تاسیس بنیاد نمایش‌های ایرانی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است
داوود فتحعلی بیگی: صحنه قدیمی اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در فضایی مانند تکیه‌ها، میدان بزرگ وسط قهوه‌خانه‌های قدیم یا روی حوض خانه‌ها بوده است اما اکنون این آثار در تماشاخانه سنگلج روی صحنه می‌روند. تماشاخانه سنگلج با مدل فرنگی ساخته شده و نمایشگران آیینی و سنتی به اجبار در آنجا مشغول به فعالیت هستند.
ما اکنون نیاز به تماشاخانه‌ای داریم که نمایش‌ها در حلقه میانی تماشاگران اجرا شود؛ چراکه وقتی نمایش‌های آیینی-سنتی را در ساختار فرنگی اجرا می‌کنیم، دیگر ساختار صددرصد سنتی نداریم و به همین جهت بخشی از قرار و قاعده‌های این گونه نمایشی تغییر می‌کند.
بر این اساس قطعا ایجاد بنیاد نمایش‌های ایرانی ضرورت و اهمیت بسیار فراوانی دارد و برای تشکیل این بنیاد ملی پیش از هرچیز نیازمند تعریفی درست از تئاتر ملی هستیم.
برخی بر این باورند که ما نمایش ملی نداریم، این ذهنیت از جایی شکل می‌گیرد که آن‌ها تنها به ساختار درام غربی آشنایی و توجه دارند.
اما لازم است بر این نکته تاکید داشته باشیم که ما در تاریخ و فرهنگ خودمان نمایش ملی داشتیم. بهترین تعریفی که تاکنون از نمایش ملی شنیده‌ام از زنده‌یاد دکتر جلال ستاری است. ایشان می‌گفتند هر پدیده نمایشی که اقوام مختلف یک کشور در شکل‌گیری آن سهیم باشند، نمایش ملی است. اشکال مهم نمایش‌های ملی ما شامل نقالی، تعزیه و تخت حوضی است و در بخش نمایش‌های عروسکی نیز میتوان از خیمه شب بازی و عروسک دستکشی جیجی ویجی نام برد.
اگر ما در تعریف نمایش‌های ملی به یک وجه مشترک برسیم، بدون شک برای تاسیس بنیاد نمایش‌های ملی نیز عملکرد بهتری خواهیم داشت. این بنیاد می‌تواند در بخش آموزش، پژوهش و آفرینش تاثیر به‌سزایی داشته باشد و تاسیس آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. البته تاکید می‌کنم ما علاوه بر مکان اجرا و رسیدن به تعریف مشترک از آثار نمایش ایرانی باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که از واژه تئاتر که واژه‌ای غربی است در نام این بنیاد استفاده نکنیم.
اکنون اشکال نمایش ایرانی به مرور زمان در حال فراموشی هستند و حتی فضایی برای آموزش آن‌ها نداریم. این نمایش‌ها در حال حاضر تنها به برکت جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی مورد توجه قرار گرفته‌اند و متاسفانه از دید دانشکده‌های نمایشی هم مغفول مانده و جایگاهی ندارند.
در کنار تاسیس بنیاد ملی نمایش‌های ایرانی، وزارت علوم باید نسبت به تشکیل رشته نمایش‌های ایرانی اقدام کند. در هر حال توجه به بنیاد نمایش‌های ملی اتفاق خوش یمنی است که بهتر است در یکی از بناهای تاریخی و سنتی که از ویژگی‌های متناسب با ساختار این گونه نمایشی برخوردار بوده و همچنین در دسترس و محل گذر مردم باشد، تاسیس شود.
بی‌شک تشکیل بنیاد ملی نمایش‌های ایرانی به منظور توجه به آموزش، پژوهش و آفرینش کار سختی نیست و تنها نیازمند یک اقدام و اراده ملی است.
