هیچ وقت ادعا نداشتم بهترین هستم

به گزارش ایران تئاتر، حسین مسافر آستانه که نزدیک به یک دهه مدیریت انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را بر عهده داشته و به دلیل فعالیت مستمری که از آغاز دهه 70 در زمینه تئاتر دفاع مقدس داشته  به عنوان یکی از موثرین این عرصه شناخته می شود. با او درمورد فعالیت ها ، جایگاه و اهمیت انجمن تئاتر دفاع مقدس  به گفت و گو پرداخته ایم. 

وی با این توضیح که نخستین حرکت جدی جشنواره تئاتر دفاع مقدس در سال 72 با برگزاری جشنواره (سراسری) تئاتر دفاع مقدس آغاز شد، افزود: قبل از آن جشنواره‌های متعددی چون جشنواره تئاتر سنگر و جشنواره تئاتر فتح که ویژه ارتش بود به تناوب برگزار شده بود. ولی حرکتی که مستمر باشد وجود نداشت. نخستین حرکتی که استمرار داشت و پس از آن ادامه پیدا کرد که بعدها جریانی را در فعالیت تئاتری کشور ایجاد کرد تاسیس جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس بود.

مسافرآستانه ادامه داد: این جشنواره در بنیاد حفظ نشر ارزش‌های دفاع مقدس آغاز به کار کرد در زمانی که ریاست مجموعه بنیاد به عهده مهندس چمران بود. در آن زمان فرهاد مهندس‌پوربه عنوان معاون هنری از بنده دعوت کرد با این جشنواره همکاری داشته باشم. سال اول و دوم  جشنواره به دبیری امیر دژاکام برگزار شد و من کارهای مختلف را تحت عنوان هماهنگی انجام می دادم. از سال سوم به عنوان دبیر جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس در بنیاد حفظ آثار ادامه فعالیت دادم و تا سال دهم همچنان پیوسته دبیر جشنواره‌ بودم.

بازیگر «جان گز» با بیان این که در طول آن سال‌ها جشنواره آرام آرام در جمع هنرمندان سراسر کشور انگیزه بسیار زیادی ایجاد کرد، اظهار داشت: آثار متعددی نوشته شد و جریان تئاتر دفاع مقدس تبدیل به جریانی مستمر شد. نه جریانی سفارشی که آثاری مناسبتی نوشته و اجرا شوند. تا دوره هفتم این جشنواره فقط به شکل سراسری برگزار می‌شد ولی با جریان خوبی که راه افتاده بود، استقبال بسیار زیاد هنرمندان سراسر کشور و طبعا حجم بالای آثار متقاضی شرکت در این رویداد، ستاد برگزاری جشنواره تصمیم گرفت ابتدا چند جشنواره منطقه‌ای برگزار کند سپس با حضور منتخبین آن‌ها جشنواره سراسری را برگزار کند. با این تدبیر در طول سال فعالیت در حوزه تئاتر دفاع مقدس در جریان بود که البته هدف همین بود که موضوع دفاع مقدس در حوزه تئاتر فعال و در جریان باشد و از موضوع مناسبتی خارج شود.

مسافرآستانه با این توضیح که ارتقای تئاتر دفاع مقدس و تاثیرگذاری آن در جریان تئاتر کشور از اهداف مهم ما بود، تصریح کرد: با حضورم در انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس برگزاری جشنواره نیز به انجمن واگذار شد ولی ستاد سیاست‌گذاری و پشتیبانی همچنان در بنیاد حفظ آثار با مسوولیت رییس وقت بنیاد سردارعلیرضا افشار مستقر بود. در انجمن از همکاران خیلی خوبی برخوردار بودم. افرادی که انگیزه خدمت و تعلق خاطر دفاع مقدسی داشتند. با کمک آن‌ها توانستیم جریان تئاتر دفاع مقدس را رقم بزنیم. ما دوران خوب و ارزشمندی را در انجمن تئاتر پشت سر گذاشتیم. برنامه ما فقط برگزاری یک جشنواره نبود. بلکه برنامه‌های متعددی طراحی و اجرا می‌شد از جمله نشست‌های تخصصی، همایش‌های پژوهشی به ویژه سفرهایی تحت عنوان سفر هنرمندان به مناطق جنگی. در واقع نخستین گام‌های سفر راهیان نور با حضور هنرمندان تئاتر از آن روزها آغاز شد. هر بار تعداد زیادی از هنرمندان تئاتر علاقه‌مند از سراسر کشور را دعوت می‌کردیم و سفرهای متعددی را با این هنرمندان داشتیم. با برپایی این سفرها چند منظور داشتیم که خیلی خوب محقق شد. در سفرها از فرمانده‌هان دوران جنگ همراه هنرمندان بودند تا اهالی هنر نمایش از نزدیک سخنان و رخدادهای منطقه را در بستر خاطره بشنوند و در آثارشان حفظ کنند.

کارگردان «خورشید کاروان» با بیان این که دیدن مناطق جنگی در غرب و جنوب کشور انگیزه زیادی در بین هنرمندان برای تولید اثر ایجاد کرد، گفت: بسیاری از نمایشنامه‌های که بعدها جزو آثار خوب دفاع مقدسی قلمداد شدند، جرقه اصلی نوشتن آن در این سفرها زده شد مانند نمایشنامه «این کدام پنجشنبه است» نوشته حمیدرضا اذرنگ که تحت تاثیر سفر به استان ایلام و شهر مهران نوشته شده و با حمایت از این کار در دهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس اجرا گردید. پس از آن نمایشنامه‌های متعددی که این نویسنده و سایر نویسندگان نوشتند تحت تاثیر همین سفرها بود. ایده‌ها به ذهنشان خطور می‌کرد و تبدیل به آثار درخشانی می‌شد و شاهد اجراهای خوبی بودیم. حتی می‌توان ارزیابی و مطالعه جدیدی از ادبیات نمایشی که تحت برگزاری نشست ها و سفرهای خلق شده صورت بگیرد. البته سفرهای علمی و پژوهشی دیگری نیز داشتیم که خروجی این سفرها برنامه‌ریزی سالانه برای انجمن تئاتر بود. انجمن تئاتر تبدیل به مرکزی شده بود که مراکز مدیریتی حوزه تئاتر در کشور موضوع دفاع مقدس را با انجمن مطرح می‌کردند و حمایت‌هایی که لازم بود صورت می‌گرفت. به نحوی که انجمن تئاتر مرجع و مبدا کل فعالیت‌های تئاتر در حوزه دفاع مقدس شد.

وی ادامه داد: زمانی که به عنوان مدیرعامل انجمن دعوت شدم، مدیرعامل بنیاد فرهنگی روایت ابتدا مجید رجبی‌معمار بود. سپس سرداراثباتی مدیرعامل بنیاد روایت شدند. در این دوران چه در برگزاری جشنواره چه در اجرای سایر برنامه‌ها دوران درخشانی را در انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس شاهد بودیم. با رفتن سرداراثباتی و تغییر مدیریتی که صورت گرفت. یکسری سواستفاده از فرصت‌ها که برای بعضی‌ها در طول این سال‌ها مقدور نشده بود فراهم شد و کارشکنی‌هایی آغاز گردید. از این رو ترجیح دادم در مقابل بی‌مهری‌ها و دلسردی به وجود آمده ادامه فعالیت نداشته باشم و میدان را برای افرادی که مدعی کار و فعالیت بیشتری بودند خالی کردم. هیچ وقت ادعای این را نداشتم که ما بهترین هستیم و در موقعیت خودمان بهترین کار را انجام می‌دهیم. وقتی کارشکنی‌هایی انجام شد که بهتر از ما می‌توانند کار کنند و کار را پیش ببرند میدان را به آن‌ها واگذار کردم. اما متاسفانه افرادی که جایگزین شدند هرگز این فرصت را به عنوان موقعیتی برای خدمت تلقی نکردند. بیشتر به عنوان یک فرصت برای حفظ مسوولیت یا مسوولیت گرفتن نگاه کردند و به تغییرو حذف تمام آنچه در گذشته اتفاق افتاده بود خواه خوب یا بد پرداختند.

مسافرآستانه با این توضیح که تغییر من نباید در جریان تئاتر دفاع مقدس نقشی ایجاد می‌کرد، اضافه کرد: با آمدن مدیر بعدی متاسفانه تمام آن ساختاری که از مدت‌ها پیش طراحی و کار شده بود دچار توقف و تغییر گردید. افرادی را که در آن دوره تجربیات متعددی بدست آورده بودند و می‌توانستند در دوره بعدی نیز با علاقه به کار خود ادامه دهند برکنار کردند. از اوج فعالیت شاهد سکوتی در انجمن تئاتر انقلاب شدیم که هرگز نتوانست دوباره جایگاه گذشته را بدست آورد.

کارگردان «رستاخیز عشق» با بیان این که برگزاری جشنواره تئاتر دفاع مقدس در دهمین سال خودش یکی از پرشکوه‌ترین دوره‌های برگزاری جشنواره «تئاتر دفاع مقدس» را از سر گذراند، ادامه داد: متاسفانه دوره یازدهم جشنواره به دبیری جانباز هنرمند محمد جمالپور هم به دلیل تغییر مدیریت دچار مشکلاتی شد. جشنواره به یک باره از حالت تکاپویی به حالت ایستایی رسید و سپس یک مدت به حالت تعلیق درآمد و با فاصله چند ساله دوره دوازدهم در سنندج برگزار گردید. جشنواره آرام آرام به رغم برنامه‌ریزی، اجرا و جذب هنرمندان تئاتر به ویژه استعدادهای جوان تئاتر که در طول این سال‌ها با شدت و علاقه پی‌گیر بودند به باد فراموشی سپرده شد. برپایی جشنواره گویی وظیفه صرفا اداری شد که البته این وظیفه اداری نیزمدتی نیز انجام نشد. تا این که دوره سیزدهم جشنواره به همت مجدد بنیاد روایت به دبیری حسین پارسایی برگزار شد و از آن به بعد در قالب دوسالانه ادامه یافت. ادعای انجمن تئاتر و بنیاد روایت این بود که دوسالانه کردن موجب می‌شود یک سال مطالعاتی را در پیش داشته باشیم و به تولید متن بپردازیم و کار و اجراها را متوجه مطالعه کنیم که چندان محقق نشد.  

وی با تاکید بر این که البته به دوره‌ای که آن همه شکوه، استقبال و هیجان در برگزاری جشنواره وجود داشت نیز نقدهایی وارد است، تصریح کرد: البته تردیدی نیست که به فعالیت جمعی بزرگ فرهنگی در سطح کشور حتما نقدهایی وارد باشد. جای نگرانی و گله این است که به نقدهای سلیقه‌ای، مغرضانه و غیر کارشناسی ترتیب اثر داده شود. البته هنوز بسیاری از افرادی که به طور کلی از تئاتر دفاع مقدس به دلیل نامهربانی‌ها و بی‌مهری‌هایی که دیدند دست کشیده‌ا‌ند همچنان دل در گرو موضوع دفاع مقدس دارند و به محض این که جریانی را شاهد باشند که کارساز و کارآمد باشد از آن استقبال می‌کنند.

مسافرآستانه یادآور شد: سازمان بسیج هنرمندان در طول سال‌های اخیر توانسته استعدادهای جوانی را جذب کند که در صورت حمایت‌های لازم آینده درخشانی را نوید می‌دهد. بسیاری از هنرمندان نیز از سراسر کشور به جریان سازمان بسیج هنرمندان پیوستند. امیدوارم تعداد زیادی از حرفه‌ای‌ترها نیز از این حرکت حمایت کنند تا حرکت نوین و تازه‌تری را از سوی بسیج هنرمندان شاهد باشیم و بتواند روزهای اوج تئاتر دفاع مقدس را برگرداند.