کارگردان نمایش: تمام سعی من این بود که داوری نکنم

جلسه پرسش و پاسخ نمایش”چهار فصل” امروز صبح با حضور سعید ذهنی کارگردان این نمایش و جمعی از خبرنگاران در تالار اصلی مولوی برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، ذهنی پس از خیرمقدم به خبرنگاران حاضر، ابتدا در مورد فعالیت‌های خود در زمینه کارگردانی تئاتر صحبت کرد و با اشاره به کارگردانی نمایش‌هایی چون، خاکستان، انکار، میقات و... گفت:«ارتباط من با تئاتر نزدیک به دوازده سال است که معطوف به آهنگسازی در این عرصه شده و طی این سال‌ها چون گذشته به کارگردانی و بازیگری تئاتر نپرداخته‌ام اما به دلیل ارتباط صمیمانه و درونی که با این هنر دارم، برای فعالیت مجدد و مستمر به این هنر احساس نیاز کردم. هر چند که اعتقاد چندانی به طبقه‌بندی هنرها ندارم اما به شخصه‌ تئاتر برای من دارای ویژگی خاصی است.»
کارگردان نمایش”چهار فصل” در پاسخ به این که با وجود تسلط کامل بر موسیقی چرا در این نمایش از موسیقی کمتر استفاده شده اظهار کرد:«از زمانی که طراحی اجرای این نمایش را انجام می‌دادیم، ذهنیت همه بر این اساس بود که نمایش مملو از موسیقی و به تعبیری”اپرا” عرضه خواهد شد، در حالی که تئاتر هنری دیداری است و نه شنیداری.»
وی در ادامه افزود:«تئاتر موزیکال دارای تعریف مشخصی است، در حالی که این خطر برای تئاتر ما به وجود آمده که در برخی از نمایش‌ها تا اندازه‌ای عنصر موسیقی قدرتمند شده که دیگر نمایشی عرضه نمی‌شود بلکه در کنار موسیقی نمایش اجرا می‌شود.»
ذهنی در مورد متن نمایش”چهار فصل” تصریح کرد:«این متن حدود چهل سال قبل توسط آرنولد وسکر نوشته شده و با یک گذار فرهنگی مواجه شده اما کاملاً با شرایط جوامع سرتاسر دنیا همخوانی دارد. تمام سعی من این بوده که داوری نکنم و تقصیرات را به گردن زن یا مرد نیندازم.»
ذهنی در مورد تغییراتی که در اجرای متن نمایش”چهار فصل”صورت گرفته گفت:«وسکر در متن اصلی به داستان زندگی زن و مردی می‌پردازد که هر کدام به طور مستقل رابطه‌ای عاشقانه و یک زندگی مشترک را تجربه کرده‌اند، اما نتیجه منفی در برداشته و حالا در کنار هم قرار می‌گیرند. در حالی که من در این نمایش سعی کردم زاویه دید تماشاگر را به این سمت سوق دهم که این زن و مرد به طور مشترک این تجربیات را داشته‌اند و حالا دوباره در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.»
ذهنی در ادامه افزود:«در نمایشنامه اصلی در بخش سوم مرد در حال درست کردن لواشک سیب است و شاید دلیل وجود این صحنه موقعیت جغرافیایی نویسنده بوده است. من احساس کردم که این صحنه نمی‌تواند حسادت زن نسبت به مرد را برانگیزد، بنابراین به جای صحنه لواشک، صحنه مجسمه‌سازی مرد که در حال ساختن تندیس یک زن است را جایگزین کردم.»
ذهنی درباره خلوت بودن صحنه و عدم استفاده از دکور تصریح کرد:« هدف اصلی من برای استفاده از چنین فضایی، نشان دادن محلی بود که به هیچ زمان و جغرافیای خاصی تعلق ندارد و در حقیقت سعی کردم نگرش ما به گونه‌ای باشد که صحنه المانی باشد.»
وی در خصوص بازنویسی نمایش”چهار فصل“ افزود:«بازنویسی الزاماً به معنای آداپته شدن با زمان یا جغرافیای خاصی نیست. من این متن را بازنویسی نکردم که آن را به ایرانی شدن نزدیک کنم بلکه زاویه دید خودم را در این اثر برجسته‌تر کردم.
”چهار فصل” متنی است که گرایش کامل به نمایشنامه‌نویسی مدرن دارد. تا جایی که آرنولد وسکر برای اجرای نمایش”چهار فصل” که در فضای باز صورت گرفته از کابل‌های تلفن و برق به عنوان سقف استفاده کرده و آن را کاملاً به صورت مدرن اجرا کرده، در حالی که ما در این جا بیشتر به بحث‌های عاطفی پرداخته‌ایم و نه بحث‌های روانشناسانه.»
ذهنی در مورد انتخاب امیر غفارمنش و کتانه افشاری‌نژاد برای بازیگری این نمایش اظهار کرد:«با توجه به وقفه دوازده ساله در فعالیت تئاتری من، از ابتدا در نظر داشتم که با افرادی کار کنم که شناخت کافی از آن‌ها داشته باشم که این شامل حال امیرغفارمنش نیز می‌شد، چرا که او از بازیگران قدرتمندی است که سال‌ها قبل در جشنواره دانشجویی قدرت بازیگری خود را در نمایش”پرومته” نشان داد. وی کاندید بهترین بازیگر مرد شد اما چون دانشجو نبود فقط از او تقدیر به عمل آمد.
در مورد کتانه افشاری‌نژاد نیز باید بگویم که قبلاً در نمایش‌های تاج محل، این زن حرف نمی‌زند و ... نسبت به هنر بازیگری ایشان و تواناییشان در این زمینه شناخت پیدا کرده بودم و با مجموع شناختی که از هر دوی آن‌ها داشتم برای ایفای نقش در این نمایش انتخابشان کردم.»
ذهنی در پاسخ به پرسش خبرنگار سایت ایران تئاتر مبنی بر این که علت استفاده از پیانو برای اجرای موسیقی این نمایش و عدم استفاده از گیتار که تداعی‌گر لحظات عاشقانه است چیست، گفت:«چند سال قبل پروفسور”دورینگ” فرانسوی، که موسیقی و زبان ایرانی را به خوبی می‌داند تحقیقات گسترده و جامعی در مورد موسیقی عرفانی ایرانی انجام داد. او معتقد بود که موسیقی عرفانی را با استفاده از یک ساز مشخص نمی‌توان ارائه کرد، بلکه ذات موسیقی باید عرفانی باشد. بنابراین ممکن است بتوان با استفاده از”درامز” نیز موسیقی عارفانه ارائه داد. من نیز به این قاعده معتقد هستم، چرا که لحظات عاشقانه را الزاماً با گیتار ارائه نمی‌دهند بلکه با هر نوع ساز دیگری نیز ارائه آن ممکن است که من از پیانو استفاده کردم.»