هنرمندی که هیچ کاری جز بازیگری نکرد

به گزارش ایران‌تئاتر، آیین نکوداشت و نام‌گذاری سالن اصلی پردیس ملت به نام علی نصیریان، شامگاه روز پنجشنبه هفدهم اسفند با حضور تعدادی از هنرمندان عرصه‌های مختلف برگزار شد.

در این مراسم از کتاب زندگی و آثار علی نصیریان که به قلم نگار حسینی نوشته و توسط انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده است، رونمایی شد.

پژمان بازغی که اجرای این مراسم را به عهده داشت در ابتدا خبر داد که مدیران موسسه تصویر شهر و پردیس سینمایی ملت تصمیم گرفتند سالن ۹ این سینما را به نام علی نصیریان نام‌گذاری کنند.

او با بیان گزیده‌ای از تاریخچه زندگی علی نصیریان گفت: «نسل ما به همراه شهاب حسینی خیلی خوش شانس هستیم که در این دوره به دنیا آمدیم و تمام این بزرگان را از نزدیک دیدیم و از روی دست‌شان تقلب کردیم و از آن‌ها درس آموختیم.»

این بازیگر و مجری با ابراز امیدواری نسبت به اینکه نسل آینده احترام به پیشکسوتان هنرهای نمایشی را یاد بگیرد، ادامه داد: «این نسل باید بداند که چقدر آقای نصیریان به سختی توانست جای خود را میان مردم باز کند. حتی در بخشی از کتاب هم به نقل از این هنرمند آمده است که «جای نمایش هم نداشتیم و در خرابه‌های پارک شهر به همراه جوانان علاقه‌مند به تئاتر جمع می‌شدیم و تمرین می‌کردیم.»

نصیریان؛ دردانه‌ای که به وجودش می‌بالیم

در ادامه شهاب حسینی با بیان اینکه افتخار می‌کند در این مراسم حضور دارد، گفت: «صحبت کردن درباره استاد نصیریان مانند این است که یک برکه کوچک بخواهد درباره اقیانوس صحبت کند. من خطاب به هم‌نسلانم و نسل‌های آینده صحبت می‌کنم؛ چنانچه دنبال یک الگوی مشخص، واضح، ملموس و قابل درک می‌گردید تا شکوه حضورتان را در فضای حرفه‌ای رقم بزنید، آقای نصیریان بهترین نمونه چنین الگویی هستند.»

حسینی درباره تجربه همکاری با نصیریان ادامه داد: «وقتی این افتخار را داشتم که در محضرشان در سریال «شهرزاد» شاگردی کنم و در نمایش «اعتراف» به من اعتماد کردند، بیش از آموختن تکنیک‌های بازیگری از ایشان منش، مرام، رفتار، ادب و شخصیت را آموختم. آقای نصیریان دردانه‌ای هستند که همواره به وجودشان می‌بالیم و به قول پژمان عزیز خداراشکر می‌کنیم که هنگام تکامل شخصیت با وجود محدودیت‌ها بزرگانی مانند نصیریان ما را پروراندند. استاد! امیدوارم سایه شما بر سر ما مستدام بماند.»

آقای نصیریان شما به من احتیاجی ندارید

در ادامه این مراسم بهمن فرمان‌آرا  با یادی از جای خالی داریوش مهرجویی گفت: «آقای نصیریان سمبل فردی است که در اجتماع هم زندگی و هم کار هنری اش را همیشه درست انجام داده و حاشیه نداشته است. چیزی که امروز می‌بینیم، مردی است که باعث افتخار تئاتر مملکت ماست و بسیار مفتخریم که چنین شبی جمع شدیم تا از ایشان تشکر کنیم و برای کتاب نفیس چاپ شده خوشحال باشیم، اما خیلی چیزها باعث می‌شود که خوشحالی ما همیشه اشکالی داشته باشد.»

او ادامه داد: «آقای نصیریان ما جزو طرفداران صددرصد شما هستم و شما به من احتیاجی ندارید، چون خیلی مهم هستید و امشب جمع شدیم تا تشکر کنیم و امیدوارم من را هم مثل بقیه قبول کنید که برای دست‌بوسی آمدم. ما به شما افتخار می‌کنیم.»

وقتی قلب تماشاگر متوقف می‌شود

علی دهکردی، مدیرعامل خانه سینما هم درباره نصیریان گفت: «کاش جای توسل به کلمات برای صحبت درباره نصیریان، دستگاهی وجود داشت که روی قلب‌مان بگذاریم و تمام آنچه در قلب و باطن ما درباره آقای نصیریان وجود دارد، شکل بگیرد.»

او با اشاره به تکنیک بازیگری نصیریان ادامه داد: «آقای نصیریان در استفاده از مجموع فنون بازیگری اعم از زبان بدن و احساس در جایگاه بی‌نظیر و خارق‌العاده‌ای هستند. وقتی زیر پلک چشم آقای نصیریان در سریال «شهرزاد» تکان می‌خورد، قلب تماشاگر متوقف می‌شد.»

این هنرمند افزود: «می‌خواهم درباره آقای نصیریان صحبت کنم که چون دست به قلم بردند، توانستند آثاری را خلق کنند که به قدری فاخر است که بزرگانی مانند مهرجویی وسوسه شدند تا نمایشنامه ایشان را به فیلم تبدیل کنند. وقتی به وجود کلی هنرمندی مانند نصیریان فکر می‌کنیم، همه این‌ها در برابر شخصیت واقعی و مجموع حضور و وجودشان کم است؛ آقای نصیریان که امروز «کلیله و دمنه»، «قابوسنامه»، «عالی‌قاپو»، «سی‌وسه‌پل» و تخت جمشید ایران و فخر هنر یکپارچه ایران است. اگر بازیگری هست که هنوز نتوانسته در کنار آقای نصیریان بازی کند و از حضورش بهره ببرد، چیز بسیار مهمی در بازیگری‌اش کم دارد. اگر ایشان اجازه بدهند از طرف انجمن مفاخر از وجودشان تقدیر شود و آرزوی قلبی خودم این است که خورشید وجودشان منور و تابناک باشد و خوشحالیم که توانستیم با ایشان کار کنیم.»

نصیریان بهترین الگوی نسل امروز و آینده است

داریوش مؤدبیان نویسنده، مترجم، مدرس و بازیگر تئاتر و سینما گفت: «این کتابی که خانم نگار حسینی آماده کردند و داوود موسایی ناشر آن بود و چندسالی به دلیل جمع آوری اسناد و مدارک طول کشید، تازه قدم اولی است که در زمینه تاریخ شفاهی برداشته شده است. تاریخ شفاهی باید مدون شود تا تأثیرگذار باشد. بسیاری از کتاب‌هایی که راجع به بازیگری، تئاتر و هنر و سینماست، به شکل خاطره‌ای است و هنوز بزرگان اهل فن بازیگری برای آماده کردن متنی تأثیرگذار، به سختی کاری را پیش می‌برند. این کتاب به چهار سطح از کار آقای نصیریان در سینما و تلویزیون می‌پردازد که یک موضوع آن درباره آقای نصیریان و شخصیت والای انسانی ایشان می‌شود. به هرحال آقای نصیریان بهترین الگو برای نسل ما و آینده است.»

تئاتر؛ غیرقابل تکثیر و ارتباطی منحصر به فرد، انسانی و دوطرفه 

علی نصیریان در ادامه گفت: «دوستان در این جمع صحبت‌هایی درباره من کردند که من اصلاً آرزو نمی‌کردم و نمی‌کنم؛ چون از بچگی نمایش را دوست داشتم و مادرم ساز تنبک و دف می‌زد و بعضی اوقات که دف می‌زد با او آواز می‌خواندم و آنچه انجام دادم آرزوهای خودم بوده است پس انتظار مدح و ثنا ندارم. آمدند گفتند که می‌خواهند خیابانی را به نامم کنند، اما مخالفت کردم چون نویسنده بزرگی گفته وقتی رمان را خواندی بینداز و برو و ما هم همین طور هستیم.»

او با بیان اینکه علاقه به کارهای نمایشی از کودکی در او شکل گرفت، ادامه داد: «پس از تشکیل گروه تئاتر در دبیرستان، برای اینکه بدانم کدام تئاترها شاگرد می‌گیرند، پی‌درپی به گروه‌های تئاتری مراجعه کردم تا اینکه بالاخره جامعه باربد درخواست زد و به تئاتر سعدی رفتم.»

نصیریان با اشاره به تشکیل تئاتر سعدی و حضور تأثیرگذار عبدالحسین نوشین به عنوان نقطه عطف تئاتر ایران، گفت: «عبدالحسین نوشین- از اعضای حزب توده - از داخل زندان تنها کتاب تئاتر را نوشت؛ یعنی در سال ۱۳۳۰ فقط یک کتاب تئاتر داشتیم و این‌ها جزو تاریخ شفاهی ماست.»

این استاد عرصه هنر و بازیگری با بیان اینکه در آن زمان تئاتر سعدی مغایر با تئاتر لاله‌زاری بود، افزود: «در کودتای ۲۸ مرداد تئاتر سعدی را آتش زدند و کلاس‌های ما به هم خورد. پس از به آتش کشیده شدن تئاتر سعدی، به هنرستان هنرپیشگی رفتم. یک مدرسه تئاتر در ایران بود که سیدعلی خان نصر در مؤسسه پرورش افکار آن را تأسیس کرد. در آن زمان با تمام چیزهای سنتی مثل تعزیه و تخت‌حوضی مخالفت می‌شد؛ به عنوان مثال، تکیه دولت را که یک جای تاریخی بود، کوبیدند و تبدیل به بانک ملی کردند. این‌ها جزو بی‌مبالاتی‌های افرادی بود که در آن دوره حضور داشتند. در آن زمان نه رادیو و نه تلویزیون بود و همین تخت‌حوضی را در عروسی‌ها اجرا می‌کردند.»

این بازیگر پیشکسوت درباره علت شکل گرفتن تعزیه توضیح داد: «واقعه کربلا را که روضه‌خوان‌ها می‌گفتند، اما تعزیه بیشتر برای تأثیرگذاری تجسم وقایع کربلا روی مخاطب ساخته شد چرا که تأثیر تجسم خیلی بیشتر از هر نوع نطق و خطابه‌ای است. به همین دلیل بخشی از بدن اسب را رنگ قرمز می‌کردند تا تبدیل به ذوالجناح -اسب سیدالشهداء (ع) - شود و زمانی که او وارد مجلس می‌شد مردم از جا کنده می‌شدند و این تأثیر تجسم و هنرهای نمایشی است؛ بنابراین تمام کارهایی را که انجام دادم، خودم دوست داشتم و جزو آرزوهایم بود و منتظر مدح، تعریف و تمجید نبودم.»

نصیریان تصریح کرد: «هیچ کار دیگری در عمرم به جز بازیگری انجام ندادم و فقط مدت کوتاهی در مدرسه ابراهیم بنی احمد معلم شدم. یک بار جمشید شیبانی موقعی که «آقای هالو» را بازی کرده بودم، من را در اداره هنرهای دراماتیک دید و گفت خودت بیا این را بساز و فیلمش کن؛ گفتم من کارگردان فیلم نیستم و بیشتر علاقه‌مند به بازیگری و ارتباط انسانی با تماشاگر هستم. به همین دلیل، تئاتر یک چیز غیرقابل تکثیر و شامل یک ارتباط منحصر به فرد، انسانی و دوطرفه است و من نیز از اول عاشق این موضوع بودم.»

این مراسم با حضور تعدادی از چهره‌های شاخص فرهنگی و سینمایی همچون شهاب حسینی، علی دهکردی، محمود دولت‌آبادی، بهمن فرمان‌آرا، داریوش مؤدبیان، جلال معیریان، گوهر خیراندیش، محمد متوسلانی، پژمان بازغی، بانیپال شومون، بهروز رضوی، شمسی فضل‌اللهی، صبا سهیلی، بهاره افشاری، فرزین محدث، اسماعیل محرابی، ابوالحسن داوودی، بیتا منصوری، سهیل کریمی، علی نیک‌رفتار، احمد مسجد جامعی، علیرضا تابش، سیدجمال ساداتیان و داوود موسایی در سالن نصیریان پردیس سینمایی ملت برگزار و در پایان از کتاب زندگینامه علی نصیریان رونمایی شد.

در پایان مراسم کلیپی از هنرمندانی چون ژاله علو، محمود دولت‌آبادی، پرویز پرستویی، شهاب حسینی، الناز شاکردوست، سروش صحت، حبیب رضایی، گوهر خیر‌اندیش و بهاره افشاری پخش شد که با بیان خاطرات، درباره ویژگی‌ها و جایگاه علی نصیریان سخن گفتند.