گزارشی درباره مدیریت هنری تالارها
مدت زیادی نیست که زمزمه‌هایی درباره طرح مدیریت هنری تالارهای زیر نظر مرکز هنرهای نمایشی می‌شنویم. زمزمه‌هایی حاکی از اینکه بعضی از مدیران که قرار است از بین اهالی هنرهای نمایشی انتخاب شوند، انتخاب شده‌اند، یا پیشنهادهایی به آنها شده است.
گلی مقیسه:
مدت زیادی نیست که زمزمه‌هایی درباره طرح مدیریت هنری تالارهای زیر نظر مرکز هنرهای نمایشی می‌شنویم. زمزمه‌هایی حاکی از اینکه بعضی از مدیران که قرار است از بین اهالی هنرهای نمایشی انتخاب شوند، انتخاب شده‌اند، یا پیشنهادهایی به آنها شده است.
مدیر روابط عمومی تئاترشهر به محمد بهرامی در جواب این سوال که چه کسانی برای مدیریت تالارهای تئاترشهر انتخاب شده‌اند،گفت:«به افرادی پیشنهاد داده شده است اما تصمیم قطعی در این باره گرفته نشده است. ظرف یکی دو هفته آینده اسامی مدیران تالارها اعلام می‌شود.»
آن چه در این گزارش به آن پرداخته شده است، گفت‌وگو با چند نفر از اهالی تئاتر و اینکه چقدر آنها راجع به این طرح اطلاع دارند. البته به محض اینکه جزئیات بیشتر این طرح و مدیران تالارها مشخص شوند، بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
مدیریت آنها کاملاً استقلال دارد
چیستا یثربی کارگردان و نویسنده تئاتر، ضمن اشاره به ناآشنا بودن جزئیات این طرح برایش، بیان کرد:«درباره مدیریت هنری تالارهای نمایشی در خارج از کشور چیزهایی شنیده‌ام و می‌دانم که مدیریت آنها کاملاً استقلال دارد یعنی مدیر هر تالار درباره نمایش‌ها، زمان کار و باقی مسائل‌اش مستقلاً تصمیم می‌گیرد. اما فکر نمی‌کنم چنین چیزی در ایران صادق باشد.»
یثربی در تایید حرف‌های خود گفت:«در پرس‌وجویی که از دیگر دوستان کرده‌ایم، می‌دانم باز هم برای هر اجرا به غیر از مدیر تالار باید مدیران مرکز هنرهای نمایشی نیز موافقت کنند.»
وی در ادامه افزود:«همه نقش‌ها در تئاتر ما به یک یا دو نفر ارجاع داده می‌شود. ایجاد نقش‌های جدید فقط دیوان سالاری را بیشتر می‌کند.»
این نمایشنامه نویس معتقد است:«اگر گروه‌هایی در طول سال برای هر سالن مشخص شوند و برنامه‌های آنها فقط با مدیر سالن هماهنگ شود، طرح مدیریت هنری سالن‌ها خیلی خوب است در غیر این صورت فقط دست در کار زیاد می‌شود و بوروکراسی مطرح می‌شود.»
کار خیلی سختی است
محمودرضا رحیمی، یکی از کارگردانان تئاتر که شنیده‌ها حاکی از پیشنهاد مدیریت یکی از تالارها به وی است، در این باره می‌گوید:«همه چیز در حد تئوری است. اگر قرار باشد این اتفاق برای من بیفتد، خیلی مطمئن نیستم چرا که کار خیلی سختی است.»
رحیمی با بیان این مسئله که این طرح، کار پردرسری خواهد بود، ادامه داد:«این طرح فعلاً یک توصیف کلی است باید روی جزئیات آن بیشتر بحث کرد. الان نمی‌شود خیلی راجع به آن صحبت کرد. اما آن چه مشخص است این است که تئاتر ما به چنین مقولاتی عادت ندارد. در گذشته هنرمندان با یک مدیر در ارتباط بودند و با اجرای این طرح با شش ـ هفت مدیر درگیر خواهند شد. شاید دردسرها بیشتر شود.»
مهرداد رایانی‌مخصوص، یکی دیگر از هنرمندان هنرهای نمایشی در این باره می‌گوید:«استقلال برای سالن‌های تئاتر خیلی خوب است، مشروط بر اینکه جدا از اختیارات مدیران، ضوابط و اساسنامه مشخصی داشته باشد. ضوابطی که مشخص کند مدیر هنری باید چه شرایطی داشته باشد که جواب نه نشنویم.»
وی در ادامه اظهار کرد:«باید نحوه کار کردن و بودجه‌ای که به آن اختصاص می‌یابد مشخص شود. و در ضمن جایگاه قشر نوپایی که فارغ‌التحصیل تئاتر هستند در این بین کجاست. به هر صورت فقط مشخص بودن اساسنامه است که می‌تواند از رابطه‌ای شدن کار جلوگیری کند.»
سیامک احصایی، طراح صحنه و کارگردان تئاتر که مدیریت تالار چهارسو به وی و آتیلا پسیانی پیشنهاد شده است، چنین می‌گوید:«هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است و ابلاغ رسمی صورت نگرفته. این طرح خیلی پراکنده است. اجازه بدهید وقتی این اتفاق رسمی‌تر شد راجع به آن صحبت می‌کنیم.»
بررسی ریشه‌ای و جامع
البته جای گفتن ندارد که آتیلا پسیانی نیز هیچ وقت مصاحبه نمی‌کند تا نظر وی را در این رابطه داشته باشیم.
سهراب سلیمی، بازیگر و کارگردان تئاتر هم از کسانی است که جای خالی چنین طرحی می‌گوید و معتقد است:«مدت زیادی است که راجع به مدیریت هنری تالارها صحبت می‌شود اما این طرح نیازمند بررسی ریشه‌ای و جامع است.»
سلیمی با اشاره به اینکه اگر مدیریت هنری در سطح تئاتر کشوری باشد باید برای آن به صورت دقیق برنامه‌ریزی شود، بیان کرد:«باید دید سیاست این طرح فقط در مورد سالن‌های تئاتر شهر است یا خیر. اگر جواب مثبت باشد که تئاترشهر به جز در سالن اصلی و چهارسو، سالن‌های دیگرش در حقیقت سالن تمرین نمایش هستند نه اجرا و نیازمند مدیریت نیستند.»
وی در ادامه افزود:«این طرح اگر در سطح تئاتر کشور باشد، خیلی مناسب است البته اگر قانونمند باشد. یعنی برنامه بودجه آن و برنامه‌ها و سیاست‌های کوتاه مدت و بلند مدت آن مشخص باشد. نه اینکه باعث شود جریان سلیقه‌ای به سراغ تئاتر بیاید.»
سلیمی با اشاره به خصوصی سازی تئاتر کشور گفت:«سالن‌های سینما هم مدیریت دارند اما نوع آن کاملاً متفاوت است. مدیریت سالن‌های سینما بیشتر انضباطی است اما مدیریت در سالن‌های تئاتر پیچیده‌تر و وسیع‌تر است. وقتی می‌شود راجع به مدیریت صحبت کرد که حرف خصوصی سازی قبلاً زده شده باشد وگرنه بحث مدیریت دولتی پیش می‌آید که قبلاً هم داشته‌ایم و مسئله تازه‌ای نیست.»
حسین سحرخیز که این روزها مشغول اجرای”وارطان آهنگر” در حوزه هنری تبلیغات اسلامی است و به قول خودش کمتر به سراغ مرکز هنرهای نمایشی آمده است، از این طرح کاملاً بی‌اطلاع است اما معتقد است:«اگر این مدیریت با استقلال رسمی باشد، اتفاق جدیدی خواهد بود.»
کیوان نخعی مدیر سابق تالار سنگلج مدیریت هنری را لازمه تئاتر دانست و درباره وظیفه مدیر هنری گفت:«مدیر هنری باید یک نفر از خود اهالی تئاتر باشد یعنی خودش سابقه کارگردانی، بازیگری و.... داشته باشد و گروه‌های تئاتری را بشناسد و بتواند آنها را جذب کند.»
وی در ادامه بیان کرد:«مدیر هنری می‌تواند در جذب گروه‌ها و تقسیم کارهای تالارها موثر باشد. اما مشروط بر اینکه مدیریت هنری و سرپرستی تالار یک نفر نباشد. چرا که کارهای اداری و اجرایی بسیار وقت گیرند. منظور من مدیر هنری است نه مسئول سالن.»