جریانی هنری که به راه افتاده است
بیم و امید گروه‌های تئاتر استانی از اجرا در پایتخت
در حالی که این روزها سه نمایش از شهرهای شیراز، بهبهان و ماهشهر با حمایت اداره‌کل هنرهای نمایشی در تهران در حال اجرای عمومی هستند، کارگردان‌های این آثار، ضمن امیدواری به ادامه و استمرار این جریان، از سختی‌های حضور گروه‌های تئاتری استان‌ها در پایتخت می‌گویند.
نگار امیری: اهمیت بیش از پیش به تئاتر استان‌ها و هنرمندان فعال این عرصه در سراسر کشور یکی از مهم‌ترین هدف‌های اداره‌کل هنرهای نمایشی در سال‌های اخیر بوده است؛ هدفی که گام نخست آن با احیای جشنواره منطقه‌ای برداشته شد و اکنون با اجرای عموم آثار شاخص استانی در سالن‌های نمایشی پایتخت ادامه پیدا کرده است.
این روزها (فروردین 1403)، سه نمایش «اسب قاتلین» به نویسندگی رضا گشتاسب و کارگردانی سیدمحمدهادی هاشم‌زاده از شیراز، «شاماران» به نویسندگی علیرضا داوری و کارگردانی ساسان شکوریان از بهبهان و «آگنیتاژ» به نویسندگی رسول حق‌جو و کارگردانی حسین کارگر از ماهشهر در تماشاخانه‌های ایرانشهر و سنگلج تهران روی صحنه رفته‌اند.
به بهانه اجرای این آثار به عنوان نمایندگان تئاتر شهرستان‌ها در تهران و در جهت بررسی پیشنهادات و انتقاداتی که در بهتر شدن روند کمی و کیفی این مسیر لازم است، گپ‌وگفتی با کارگردانان این سه اثر داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
توجه اداره‌کل هنرهای نمایشی به تئاتر استان‌ها
هاشم‌زاده، هنرمند تئاتر شیراز، حضور نمایش خود و دیگر آثار استانی در سالن‌های تهران را نتیجه رویکرد تازه اداره‌کل هنرهای نمایشی در دو سال گذشته می‌داند که با احیای جشنواره‌های تئاتر منطقه‌ای کلید خورد.
او در این‌باره می‌گوید: «توقف جشنواره‌های منطقه‌ای، ضربه بزرگی به پیکر تئاتر ایران زد. خیلی از نمایش‌های خوب استانی می‌توانستند به جشنواره تئاتر فجر و حتی اجرای عمومی راه پیدا کنند که در دوران توقف جشنواره‌های منطقه‌ای، اصلا دیده نشدند.»
کارگر که با نمایش «آگنیتاژ» از ماهشهر به تهران آمده است، در این راستا چنین نظری دارد: «این برنامه بزرگ اداره‌کل هنرهای نمایشی، باعث انتقال تجربه و فرهنگ هنرمندان استانی با یکدیگر و همچنین درک بهتر و درست‌تر آنها از فضای کار در پایتخت می‌شود.»
او براین باور است که حمایت از اجرای عمومی آثار هنرمندان شهرستانی در تهران، از برگزاری بسیاری از جشنواره‌ها اهمیت بیشتری دارد که باید مورد حمایت بیشتر قرار بگیرد.
ساسان شکوریان، هنرمند بهبهانی هم عقیده دارد که اداره‌کل هنرهای نمایشی به عنوان متولی اصلی تئاتر کشور، نقشی زیربنایی و اساسی را در تسهیل امور اجرای عمومی برای گروه‌های استانی در تهران دارد و با این رویکرد، باعث ترغیب هنرمندان زبده استانی برای تولید آثاری باکیفیت‌تر خواهد شد.
معیار گزینش آثار شهرستان‌ها برای اجرا در تهران؟
در حالی که سالن‌های تئاتر تهران، برای اجرای آثار هنرمندان ساکن این شهر هم کافی نیست، شیوه گزینش نمایش‌هایی از دیگر شهرهای کشور برای به صحنه رفتن در پایتخت، خودش چالشی است که باید از پس آن برآمد.
هاشم‌زاده معتقد است سابقه حضور نمایش‌ها در جشنواره‌های منطقه‌ای و ملی و موفقیت آنها در اجراهای عمومی در شهرهای‌شان، دو شاخصه‌ای است که می‌تواند در گزینش آثار برای به صجنه رفتن در تهران، مورد توجه قرار بگیرد.
او در این راستا سفارش می‌کند: «اداره‌کل هنرهای نمایشی، باید گروهی استعدادیاب در استان‌ها داشته باشد تا با تماشای آثار، بهترین‌ها را فارغ از اجرای عمومی یا جشنواره‌ای، برای حضور بر صحنه سالن‌های تهران معرفی کند. این گروه، افزون بر معرفی نمایش‌ها، باید نقاط قوت و ضعف آثار را هم شناسایی کند و در جهت بهبود کیفیت آنها گام بردارد.»
شکوریان در این زمینه با هاشم‌زاده هم‌عقیده است و می‌گوید معیار انتخاب آثار برای اجرای عمومی در تهران، فقط باید براساس کیفیت باشد و فرقی ندارد که در دل جشنواره‌ها دیده شده باشند یا از صحنه تئاتر شهرستان‌ها مستقیم به پایتخت بیایند.
سختی‌های حضور گروه‌های استانی در پایتخت
فرصت اجرای عمومی در تهران به یک نمایش شهرستانی، اگرچه اقدامی بجا و مناسب است، ولی آیا همه گروه‌های تئاتری استانی، از پس مشکلات و سختی‌های چنین کاری برمی‌آیند؟
شکوریان در واکنش به این پرسش، پاسخ می‌دهد: «قطعا اجرای عمومی یک اثر در تهران، بدون حمایت امکان‌پذیر نخواهد بود. ما با مسائل زیادی همچون محل سکونت، تغذیه و به ویژه بهای گران تبلیغات روبه‌رو هستیم.»
او در این رابطه ابراز امیدواری می‌کند اداره‌کل هنرهای نمایشی با تشکیل یک کارگروه برای اجرای عمومی آثار استان‌ها در تهران، گروه‌های نمایشی استانی را از هنگام ورودشان به تهران تا زمان اجرا و بازگشت به استان خود، همراهی و یاری کند.
هاشم‌زاده هم در این رابطه، ضمن اشاره به مشکلاتی چون محل سکونت و تغذیه و گرانی تبلیغات، خواستار حمایت مالی اداره‌کل هنرهای نمایشی و دیگر نهادها و ارگان‌های فرهنگی پایتخت از گروه‌های تئاتری استانی می‌شود.
حسین کارگر، اما نگاهی متفاوت به حمایت مالی از اجرای گروه‌های نمایشی استان‌ها در تهران دارد و با اشاره به تجربه خودش از کار در ماهشهر پیشنهاد می‌دهد: «بسیاری از شهرهای کشور، دارای قطب‌های صنعتی، بازرگانی و تولیدی بزرگی هستند. به نظرم این شرکت‌ها و سازمان‌های اقتصادی، افزون بر حمایت از فعالیت‌های تئاتری در شهرشان، می‌توانند حامی مناسب و خوبی برای گروه‌های نمایشی باشند که به تهران می‌آیند و ضمن پشتیبانی از کار فرهنگی، خودشان را هم در فضای اقتصادی بزرگ پایتخت معرفی کنند و با یک تیر دو نشان بزنند.»
حضور سه گروه نمایش استانی در تهران اگرچه اقدامی درخور و شایسته است، ولی آن را می‌توان تنها نقطه آغاز یک حرکت هنری خوب دانست که با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب و پشتیبانی بیشتر، می‌تواند به جریانی قوی و مستمر تبدیل شود و به گسترش هرچه بیشتر تئاتر در کشور بینجامد.
