گفت‌وگو با مدیرکل امور هنرهای نمایشی بنیاد شهید
به منظور توجه به مضامین ارزشی”ایثار و شهادت” و حمایت جدی از هنرمندان و آفرینشگران نمایشی که به این موضوعات در آثار نمایشی خود توجه دارند و به جشنواره بین‌المللی راه یافته باشند جوایز ارزنده‌ای اهداء خواهیم نمود که البته شرایط آن طی اطلاعیه‌ای در جراید کثیر الانتشار درج و به اطلاع علاقه‌مندان خواهد رسید.
نیلوفر رستمی:
محمد اسماعیل رضایی، مدیرکل امور هنری و نمایشی بنیاد شهید چندی پیش طی جلساتی با دکتر نشان، رئیس مرکز هنرهای نمایشی خواستار همکاری جدی این دو مرکز در طی جشنواره فجر امسال و برنامه‌های آتی هنرهای نمایشی شد. در طی این جلسات تفاهم‌نامه ای در 11 بند به توافق رضایی و دکتر نشان رسید.
تقاضای این همکاری از آنجا شروع شد که در سال گذشته سه نهاد بنیاد شهید، سازمان امور جانبازان و ستاد آزادگان در هم ادغام شد و با عنوان کلی بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف به ارائه فعالیت شدند. معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی که یکی از معاونت‌های این بنیاد است یکی از اداره‌های زیر مجموعه‌اش با عنوان اداره کل هنری و نمایشی است که در سه حوزه صدا، سیما و هنرهای نمایشی فعالیت خود را شروع کرده است.
محمداسماعیل رضایی مدیرکل اداره فوق تا به حال: مدیر گروه تلویزیونی جانباز، معاون فرهنگی ورزشی استان سیستان و بلوچستان و محقق، برنامه‌ریز و مدیر تولید و تهیه کننده برنامه‌های تلویزیونی بوده است.
آقای رضایی، لطفاً از تصمیمات جدیدتان با رئیس مرکز هنرهای نمایشی بگویید؟ بنیاد شهید قرار است به چه نحوه در جشنواره فجر حضور داشته باشد؟
در ابتدا باید بگویم بر اساس تفاهم نامه‌ای که مابین بنیاد شهید و امور ایثارگران و وزارت ارشاد در خصوص موضوع همکاری‌های مشترک در زمینه فعالیت‌های هنری و در ارتباط با ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به امضاء رسید. ما در حوزه فعالیت‌های نمایشی جلسه‌ای را با دکتر نشان و صالح‌پور برگزار کردیم که مفاد تفاهم‌نامه‌ای در 11 بند به توافق و تصویب رسید. از جمله این توافقات برگزاری همایش ایثار و شهادت در آیینه هنرهای نمایشی است که با همکاری مرکز هنرهای نمایشی و طی فراخوان مقاله و با حضور اساتید و صاحب نظران هنر نمایش کشور انشاءالله در آذر ماه سال جاری در تهران برگزار می‌شود.
فعالیت‌های شما در جشنواره فجر به چه شکل است؟
مورد دیگر مشارکت با مرکز هنرهای نمایشی در بخش بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است که در این باره به منظور توجه هر چه بیشتر به مضامین ارزشی”ایثار و شهادت” و حمایت جدی از هنرمندان و آفرینشگران نمایشی که به این موضوعات در آثار نمایشی خود توجه دارند و نمایش آن‌ها به جشنواره بین‌المللی فجر، عروسکی، آیینی و سنتی راه پیدا کرده باشد جوایز ارزنده‌ای اهداء خواهیم نمود که البته شرایط آن طی اطلاعیه‌ای در جراید کثیر الانتشار درج و به اطلاع علاقه‌مندان خواهد رسید.
به گمانم شما در بخش ادبیات نمایشی هم برنامه‌هایی دارید؟
بله، در بخش ادبیات نمایشی هم طی سه مرحله و در سه بخش کارهایی صورت خواهند پذیرفت. در ابتدا طی فراخوانی از کلیه کسانی که تاکنون در زمینه فرهنگ ایثار و شهادت در قالب نمایشنامه آثاری را رقم زده‌اند دعوت می‌شود تا با ارسال آثار چاپ شده یا نشده خود هدایایی را دریافت دارند، بدیهی است در این طرح کلیه نمایشنامه‌هایی که تاکنون با موضوع ایثار و شهادت نگاشته شده جمع آوری و آرشیو خواهد شد و برای تحقیقات و پژوهش‌های آتی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
همچنین با توجه به این که مسابقه جایزه بزرگ ادبیات نمایشی از سوی مرکز هنرهای نمایشی با ارزیابی کارشناسان نمایش در شرف انجام است مراتب طی نامه‌ای با همکاری هنرهای نمایشی به آنان ابلاغ خواهد شد تا چنان چه نمایشنامه‌هایی با مضامین ایثار و شهادت در بین آثار موجود هستند به این اداره کل معرفی گردد و پس از کارشناسی و تایید و انطباق با اهداف و سیاست‌های فرهنگی بنیاد در مراسم اختتامیه جشن بزرگ ادبیات نمایشی جوایزی از سوی این اداره کل به برگزیدگان اهدا گردد.
مورد سوم نیز برگزاری مسابقه نمایشنامه‌نویسی با موضوع ایثار و شهادت است که با همکای مرکز هنرهای نمایشی برای اولین بار و به منظور ترویج و گسترش این فضائل انسانی برگزار می‌کنیم که شرایط آن به زودی و با درج در جراید کثیرالانتشار به اطلاع علاقه‌مندان و متقاضیان خواهد رسید. همچنین در این جلسه توافق گردید که این اداره کل کلیه آثار نمایشی اجرا شده در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را که از قابلیت‌های موضوعی برخوردار باشد و با سیاست‌ها و اهداف بنیاد شهید و امور ایثارگران تطابق داشته باشند مورد ارزیابی قرار دهد و نسبت به خرید آثار برتر و ضبط و پخش آن از طریق شبکه شاهد در قالب تله تئاتر اقدام کند.
به غیر از برنامه‌های داخلی، آیا در بخش بین‌المللی جشنواره هم بنیاد حضور خواهد داشت؟
بله، در بخش بین‌المللی هم توافق گردید چنان چه مرکز هنرهای نمایشی در گزینش آثار نمایشی بخش بین‌المللی خود نمایشی را منطبق با موضوع ایثار و شهادت تشخیص داد و انتخاب نمود این اداره کل از آن نمایش حمایت مادی و معنوی خواهد نمود.
علاوه بر آن در بخش نمایش‌های آئینی و سنتی و شبیه‌خوانی و تعزیه نیز این اداره با رویکرد و توجه جدی به این نوع نمایش‌ها که منطبق با مفاهیم ایثار و شهادت باشند حمایت‌های مادی و معنوی خود را اعلام می‌دارد و گام‌های موثری در جهت پژوهش و اجرای این گونه آثار برخواهد داشت.
همچنین در این جلسه توافق گردید مرکز هنرهای نمایشی از کلیه نمایش‌هایی که مضمون ایثار و شهادت را در برداشته و از کیفیت خوبی نیز برخوردار باشند. ضمن اولویت بخشیدن و حمایت‌های مادی و معنوی امکان اجرای عمومی آنان را فراهم سازد.
اکثر آثار نمایشی حتی در حوزه ترجمه، مضامین ایثار و شهادت را به نوعی در خود دارند، شخصاً منظورتان چه چیزی است؟ این مرزبندی به نظرم بسیار سخت ودشوار است؟
ما متن‌هایی برایمان مدنظر است که واقعاً گویای این مضامین باشند البته سقف مورد نظر ما شهادت طلبی است. در حالی که بحث ایثار بسیار گسترده است.
شما می‌توانید مثالی هم بزنید؟ اکثر آثار، مفاهیم ایثار را هم در خود دارند.
مثلاً مضمون فداکاری.فداکاری جزء زیر مجموعه‌های ایثار قرار می‌گیرد، عرض کردم بحث شهادت طلبی اوج مسئله است.
پس به طور حتم از برگزیدگان در بخش‌هایی که اشاره کردید تا پایان سال تقدیر خواهد شد و نمایش‌های آن هم روی صحنه می‌رود و هم چاپ می‌شود؟
زمان را هم نباید فراموش کنیم، ما زمان اندکی داریم و تجربه نشان داده شتاب‌زدگی هیچ نتایج خوبی ندارد. ما سه نمایشنامه را برای چاپ و اجرا در نظر گرفته‌ایم اما اگر زمان اندکی برای اجرا و چاپش باشد خب مسلماً به برنامه‌های سال بعد اضافه می‌شود. مثلاً اگر بهمن ماه متن خوبی به دست ما برسد ما مسلماً نمی‌توانیم در عرض یک ماه امکانات چاپ و اجرایش را فراهم کنیم.
از لحاظ بودجه تا چه میزان به گروه‌های داخلی کمک می‌کنید و تقسیم بودجه‌تان به چه شکل خواهد بود؟
ما به عنوان سال اول در حدود 75 میلیون تومان به گروه‌های استانی کمک خواهیم کرد که قطعاً در سال‌های بعد اضافه خواهد شد. البته این مبلغ وقتی بین گروه‌های استانی تقسیم می‌شود رقم قابل توجهی به هر گروه اختصاص نمی‌یابد، می‌شود خرج هزینه بروشور، طراحی لباس و صحنه و... اما تصمیم داریم که یک نمایش به عنوان اثر برگزیده در میان گروه‌های شهرستانی انتخاب کنیم و آن را برای اجرای عمومی به تهران بیاوریم.
از خانواده شاهد هم مسلماً ما هنرمندان زیادی داریم آیا در بخش‌هایی که شما ذکر کردید خانواده شاهدان در الویت قرار می‌گیرند و یا اصولاً به صورت مجزا در بخش مسابقه و یا بخش‌های مختلف جشنواره حضور پیدا خواهند کرد؟
در معاونت فرهنگی بنیاد شهید بخشی با عنوان جامعه هدف مطرح است که به طور مجزا فعالیت‌های هنری خانواده جانبازان، آزادگان و شاهدان را پوشش می‌دهد. اما بخش ما بسیار کلان‌تر و کل سطح کشور را شامل می‌شود که جامعه هدف هم می‌تواند جزئی از آن باشد بنابراین ممکن است یکی از کسانی که متن به جشنواره یا مسابقه یا ... می‌دهد از خانواده شهیدان یا جانبازان و یا ... باشد اما به طور کلی حتماً در الویت قرار می‌گیرند مثلاً اگر بین سه متن، یکی از متن‌ها از خانوادة شهیدان باشد طبیعی است که الویت با اوست.
بودجه این برنامه‌ها از کجا تامین می‌شود؟
معاونت پژوهشی و ارتباطات فرهنگی بودجه‌ای را در ابتدای سال به هر بخش خود اختصاص می‌دهد، از جمله اداره هنری و نمایشی که ما جزء آن هستیم بنابراین بخشی از هزینه‌ها از سوی بودجه اداره خودمان تهیه می‌شود و با شرط نیاز به بودجه بیشتر از رئیس بنیاد شهید درخواست خواهیم کرد.
با چه معیاری داورانتان را انتخاب می‌کنید؟
هنوز تصمیم نهایی را نگرفتیم اما با مشورت مسئولان مرکز هنرهای نمایشی می‌توانیم داوران خوبی را انتخاب کنیم. داوران به هر حال طی جلساتی از سوی نماینده‌های معاونت توجیه خواهند شد.