با نگاه جهانی به تئاتردفاع مقدس نقشمان را در خاورمیانه برجسته تر کنیم

به گزارش ایران تئاتر این نشست با حضور کارگردان ، عوامل نمایش جهشه وعلی اکبر عبدالعلی زاده عضو انجمن منتقدان خانه تئاتر و جمعی از تماشاگران نمایش برگزار شد.

علی اکبر عبدالعلی زاده در ابتدای  این نشست ضمن ابراز خشنودی از تجربه تماشای نمایش جهشه گفت :امشب شاهد یک اجرای پرانرژی و خوب بودم و هم چنین خوشحالم که نشست های روایت صحنه کار خود را با این  نمایش آغاز کرده است.  امیدوارم همانطور که در حوزه سینما نشست های حوزه مقاومت نتیجه خوبی داد در تئاتر هم برگزاری نشست های تخصصی  روز بروز پر رونق تر و با برکت برپا شود.

وی افزود:‌ این اجرا برای من غافلگیر کننده بود چرا که در حوزه حرفه ای هم دیگر، گاهی بازیگران و عوامل را با انرژی کامل در اجرا نمی بینیم، حتی در برخی کارهای حرفه ای حضور واقعی بازیگران را به دلیل مشغله زیادشان  روی صحنه نمی بینیم.

اغلب بعنوان یک دستگرمی یا به عنوان مشغله کاری و شغل آن را در نظر می گیرند اما در این کار هر کدام از بازیگران جایگاه نقش خود را درک کرده و حضور کامل داشتند.

این منتقد تئاتر ادامه داد:‌ با توجه به موقعیت ایران در منطقه احساس می‌کنم که این موضوعات باید محور اصلی نمایش کشور باشد درحالی‌که این‌طور نیست؛ مثلا در همین نمایش جهشه در دکور و امکانات فنی کاستی می‌بینید و این نشان می‌دهد که از این کار در حد ضرورت و نیاز پشتیبانی نشده. در کشورهای دیگر که برنامه نفوذ فرهنگی دارند از آثار همسو با استراتژی فرهنگی شان حمایت‌های بسیار خوبی صورت می‌گیرد. مدیریت فرهنگی کشور باید بیشتر به این آثار توجه کند. امیدوارم در جریان مدیریت جدید انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس که با توجه جدی به برنامه ریزی کلان دارد، بیشتر به این مسائل توجه شود.

در ادامه نشست، علی برجی کارگردان این اثر گفت: متأسفانه ما دچار شعارزدگی هستیم و وقتی تریبون دست کسی باشد، شروع به وعده دادن می‌کند ولی در بحث اجرای آن شعارها اتفاقی نمی‌افتد آن‌ها عملی نمی‌شود. در کشورمان ارگان‌های بسیاری داریم که می‌توانند از چنین آثاری حمایت کنند اما نمی‌دانم متأسفانه به چه دلیلی به این وظیفه فرهنگی و هنری‌شان نمی‌رسند. شما دکور را مثال زدید که کاملاً درست بود.

برجی عمده مشکل چنین آثاری را مشکل حمایتی دانست و تصریح کرد:‌ انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس از ما حمایت کرد اما کل مبلغی که در اختیار ما گذاشتند 12 میلیون بود. دو میلیون را باید به سالن می‌دادیم و با ده میلیون باقی‌مانده، باید فعالیت یک گروه سی‌نفره را تأمین می‌کردیم. پوستر، بنر، گریم، لباس و. همه هزینه دارد، ما واقعاً مظلومانه کار می‌کنیم.

در بخش دیگری از این نشست عبدالعلی‌زاده با اشاره به اینکه متن لایه‌های مختلفی از زندگی طبیعی انسان‌ها را در جامعه جنوب روایت می‌کند، گفت: سادگی نقطه اشتراک همه آدم‌های داستان است اما هرکدام به فراخور ظرفیت های اجتماع و ضرورت های زندگی روحیاتی پیداکرده‌اند. یکی همچون دموخی در پی سودجویی و منفعت‌طلبی خودش است و دیگری در پی حفاظت از خاک وطنش. اما هریک داستانی دارند .جنگ روی زندگی این افراد اثر گذاشته تا آن اتفاق نهایی که منفجرشدن جهشه است و داستان این آدم ها به ناگهان پایان می یابد و  در اثر اصابت یک شلیک کور پرونده زندگی چند انسان بسته می‌شود. ریتم درست درام که مبتنی برشادی است با لحظه تراژیک پایانی کار می کند که جهشه حداقل تا ساعاتی پس از تماشای آن مخاطب را رها نمی‌کند .  

این منتقد در ادامه بر دفاع مقدس بودن این تئاتر تأکید کرد و گفت: شاید بسیاری از این نمایش به‌عنوان یک اثر ضد جنگ یاد کنند .اگر جهشه در عراق و با نگاه آن طرف به نمایش درمی‌آمد، ضد جنگ محسوب می‌شد زیرا آن‌ها جنگ را شروع کردند،  اما مورد حمله قرارگرفته ایم ضمن اینکه جهشه تلاش دارد با به نمایش گذاشتن فجایع جنگ اصل اهمیت دفاع را یادآوری کند. 

نویسنده چشم انداز تئاتر ایران  تصریح کرد: این نمایش برای کسانی که به‌یک‌باره جنگ را به راه می‌اندازند و ناگهان با یک گلوله زندگی بسیاری از انسان‌ها را تمام می‌کنند، پیام دارد. همچنان که در تمام زندگی ما و د رتمام اعصار نگاه جهانی ویژگی ما بوده ،زبان و پیام جهانی در این نمایش نیز مستتر است . می دانیم این نقطه از جهان همواره مورد طمع دیگران بوده و امروز بیش از پیش در خطر تجاوز قرار دارد و در عین حال نقش امروزی ایران در منطقه و دنیا باعث شده مردم منطقه عاشقانه ایرن و ایرانی را دوست بدارند گرچه شاید ما نتوانسته ایم از این ظرفیت استفاده کنیم و ای‌کاش چنین آثاری با پشتیبانی ای که انتظار می روددر قامت جهانی عرضه شود تا بتوانیم نقشمان را در خاورمیانه برجسته‌تر کنیم.

عبدالعلی‌زاده با اشاره به ظرفیت های بالای متن و طراحی دیالوگ و شخصیت پردازی دقیق لحظه تحول شخصیت‌ها را برای تماشاگر پذیرفتنی دانست و افزود : فکر می‌کنم که این یک فرمول خوب و حساب شده است که ما از نویسنده نمایشنامه دیده‌ایم. ما در این نمایش آن تحولی که انتظار داریم شخصیت‌ها در مواجهه با حقیقت در آن‌ها ایجاد شود را مشاهده می‌کنیم. شاید این تحول به لحاظ زمانبندی نمایش خیلی سریع رخ می‌دهد اما از لحاظ داستان نمایش و قراردادهای دتعریف شده در متن پذیرفتنی است. ضمن اینکه ما می دانیم که آدم‌ها هم در واقعیت در یک لحظه متحول می‌شوند. گاهی طول زمان عرفانی ندارد.

عبدالعلی زاده با تاکید براینکه لازم است  ایراد های اجرا را هم بگوییم گرچه شاید خود عوامل و کارگردان همه آن ها را بدانندافزود : ورودی داستان ما با وانت است اما  جدا از این که در انتخاب مدل وانت بی‌دقتی شده است نکته این است که اگر تصویر وانت را هم حذف می‌کردید، اتفاق خاصی نمی‌افتاد. در عین حال این تصویر ویدیویی توازه میان قراردهای نمایش با مخاطب را برهم زده . نمی دانیم  طراحی و اکسسوار باید بر ذهن مخاطب متکی باشد یا تصویر سازی واقعگرایانه . در مورد وانت تصویر واقعی ارائه می دهیم اما در صحنه  شمردن برای اعضای خانواده فرید بازیگر نمی‌آید و این بخش رابه ذهن مخاطب می‌سپریم .ای‌کاش وانت را هم به ذهن مخاطب می‌سپردید. زیرا خیال کاری می کند که تصویر و واقعیت از پس آن بر نمی آید.

مدیر سالنامه تئاتر گفت:یکی دیگر از ویژگی‌های خوب این نمایش میزانسن  خوب است. امروزه کارهای کلاسیکی که خیلی همیاز به فکر کردن در ارائه میزانسن ندارند را می‌بینیم که بدون میزانسن خاصی در تئاتر کلاسیک اجرا می‌شود. در این نمایش‌ها تمام ورودها و خروج‌ها از یک در صورت می‌گیرد و این چنان سبب خستگی تماشاگر می‌شود که داستان را رها می‌کند و دائم خمیازه می‌کشد. اما در "جهشه" می‌بینیم که اصل غافلگیری میزانسن به طور خوبی رخ داده است. ترکیب حضور اتفاقی قابل توجه است و از تمام نقاط مثبت صحنه به طور مثبتی استفاده شده است.

کارگردان نمایش جهشه نیز گفت: در مورد ماشین بسیار تحقیق کردیم تا اتومبیلی را پیدا کنیم که متناسب با آن تاریخ و موقعیت جغرافیایی باشد اما موفق نشدیم و از طرفی زمان هم نداشتیم. قدیمی‌ترین وانتی هم که می‌شناختم، وانت دوست پدرم بود و از آن وانت استفاده کردم. از طرفی احساس کردم ذهن همه مخاطبان توانایی تصویرسازی ندارد و نمی‌خواستم صحنه خالی بماند. 

ویافزود : اولر کردم که انتهای وانت را با دکور بسازیم و در صحنه داشته باشیم. اما واقعیت این است که ما در سالن سرو عمق صحنه زیادی نداریم و این عمق صحنه جوابگوی این قضیه نیست. یک مسئله دیگری که برای من به عنوان کارگردان وجود داشت این است که احساس می‌کردم که صحنه خیلی خالی خواهد شد. موضوعی که مطرح کردید را جزو ضعف‌های کار قبول دارم و امیدوارم اگر قرار شد نمایش در جشنواره فجر اجرا شود، این ضعف را برطرف کنیم.

سیروس همتی مشاور کارگردان این تئاتر نیز در بخش دیگری از نشست گفت: در ژانر دفاع مقدس این متن یکی از بهترین متون است. یک وانت که در حالت عادی اهمیت خاصی ندارد و شاید فقط یک وسیله حمل بار باشد، اما در آن مقطع زمانی جنگ در داستان اهمیت پیدا می‌کند. اگر این نمایشنامه چاپ بشود، حتما افتخاری است برای تئاتر مقاومت. دلیل پذیرش مشاوره نیز توانایی‌های علی برجی و متن خوب بود.

این بازیگر و کارگردان تئاتر افزود: شنیدم که بیست درصد گیشه را ، سالن برداشته است. درخواست می‌کنم که چنین اتفاقی برای کارهای دیگر در تماشاخانه سرو نیفتد. اینجا مانند تئاتر شهر شناخته‌شده نیست  همچنان که مثلا تماشاخانه ایرانشهر سهم سالن را بر‌نمی‌دارد.

اکبر مددی مهر بازیگر نقش پدر در این نمایش نیز گفت:‌ وقتی به من گفتند، قرار است جلسه نقد برگزار شود، بسیار خوشحال شدم چون کاری که حرف برای گفتن داشته باشد را در بوته نقد می‌گذارند.

عبدالعلی‌زاده نیز در پایان خاطرنشان کرد: تشویق تماشاگران در پایان اجرا یک تعارف نبود و این نشان می‌دهد جهشه اثر خودش را گذاشته و کار مقبولی است. جهشه به کارگردانی علی برجی و نویسندگی مرتضی شاه کرم تا  دوشنبه15شهریور در تماشاخانه سرو روی صحنه است