زنها در فرهنگ لاتینی محور خانواده هستند

ابراهیم پشت کوهی موسس گروه تئاتری تی تووک است .پشت کوهی نمایش مثل آب برای شکلات را در جشنواره تئاترفجرسه دوره قبل سال گذشته  براساس رمان معروفی به همین نام نوشته لوراسکوویل روی صحنه آورد وسال بعد این نمایش درسالن چهار سوی مجموعه تئاترشهر روی صحنه آورد. نمایشی که ساختاری مبتنی بررئالیسم جادویی در فضای آمریکای لاتینی و جنوب ایران  دارد. ابراهیم پشت کوهی و گروه تئاتریش تی تووک گروهی نوجوهستند و این کارگردان نوجو دراغلب نمایش هایش وامدارادبیات بوده است. رمان مثل آب برای شکلات رمان جذاب و خواندنی است و در دهه نود براساس این رمان فیلمی ساخته شده که بسیار مورد توجه قرار گرفته بود . با ابراهیم پشت کوهی در باره اجرای نمایشش و قرابت های فضای جنوب با فضای آمریکای لاتین گفت وگویی انجام داده ایم.

چقدربه این مسئله اعتقاد دارید که نمایشی مثل آب برای شکلات با توجه به جنسش میزان تاثیرگذاریش بر مخاطب درسالن بلک باکسی مثل چارسوبیشتر ازتاثیری گذاری که دراجرای سالن بزرگ تماشاخانه ایران شهربه دست می آورد بیشتراست؟

 با نظرتان موافق هستم . در نمایش درعین حال وجود تصاویر شاعرانه، عواطف و احساسات ریز بازیگرو حتی لرزش گونه هایش ودیدنش توسط مخاطب برایم مهم است. نزدیک بودن تماشاگر به بازیگر این تاثیر گذاری را دوچندان می کند.

 

خوردن شام توسط خانواده مادر النا در روی صندی ها و میزهایی که درصحنه نمایش مثل آب برای شکلات مورد استفاده قرار گرفته است ، یک جورهایی مخاطب را به یاد تابلوی شام داوینچی آخرمی اندازد .چقدربه این موضوع اعتقاد دارید؟

در رمان همچین ارجاعی وجود نداشت ومن در نمایش به کار بردمش و دراصل تداعی کننده شام آخری است که این خانواده درکنارهم صرف می کنند وبعد ازخوردن این شام بلافاصله گرتورد ازخانواده جدا می شود و یکی یکی اعضا این خانواده سازرفتن کوک می کنند و انسجام خانواده ازبین می رود.

 آیا به وجود قرابت هایی میان رمان مثل آب برای شکلات قرابت های با خانه برنارد البای لورکا اعتقاد دارید؟

در زندگی خانواده های امریکای لاتینی زن ها همیشه باراصلی زندگی بردوششان است ولورکا همچنین مسئله ای را در جنوب اسپانیا دیده ودراثرش آن را ثبت کرده است بنابراین هم مامان النا وهم برنارد آلبا تلاش می کنند استحکم و وحدت خانواده را حفظ کنند. اما برخوردشان برای رسیدن به چنین هدفی تبدیل به استبداد می شود . در نهایت درچنین وضعیتی تراژدی به وجود می آید .

چقدر به اقتباس ادبی درکارهایتان اعتقاد دارید؟

گروه ما اهدافی را پیگیری می کند ، که استفاده از برخی ازآثارادبی معروف دنیا با این اهداف نزدیک تراست . از طرف دیگر می خواهیم که گستره حوزه تئاتر در برخورد با سایرهنرها ها مثل  رمان ، شعر و متن های کلاسیک را رونق ببخشیم . به همین خاطراست که برای اجرای نمایش های کمدی اللهی و مثل آب برای شکلات به سراغ اقتباس ادبی رفتم. گروه تئاترما علی رغم سختی های موجود درتئاتر در حدود 15سال است که در سطح اول تئاتر کشور فعالیت می کند . تمام تلاش ما بر این اصل استوار است که هر اجرایمان نسبت به اجراهای قبلی تفاوت داشته باشد

قرابت های زیادی میان فرهنگ لاتینی و رئالیسم جادویی و فرهنگ جنوب ایران دیده می شود؟

زندگی ماها در جنوب یک جورهایی گره خورده با رئالیسم جادویی. دغدغه های هنری من براین روال است که بروم به سراغ اقتباس از رمان های بزرگ دنیا . ساختاررئالیسم جادویی در تار و پرود زندگی ، باورها و نحو زیست مردم جنوب کشور وجود دارد .درگروه تی توک و طی این سالها بتدریج ازاجراهای رئال گذر کرده ایم و به این نوع اجراها رسیدیم و در چند کار اخیر مثل کمدی الهی ، تنها مکبث می داند... و مثل آب برای شکلات ردپای ساختارغیررئال با تلفیق فضای ذهنی به خوبی قابل مشاهده است .

 

به  چه دلیل در نمایش مثل آب برای شکلات شخصیتها با ناکامی و تلخی روبه روهستند ؟

اعتقاد ندارم که حتما باید پایان نمایش های با ساختار رئالیسم جادویی باید حتما شاد و خوش باشد .رئالیسم جادویی یک ساختار فکری نیست . بلکه بستری است که کارگردان و یا نویسنده اندیشه اش را مطرح می کند . بنابراین هیچ قطعیتی در این زمینه وجود ندارد . ضرورت متن که برگرفته از رمان مبتنی بر نگاه آزاد است ،این ایجاب را به وجود آورد.  قهرمان های رمان را که کلاسیک هم نیستند . در پایان نمایش هم می بینیم  با مرگشان و حضور راوی که ادامه جریان زندگی را روایت می کند . 

 

در فرهنگ لاتینی و سبک رئالیسم جادویی دنیای مردگان با دنیای زندگان تداخل پیدا می کرد و در طول نمایش هم می بینیم که مدام روح خدمتکار خانه و مادر النا در مزرعه حضور پیدا می کنند ؟

این خصیصه یکی ازویژگی های مثبت رئالیسم جادویی است ، که بیشتر در ادبیات کارکرد داشته است و در طول نمایش مدام مرزهای رویا و واقعیت شکسته می شود و دراین فضا هر اتفاقی می تواند رخ بدهد .

 

ریشه خشنونت دررفتار مادر النا درچه مواردی قابل ارزیابی است ؟

 

 فروید جمله ای معروف به این مضمون دارد "هرگاه نهان درانسان سرکوب بشود و روال طبیعش را طی نکند ، به صورت مالیخولیا  خودش را بروز می دهد" . دلیل این خشونت هم سرکوب شدن یک سری از خواسته ها و امیال مامان النا در گذشته بوده است. بنابراین شرایط زندگی مامان النا این خشونت را در او به وجود آورده است . 

 

آیا نمایش مثل آب برای شکلات روایتی از عشق های ناکام و نافرجام است ؟

بله ، اغلب عشق هایی که در داستان نمایش وجود دارد پایان خوشی ندارد .

 

رویا نونهالی به خوبی توانست گستاخی و استبداد مادر النا را در نوع بازیش به مخاطب ارائه کند ؟

 اگر نقش هایی را که در گذشته رویا نهالی بازی کرده است مرور کنید کمتر درنقش زنان قوی و خشن ظاهر شده است . رویا نهالی با درک درست از شخصیت مادر النا توانست شمایلی از یک زنی که چهره خشنی ندارد ، اما  با نوع رفتار و عملکردش توانسته استبدادی  را در محیط مزرعه حاکم کند،ارائه کند  .مادر النا در بخش های مختلف نمایش رفتارهای متفاوتی را از خودش بروز می دهد و جاهایی در نمایش شخصیتش به سمت خاکستری بودن تمایل پیدا می کند .

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی