموعه بزرگ تئاترشهر، تالار وحدت و سایر مراکز فعال در عرصه تئاتر برای برگزاری جشنواره آغاز کرده بودند. گروههای مختلف تئاتر برای اجرا در جشنواره به سختی و جدیت تمرین میکردند. چراغ سالنهای تمرین تئاترشهر و اداره تئاتر هر شب تا دیر وقت روشن میماند، مهمانها و گروههای حرفهای تئاتر از کشورهای خارجی یکی یکی وارد میشدند و چمدانهایی پر از حرفها و نویدهای تازه را میگشودند. شوق تازهای زیر پوست زندگی تئاتری کشور دویده بود و سایت تازه تاسیس مرکز هنرهای نمایشی باید این جریان را به بهترین شکل ممکن اطلاع رسانی میکرد و پوشش خبری مناسبی برای آن تدارک میدید.
یک دانشجوی تئاتر میگوید:« ما در تهران هستیم و خیلی راحت میتوانیم جریانهای روز را پیگیری کنیم. تازه برای خود ما هم وجود سایت تئاتر به عنوان مرجع و منبعی معتبر برای کارمان بسیار لازم و ضروری است ولی مهمترین کار سایت رساندن اطلاعات و اخبار به علاقمندان شهرستانی است که معمولاً از امکاناتی در حد صفر برخوردار هستند و امکان دسترسی به اطلاعات روز و جریانهایی که در تهران میگذرد را ندارند.»
این دانشجو از قول شهرستانیهای علاقمند به عرصه تئاتر میگوید:« من دوستان شهرستانی زیادی دارم که یا دانشجو هستند و یا بسیار علاقمند به تئاتر و از آن جایی که تقریباً تمام اتفاقات تئاتری کشور ما هم در تهران میافتد اینها اغلب با مشکل رفت و آمد مداوم به تهران مواجه هستند ولی امسال خیلی از این افراد که در دوران جشنواره امکان حضور در تهران را نداشتند با مراجعه به سایت ایران تئاتر در جریان ریز مسائل جشنواره قرار گرفتند.»
گزارش تمرینها، اجراهای مختلف گروههای داخلی و خارجی، نشستها و کنفرانسهای مطبوعاتی، مصاحبه و گفتوگو با بازیگران، کارگردانان و دستاندرکاران خارجی و داخلی و نقد و تحلیل نمایشهای مهم حاضر بر صحنه از جمله فعالیتهای سایت در دوران پرتحرک جشنواره بود.
دانشجوی تئاتر دانشگاه آزاد میگوید:« یک شب ظاهراً برق در تئاترشهر قطع میشود و این مشکل بیسابقه سبب میشود تا اجراها نیمه کاره رها شوند و خلاصه برنامهها به هم بخورد. من که در تهران هستم از این موضوع خبر نداشتم ولی دوستم از آمریکا فردای آن روز به من گفت مگر شما در تئاترشهر تهران سیستم برق اضطراری ندارید؟ و توضیح داد که هر روز به سایت ایران تئاتر مراجعه میکند و اطلاعات روز جشنواره را میگیرد.»
کاربرانی از سراسر جهان
اطلاعات پردازشگر سایت حاکی از آن است که 16/74 درصد مراجعه به سایت از داخل ایران بوده است. پس از ایران ایالات متحده امریکا با 8 درصد مراجعه، آلمان با 6 درصد و انگلستان، فرانسه، هلند و کانادا هر یک با 1 درصد میزان مراجعه قرار دارند.
چیستا یثربی کارگردان و نمایشنامهنویس میگوید:« حضور چنین سایتی برای انتقال آنچه که به اسم تئاتر در کشور ما جریان دارد به خارج از کشور بسیار مهم است. اطلاعات و اخبار این سایت میتواند نشانهای باشد از جریان فعال تئاتر ما برای اهالی تئاتر در کشورهای دیگر جهان که متاسفانه اغلب تئاتر ما را نمیشناسند و اساساً از اینکه ما صاحب تئاتر باشیم شگفتزده میشوند.»
ثبت تاریخ زنده تئاتر
دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا. شیشه تابلوی عنوان دانشکده شکسته و دستی بر حاشیه آن نوشته است:« آسمان کشتی ارباب هنر میشکند!»
دکتر محمود عزیزی مدیر گروه تئاتر این دانشکده است. او ضعف اساسی اطلاعرسانی در زمینه تئاتر را مربوط به حوزه نقد میداند و معتقد است که جای نقد علمی و کاربردی، نقدی که مخاطب را به بهره بردن از کارهای نمایشی دعوت کند در رسانههای ما خالی است و ضمن اینکه گردانندگان سایت را به نظم، تفکر و برنامهریزی بیشتر دعوت میکند، میگوید:« گزارشهای سایت گزارشهای بسیار خوبی هستند در حد خودشان و خیلی خوب مسائل این حوزه را تحت پوشش قرار دادهاند. نتیجه کار هم به نظر من رضایت بخش است. منتها در حوزه نقد باید کمی بیشتر کار شود. نقدهایی که در سایت دیدهام نقدهای خوبی بودهاند ولی بیش از این باید باشند. نقد باید نوعی اکتشاف باشد و بتواند گروههای مختلف را کشف و معرفی کند و به این ترتیب به کار مصرف کنندگان کالاهای فرهنگی بیاید.»
دکتر محمود عزیزی همچنین با توجه به بحران مخاطبی که در حوزه تئاتر وجود دارد بر نقش رسانههایی مثل سایت ایران تئاتر در جذب افراد به این هنر تاکید میکند و میگوید:« چنین کارهایی سبب ایجاد ارزش افزوده میشوند و مهمترین سایت هم این است که تاریخ زنده فعالیتهای فرهنگی و هنری ما را ثبت کرده است. تئاتر وجدان بیدار یک سرزمین است و دوستان و همکاران سایت با ثبت روزمره این جریان این امکان را برای آیندگان به وجود میآوردند که بر مبنای همین دادهها و مستندات آمار مشخصی را رقم بزنند.»
دکتر محمود عزیزی در پاسخ به این سوال که استقبال دانشجویان رشته تئاتر و ادبیات نمایشی از سایت چگونه بوده است، میگوید:« دانشجویان ما بچههای علاقمند و خلاقی هستند ولی اکثراً امکان دسترسی به اینترنت را ندارند! و اگر داشته باشند حتماً از سایت استفاده بسیار مفیدی میتوانند بکنند.»
نقش سایت در مطبوعات
معمولاً صفحه تئاتر در بیشتر نشریات و روزنامههای ما هویت تعریف شده و متمرکزی نداشته است. اغلب و در بهترین حالت در بسیاری از روزنامهها، ستونی در صفحات هنری به انتقال اخبار و جریانهای تئاتری اختصاص داده شده و علاقمندان پیگیر حوزه تئاتر در کمتر روزنامهای خواننده صفحهای پر و پیمان و مفید در ارتباط با تئاتر بودهاند.
آمار نشان میدهد که از زمان افتتاح سایت ایران تئاتر اکثر روزنامهها از مطالب مختلف از جمله گزارشها، نقدها، خبرها و تحلیلهای آن استفاده کردهاند.
و این خود نشانه آن است که فرهنگ استفاده از رسانهای که به صورت تخصصی در زمینه تئاتر کار میکند کمکم نزد روزنامههای مختلف جا میافتد.
روزنامههای شرق، هموطن سلام، ابرار، بانیفیلم، همبستگی، اعتماد، ایران، همشهری، حیاتنو، اقبال، آفتاب یزد، خراسان، آفرینش، فرهنگ و آشتی، جامجم، صدای عدالت، ابتکار، حسبان و… از جمله روزنامههایی هستند که به طور مستمر و یا غیر مستمر از مطالب سایت در صفحات خود استفاده کردهاند.
چیستا یثربی که تاسیس سایت ایران تئاتر را یک اتفاق در عرصه تئاتر میداند، میگوید:« همان یک ستون هم به تئاتر اختصاص داده میشد در بسیاری از نشریات ستون مردهای بود که اغلب از روی یک یا دو خبرگزاری عمومی که اخباری هم درباره تئاتر داشتند برداشته میشد، کافی بود یکی از این خبرگزاریها اشتباهی داشته باشد تا این اشتباه در تمام روزنامهها تکرار شود. اما اکنون وجود یک سایت تخصصی با هویت مشخص تئاتری انعکاس جریانهای این حوزه را در مطبوعات هم روز آمدتر و بهتر کرده است.»
اولین قدمهای حرفهای
یکی از اقدامات اولیه سایت گردآوری و آرشیو اطلاعات درباره همه گروههای فعال تئاتر بود. شناسایی تکتک افراد گروه، پرکردن فرمهای مختلف اطلاعرسانی، تشکیل پرونده سوابق کاری، زندگینامه و… همراه با عکس هنرمندان از جمله فعالیتهایی بود که در این پروژه میگنجید. دستاندرکاران سایت کوشیدهاند تا مجموعهای کامل از اطلاعات را در آرشیو خود ثبت کنند و به این ترتیب مرجعی مستند برای اعضای خانواده تئاتر فراهم آوردند. این اقدام که با استقبال گروههای تئاتر، بازیگران و کارگردانان زیادی رو به رو شد از نگاه بسیاری از فعالان حوزه تئاتر اقدامی حرفهای و هم عرض فعالیتهای سایتهای خوب تئاتر و سینمای جهان ارزیابی شد.
بدون موضعگیری شخصی
در جهان امروز ارتباطات تودهای یا رسانهای(mass communication ) نقش بسیار مهمی در زندگی انسانها بازی میکنند. سایتهای اینترنتی، وبلاگها، چت رومها و در مجموع فضای مجازی سایبر دریچههای تازهای را به روی انسانها گشوده است که شاید به هیچوجه نتوان حضور و تاثیر آن را انکار کرد. در ایران نیز با توجه به بافت جوان جمعیت پدیده اینترنت به سرعت حضور قاطع خود را در زندگی روزمره افراد اعلام کرد ولی گفته میشود که در میان افراد جا افتادهتر از نسل قبل استقبال از کامپیوتر و ارتباطات وسیع و شگفتانگیز عالم اینترنت همچنان ضعیف است.
چیستا یثربی میگوید:« متاسفانه اهالی تئاتر زیاد اهل اینترنت و کامپیوتر نیستند ولی جوانترها که بیشتر پیگیر این قضایا هستند اطلاعات بسیار مفیدی را میتوانند از سایتها بگیرند.»
فرشید ابراهیمیان نیز با توجه به همهگیر شدن کامپیوتر وجود چنین سایتهایی را نوعی ارتباط مدرن قلمداد میکند و تاکید میکند:« در چنین فضاهایی معمولاً همه چیز خیلی نرم و روان مطرح میشوند و رسانه حالت تریبون یک جای خاص را به خود نمیگیرد. به نظر میرسد سایت ایران تئاتر هم که تا به حال عملکرد بسیار خوبی داشته است سعی کرده فراتر از موضعگیریهای معمول به کار فرهنگی بپردازد و تاکنون که هیچ موضع غیرفرهنگی و غیرهنریای در اخبار و گزارشها و مطالب آن اتخاذ نشده است.»
ابراهیمیان رسیدن به چنین حدی از کار حرفهای را یک حسن مهم میداند و معتقد است که نباید دیدگاهها و مسائل را از فیلترهای خاص عبور داد. سایت تاکنون بدون تمجید یا تکذیب صرفاً مسائل را به همان شکلی که بودهاند منعکس کرده است و از این بابت باید از همکاران این مجموعه تشکر کنیم و دست آنها را به گرمی بفشاریم.»
پاتوق ما تئاتریها
گزارش تمرینها، اجراها، نمایشنامهخوانیها، نشستها، همایشها، اخبار روز تئاتر ایران و جهان، گفتوگو با بازیگران، کارگردانها، نمایشنامهنویسان، مسئولان اجرایی، پیگیری مشکلات اهل تئاتر، نقد آثار و اجراها، مقالات تحلیلی، معرفی چهرههای تازه، اعلام برنامههای آینده در حوزه تئاتر و خلاصه هر آنچه که به تئاتر و نمایش در ایران و جهان مربوط است، در دایره کار سایت ایران تئاتر میگنجد.
بابک محمدی نمایشنامهنویس و کارگردان، میگوید:« مطالبی را که باید در ده روزنامه پیگیری کنید با یک بار مراجعه به سایت به صورت تخصصیتر و حرفهایتر میبینید.» او ضمناً جای خالی اخبار و گزارشهای تئاتر در شهرستانها را در مجموع کار سایت پررنگ میبیند و تاکید میکند:« در زمینه تئاتر شهرستانها باید بیش از اینها کار شود و علاوه بر این سایت میتواند در انتقال برنامهریزیهای دولتی در زمینه کار تئاتر نیز بسیار موثر و مفید باشد.»
بابک محمدی میگوید:« سایت محل رفت و آمد اهل تئاتر و پاتوق خوب همه ما تئاتریهاست!»