خنده‌ای که در این نمایش وجود دارد از جنس خنده متعارف نیست
نمایشنامه‌خوانی الگوی واحدی ندارد چرا که به صورت کلی نفس هنر الگوی واحدی ندارد و نمی‌توان هنرمند را به عنوان یک ژورنالیست تعبیر کرد که در چارچوبی مشخص صفحه‌بندی ثابتی را ارائه کند، البته این به معنای وجود بی‌نظمی در کار هنرمند نیست بلکه به معنی آن است که در هنر، قانون و الگوی مشخص و ثابتی وجود ندارد.
نمایشنامه”خندستان ماتمی‌ها” به کارگردانی بهاره سپاهی، در دومین دوره نمایشنامه‌خوانی اداره تئاتر خوانش شد و مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به گزارش سایت ایران تئاتر، این نمایشنامه نوشته دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی است که شنبه 23 مهر ماه با حضور دکتر ناظرزاده، همایون علی‌آبادی، دکتر کامیاری و حمید کاکاسلطانی و تعدادی از دانشجویان تئاتر در یکی از پلاتوهای تمرین اداره تئاتر خوانش شد.
در ابتدای جلسه نقد و بررسی نمایش”خندستان ماتمی‌ها” حمید کاکاسلطانی که مدیریت نشست را به عهده گرفته بود، ضمن تشکر از حضور اساتید و تماشاگران برای حضور در جلسه، توضیح مختصری در خصوص نمایشنامه”خندستان ماتمی‌ها” داد و از اساتید حاضر دعوت کرد تا در خصوص نمایشنامه‌خوانی این نمایشنامه اظهار نظر کنند.
همایون علی‌آبادی که به عنوان یکی از اساتید جلسه نقد و بررسی حضور داشت در خصوص این نمایشنامه گفت:«همواره مرگ به عنوان دغدغه فکری انسان وجود داشته و هنرمندان نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند به همین دلیل شاهد هستیم که محوریت داستان این نمایشنامه حول محور مرگ می‌چرخد.»
علی‌آبادی در ادامه افزود:«دکتر ناظرزاده کرمانی به عنون شاهرگ درام‌نویسی کشورمان شناخته شده است، اما این دلیلی بر بی‌نقص بودن آثار ایشان نمی‌شود، چرا که همواره هنرمندان طی فعالیت هنریشان دچار فراز و فرودهایی هستند که در این نمایشنامه نیز دکتر ناظرزاده دچار این معضل شده که نمایشنامه‌اش از زبان نمایشی مناسب برخوردار نیست.»
وی همچنین به نوع نمایشنامه‌خوانی که در مورد نمایشنامه”خندستان ماتمی‌ها” صورت گرفته و وجود موسیقی، افکت و حس و ری‌اکشن‌های میمیکی و فیزیکی نقش‌خوانان نمایش اشاره کرد و از دکتر ناظرزاده خواست تا در خصوص علم نمایشنامه‌خوانی توضیحات لازم را ارائه دهند.»
پس از اظهارات علی‌آبادی، دکتر ناظرزاده ضمن اظهار خوشحالی از وجود جلسات نمایشنامه‌خوانی و نقد آن در اداره تئاتر گفت:«نقد و بررسی آثار نمایشی که خوانش می‌شوند امری بسیار پسندیده است و باید به خوبی انجام شود، چرا که منتقد کوبنده نیست، بلکه به عنوان ارزشیاب عمل می‌کند.
ناظرزاده در ادامه افزود: متأسفانه تا دهه ٧٠ در ایران نمایشنامه خوانی و کارگاه نمایش در ایران وجود نداشت که البته هنوز کارگاه نمایش در ایران وجود ندارد، به هر حال وقتی این کمبود را مشاهده کردم پیشنهاد وجود جلسات نمایشنامه‌خوانی را به مسئولان وقت ارائه کردم که مورد تصویب نیز واقع شد.
وی تصریح کرد: نمایشنامه‌خوانی به عنوان یک هنر مستقل محسوب می‌شود چرا که تمامی کسانی که در جلسات نمایشنامه‌خوانی شرکت می‌کنند همراه با انبوهی از دانسته‌ها خارج می‌شوند. مضاف بر اینکه نمایشنامه‌خوانی را می‌توان بعنوان یک تمرین صحنه‌ای محسوب کرد.
ناظرزاده خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه اثری که یک گروه نمایش در قالب نمایشنامه‌خوانی ارائه می‌دهند، بلافاصله پس از خوانش نمایشنامه و در حضور تماشاگران و منتقدان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، هم برای گروه نمایش و هم برای تماشاگران حاضر در جلسه سودمند واقع خواهد شد.
دکتر کامیاری که به عنوان یکی از منتقدان در جلسه حضور داشت در ادامه این نشست اظهار کرد: با توجه به کمبود سالن‌های موجود برای نمایش، وجود نمایشنامه‌خوانی و برگزاری جلسات نقد و بررسی در مورد آن اتفاق مناسبی است که می‌توان آن را از جنبه‌های گوناگون مرور کرد. اما وجود افکت و موسیقی برای خوانش نمایش” خندستان ماتمی‌ها ”قدری زیاد بود و ضرورت خاصی نداشت.»
در ادامه جلسه یکی از حاضران به وجود معضلات جدی در خصوص نمایشنامه‌خوانی در مشهد اشاره کرد و از دکتر ناظرزاده خواست تا برای رفع این مشکل راه چاره‌ای بیندیشند که ناظرزاده در پاسخ به این تماشاگر اظهار کرد:«من در خصوص معضلات و شیوه صحیح نمایش‌خوانی تا کنون دو مقاله در مجله صحنه به چاپ رسانده‌ام، اما باید بگویم که نمایشنامه‌خوانی الگوی واحدی ندارد چرا که به صورت کلی نفس هنر الگوی واحدی ندارد و نمی‌توان هنرمند را به عنوان یک ژورنالیست تعبیر کرد که در چارچوبی مشخص صفحه‌بندی ثابتی را ارائه کند، البته این به معنای وجود بی‌نظمی در کار هنرمند نیست بلکه به معنی آن است که در هنر، قانون و الگوی مشخص و ثابتی وجود ندارد.»
پس از صحبت‌های دکتر ناظرزاده‌کرمانی، بهاره سپاهی کارگردان نمایش در خصوص نمایش”خندستان ماتمی‌ها” گفت:«ضمن این که کار کردن آثار دکتر ناظرزاده از افتخارات من است تمام سعی خود را کردم تا تاثیر متن را روی تماشاگر ببینم.»
وی در مورد وجود موسیقی و افکت در این نمایشنامه‌خوانی اظهار کرد:«به اعتقاد من، نمایش”خندستان ماتمی‌ها” دارای لحظات تصویری زیادی است و من با خود فکر می‌کردم که چگونه می‌توانم آن را در عمل نمایش دهم، به همین دلیل با استفاده از موسیقی و افکت این نمایش را خوانش کردیم تا بتوانم تمام لحظات نمایش را به خوبی به تماشاگر انتقال دهیم.»
دکتر ناظرزاده‌کرمانی، نویسنده این نمایش در خاتمه جلسه به ژانر نمایشنامه و وجود لحظات کمدی نمایش اشاره کرد و گفت:«معمولاً هنرمندان از ژانرهای دیگری نیز در نمایشنامه‌های خود کمک می‌گیرند، اما جنس خنده‌ای که در این نمایش وجود دارد از جنس خنده متعارف نیست، در حقیقت خنده قباسوختگی است و از خنده‌ای استفاده کرده‌ایم که اصولاً تراژدی است. متاسفانه متون تراژیک کمدی در ایران خیلی کم نوشته شده چرا که بسیاری از نمایشنامه‌نویسان برجسته ما برای ارائه اثرشان فقط یک زبان می‌دانند و همان را مورد استفاده قرار می‌دهند.»