علی مرادخانی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه اردشیر صالحپور، سرپرست اداره کل هنرهای نمایش، در یک هفته گذشته، سه بار از تمرینات گروههای نمایشی متقاضی حضور در جشنواره فجر در خانه نمایش بازدید کرده است. گزارش زیر از بازدید روز دوشنبه هشتم دی تهیه شده است.
مهرانگیز قهرمانی: عصر روز دوشنبه هشتم دی ماه، بر اساس قرار قبلی، برای تهیه گزارش از تمرین گروههای متقاضی حضور در سی و سومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، به همراه عکاس به سمت خانه نمایش اداره تئاتر راه میافتیم. بعد از دور زدن میدان فردوسی و رد کردن خیابان ایرانشهر، وارد خیابان شهید موسوی میشویم و میپیچیم داخل کوچه شهید محمد آقا و میرسیم به خانه نمایش که بر پیشانیاش پلاک ۳۴ نصب شده است.
خانه نمایش اداره تئاتر، این روزها بسیار پر رفت و آمد است و از صبح زود تا پاسی از شب، پذیرای گروههای متقاضی حضور در جشنواره سی و سوم فجر است. برای همین وقتی از پلکان ساختمان بالا میرویم، نخستین چیزی که ما را متوجه خودش میسازد، همهمه و صدای تمرین هنرمندانی است که خود را برای به صحنه رفتن در جشنواره فجر امسال آماده میکنند.
از پشت درهای هر پلاتوی تمرین که رد میشویم، صداهایی شنیده میشوند؛ یکی میخندد، دیگری میگرید و سومی بلند فریاد میکشد. هر صدا، بخشی از یک روایت و یک نمایش است که به صورت بریده بریده از پشت در هر پلاتو که رد میشویم، به گوشم میرسد. چند پلاتو را پشت سر میگذاریم تا میرسیم به شماره ۳۳؛ جایی که هنرمندان گروه نقاب در حال تمرین نمایش «بوقلمون» به کارگردانی خیرالله تقیانیپور هستند. اما عجیب آنست که از این پلاتو صدای بلندی به گوش نمیرسد. در را که باز میکنیم، با صحنه جالبی روبرو میشویم؛ علی مرادخانی، معاون هنری وزیر ارشاد و اردشیر صالحپور، دبیر جشنواره سی و سوم تئاتر فجر در میان هنرمندان گروه نمایشی نقاب نشستهاند و مشغول گپ و گفتوگو با آنان هستند.
بعد از یک سلام و علیک کوتاه، گوشهای مینشینیم تا کمتر جلب توجه کنم. انتظار دیدن این دو مدیر وزارت فرهنگ و ارشاد را در خانه نمایش نداشتیم، چرا که یکی دو روز پیش از این هم به تمرین گروهها در خانه تئاتر سر زده بودند. آنان خیلی زودتر از ما به خانه نمایش آمده و پیش از گروه نقاب، از چند پلاتوی دیگر هم دیدن کردهاند.
ما در میانه یک گفتوگو که تازه گل انداخته است، به این گروه اضافه شدهایم؛ جمعی که چهرههای آشنایی چون سیروس همتی، علی سلیمانی، جواد نوری و... در میانشان دیده میشوند. علی سلیمانی در حال سخن گفتن از تجربیات خود در روزهای اربعین و رفتن به کربلاست. او میگوید: «کارهای نمایشی بسیاری را میتوان در این روزها، برای زائران و کاروانهای عزاداری انجام داد؛ از جمله اجرای تئاترهای خیابانی.»
صالحپور: از تئاتری حمایت میکنیم که نماینده هویت، ماهیت، دین و ملیت ما باشد
در پاسخ، اردشیر صالحپور میگوید: «اگر آئینهای نمایشی مناسب با سوگواری محرم را پیشبینی کنید. ما هم در مرکز هنرهای نمایشی، هماهنگی لازم را صورت میدهیم تا در منزلگاههایی سر راه زائران بتوانید چنین فعالیتهایی را انجام دهید. مانند کاری که قبلاً چاووشها انجام میدادند و افرادی را دور خود جمع میکردند. آنان منزل به منزل تا رسیدن به کربلا و نجف، اشعاری را میخواندند که اگر ایدههای این چنینی داشته باشید، میتوانید کارهای بسیاری انجام دهید. این بنمایه در گروه نقاب وجود دارد، چرا که بخش عمده اعضای گروهتان تعزیه کار هستند.»
صالحپور در ادامه سخنان خود میافزاید: «یکی از اهداف ما در جشنواره تئاتر فجر و توصیههایی که آقای مرادخانی هم بر آن تاکید کردهاند، توجه به فرهنگ ملل مسلمان و حفظ اصالتهای برآمده از فرهنگ ایرانی است. ضمن احترام به تئاتر غرب و تدریس آن در مراکز آموزش عالی، حفظ نمایشهای ایرانی از اهمیت بسیاری برایمان برخوردار است. از تئاتری حمایت میکنیم که بر هویت، ماهیت، دین و ملیت ما مبتنی باشد.»
در ادامه، سیروس همتی با اشاره به اینکه نمایش «طوروپ طرب»، کار قبلی گروه نقاب مورد هیچ حمایت مالی تاکنون قرار نگرفته است، خواستار ایجاد شرایط مساعدتر برای حمایت از نمایش «بوقلمون» میشود.
مرادخانی: به تمام تعهدات خود عمل میکنیم
در پاسخ به این خواسته، علی مرادخانی میگوید: «به تمام تعهدات عمل میکنیم. ما با تعهدات مالی بسیاری از سالهای قبل مواجه بودیم که خوشبختانه توانستیم آنها را رفع کنیم. من مجبور بودم از فعالیتهای امروز بزنم تا بتوانم به تعهدات قبلی جواب بدهم. این فشار ایجاد شده است و اکنون به صورت دقیق مشغول بررسی هستیم تا پرونده چنین مواردی را هرچه زودتر تا پایان سال ببندیم. در حال حاضر با مسئله جشنواره تئاتر فجر روبهرو هستیم و اگر بخواهم بگویم که میتوانم این کار را به موازات برگزاری جشنواره انجام دهم، اغراق آمیز است.»
او خاطرنشان میکند: «من از تنگناهایی که بچههای تئاتر با آن مواجهاند، اطلاع دارم. شرایط حوزه تئاتر با موسیقی و تجسمی تفاوت دارد، زیرا آن دوگروه میتوانند در طول سال برای خودشان درآمدزایی کنند. در این راستا حتماً از مشورت دوستان تئاتری در این زمینه استفاده و با پایان یافتن جشنواره تئاتر فجر به این موارد رسیدگی میکنیم تا بتوانیم تا انتهای سال آنها رفع نماییم.»
در حالی که هنرمندان گروه نقاب دور معاون هنری وزیر ارشاد و سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی را گرفته و در حال درد دل هستند، فرصت را غنیمت میشماریم و نظر آنان را در باره چنین بازدیدهایی و انتظاراتشان جویا میشویم.
سیروس همتی: حضور معاون هنری در تمرینات قبل از بازبینی یک اتفاق مهم است
سیروس همتی، بازیگر و نمایشنامه نویس شناخته شده کشورمان، ضمن اظهار خرسندی از تعیین فردی از حوزه تئاتر به عنوان سرپرست مرکز هنرهای نمایشی یادآور میشود: «خوشحالم که مسوول فعلی از من و کارهایم شناخت دارد، در گذشته چنین برخوردی با هنرمندان نمیشد و ما میبایستی خودمان را از نو معرفی میکردیم. سرپرست فعلی جدا از سبقه مدیریت چند جشنواره و طی پله پله مدارج به لحاظ علمی و مدیریتی، از کارنامه قابل توجه هنری و پژوهشی برخوردار است. معتقدم مدیریت مرکز هنرهای نمایشی و دبیری جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، مثل برداشتن دو وزنه سنگین به طور همزمان و بسیار سخت است.»
این بازیگر شناخته شده با اشاره به حضور معاون هنری در تمرینات قبل از بازبینی نمایشها برای جشنواره میگوید: «در طی ۲۰ سالی که تئاتر کار میکنم، هیچگاه سابقه نداشته است، معاون هنری به تمرینات سر بزند. اگرچه در مورد مسائل مالی مشکل داریم، اما بعضی اتفاقات دلها را به هم نزدیک میکند. حضور معاون هنری در تمرینات قبل از بازبینی یک اتفاق است. چنین کارهایی از سوی مدیران، نیروی شعف به ما میدهد و ما را امیدوار میکند.»
همتی در مورد بودجه تئاتر هم خاطرنشان میکند: «به نظرم مدیران باید این مسئله بودجه را به صورت جدی و پیگیرانه در مجلس شورای اسلامی دنبال کنند تا بودجه نسبت به تورم و مسائلی که با آن روبه رو هستیم، افزایش پیدا کند.»
جواد نوری، دیگر هنرمند گروه نقاب هم عنوان میکند: «حضور اردشیر صالحپور به واسطه فعالیتهای پژوهشی، مدیریتی و دبیری چند جشنواره و شناخت کامل نسبت به گروههای تئاتری، نمایشهای ایرانی و فضای حرفهای تئاتر میتواند تاثیر بسزایی در روند رو به جلوی این هنر داشته باشد.»
در حالی که ما در حال نظرخواهی از هنرمندان این گروه هستیم، مرادخانی و صالحپور برای این جمع هنری آرزوی موفقیت کرده و برای بازدید از دیگر گروهها، پلاتوی ۳۳ را ترک میکنند. در این وقت است که ما با اجازه روابط عمومی خانه نمایش، همراه معاون هنری وزیر ارشاد و دبیر جشنواره سی و سوم فجر میشویم تا از ادامه این دیدار هم که ساعتی پیش از حضور ما شروع شده است، گزارشی تهیه کنم.
علی مرادخانی و اردشیر صالحپور، در ادامه بازدید از خانه نمایش، به پلاتویی دیگر سر میزنند که محل تمرین گروه نمایش «ما پنج نفر» نوشته رضا صابری و کار امیر نجفی از کارگردان مشهدی است. در میان اعضای این گروه، بازیگرانی چون منوچهر علیپور و پردیس افکاری حضور دارند.
نجفی، کارگردان نمایش ضمن خوشامدگویی به این دو مقام مسوول، در مورد نمایشی که در حال تمرین دارند، بیان میکند: «این اثر داستان سرهنگ بازگشته از جنگ است که متهم به ازدست دادن یک نقشه مهم شده و به این واسطه با اتفاقات بسیاری روبهرو میشود.»
در این دیدار هم اعضای گروه نمایش «ما پنج نفر» از جمله کارگردان در مورد اینکه جشنواره هیچ بازده مالی برای آنان ندارد و تمام بازیگران و عوامل بدون دریافت هیچ دستمزدی در این اجرا حضور یافتهاند، سخن میگوید. همچنین منوچهر علیپور در مورد عملی نشدن تعهدات مالی نمایش «الیور تویست» که در آن بازی داشته صحبت میکند و خواستار بررسی چنین مواردی از سوی معاون هنری وزیر ارشاد میشود. علی مرادخانی هم در پاسخ قول رسیدگی میدهد و بر عزم معاونت هنری برای پیگیری پرداخت مطالبات گذشته گروههای تئاتری تاکید میکند.
در این پلاتو هم در حالی که هنرمندان گروه دور معاون هنری وزیر ارشاد و سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی جمع شده و به صحبت مشغول شدهاند، به سراغ منوچهر علیپور، از بازیگران پیشکسوت میرویم و نظر او را در باره مسائل مالی جویا میشویم.
منوچهر علیپور: امیدوارم این دوره جشنواره، سال شکوفایی جوانان باشد
منوچهر علیپور با بیان اینکه مدتهاست بحث بودجه ترجیع بند صحبتهای تئاتریها شده، میگوید: «ما با مسائل زیادی در این رابطه روبهرو هستیم. من میخواهم کار کنم، درحالیکه میدانم هیچ خبری از دستمزد نیست. مهمترین کمبود جشنواره، همین بودجه است.»
او در عین حال تاکید میکند: «امیدوارم در این دوره از جشنواره، جوانان حضور چشمگیرتری داشته باشند. این جشنواره سبب میشود تا اگر افراد شاخصی در میان هنرمندان جوان حضور داشته باشند، نمود پیدا کنند و وارد بازار کار حرفهای شوند.»
علیپور همچنین در بخش دیگری از سخنان خود میگوید: «کسانی چون اردشیر صالحپور که از دل تئاتر برای به عهده گرفتن چنین مسوولیتهایی آمدهاند، درد دل بچهها را میفهمند و بهتر میتوانند از پس موضوعات و مسائلی که گروههای تئاتری با آنها مواجهاند، برآیند.»
معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی، بعد از دیدار با گروه نمایش «ما پنج نفر»، به یکی دو بخش دیگر از خانه نمایش سر میزنند و برای دومین بار در طول یک هفته به مسوولان این مرکز تاکید میکنند تمام نیازهای گروههای متقاضی حضور در جشنواره سی و سوم فجر را برآورده نمایند.
عکاس: آرزو بیات