پروانه الجزایری خوانش شد

به گزارش ایران تئاتر،سالن مشاهیر تئاتر شهر بعد از ظهر یکشنبه شاهد خوانش اولین نمایشنامه این دوره از مسابقه نمایشنامه نویسی فجر بود. نمایشنامه پروانه الجزایری نوشته پیام لاریان اولین نمایشنامه ای بود که با اجرایش خوانشِ آثار منتخب جشنواره این دوره با آن افتتاح شد. قرار است که در این برنامه ها هر روز دو نمایشنامه خوانش شود و سپس منتقدان به نقد آن بپردازند.

با آغاز اجرا صدای راوی را می شنویم که از خودش می گوید، از کودکی اش و از پدرش و از اینکه همیشه دوست داشته نمایشنامه نویس شود. راوی را خود لاریان می خواند، اینکه نویسنده اثر جای خودش قرار گرفته این خوانش را به سمت شکلی از اجرا می برد. راوی از پدرش می گوید و جمله به یاد ماندنی اش: زندگی مثل تئاتره! و بعد با چرخش چندباره حرفش و رسیدن به تکرارهایی از خاطرات و حرف های پدر داستان نمایش آغاز می شود: چند جوان که برای تعطیلات به شمال سفر کرده اند و حالا بار دیگر بعد از مدت ها دور هم جمع شده اند تا دوست خود را برای رفتن از وطن و مهاجرت به سرزمین دیگر، بدرقه کنند. با پیش رفتن نمایشنامه دیالوگها به ما می گویند که این آدمهای خندان مسائلی دارند که پنهان است، با بحرانی شدن شرایط و مرگ یک نفر از جمع دوستان این مسائل بیرون می زنند و  درام را در پروانه الجزایری می سازد.  از ابتدای نمایشنامه در لحظاتی با تکرار دیالوگ ها به چند دقیقه قبل باز می گردیم و با تکرار موقعیت به نقطه ای دیگر می رسیم. نویسنده این کار را با بازی که بین شخصیت های نمایشنامه وجود دارد در درامش شکل می دهد؛ آنها در دوران دانشجویی فیلمی کوتاه ساخته اند و از آن زمان به بعد هر جا که چیزی درست پیش نروند با تکرار یک جمله سعی می کنند فضایشان را عوض کنند: کات، خوب نبود، دوباره می گیریم. این روند تکرار زمان و موقعیت با تکرار دیالوگ ها مخاطب را متوجه قرار دادی می کند که آن آرزوی همیشگی تکرار پذیری زمان را به یاد می آورد و در نهایت هم همین برگشت در زمان آرزویی را بر آورده می کند؛ بابک که مرده بود در یک بازی زنده می شود!

آنچه نقل شد خلاصه ای از نمایشنامه پروانه الجزایری است که لاریان آن را داستان سفر هفت دوست می داند که وقتی با مرگ روبرو میشوند با یک بازی آن را نادید می گیرند. لاریان می افزاید: اگر بخواهم شاعرانه درباره این اثر صحبت کنم باید بگویم که نمایشنامه من اثری در ستایش درام و سینما. او می افزاید: در زندگی برگشت ناپذیرِ ما که در انحصار زمان است هنری ایجاد شده که آن را برگشت پذیر می کند، آن هنر، هنر تصویر است. نمایشنامه درباره همین برگشت ناپذیر بودن زندگی و برگشت پذیری درام حرف می زند. لاریان معتقد است تکرار در این اثر به شکست زمان اشاره دارد و کارکردی در جهت از بین بردن روایت خطی دارد. او با اشاره به سخت بودن شکست زمان و روایت در مدیوم تئاتر می گوید: این کار در سینما زیاد انجام شده و چیز عجیبی نیست اما در تئاتر به سختی ممکن می شود. او در مورد احتمال اجرای این اثر به کارگردانی خودش می گوید: این کار قرار بود امسال در تماشاخانه ایرانشهر اجرا شود که از اجرای آن منصرف شدم اما احتمالا تا پایان امسال شاهد اجرای صحنه ای آن به کارگردانی سعید حسنلو در تماشاخانه پالیز خواهیم بود.

در ادامه این جلسه امین عظیمی به نقد پروانه الجزایری پرداخت. او به وجود نکات مثبتی در فرم و سوژه اجتماعی اثر اشاره کرد و هر کدام از مسائل مطرح شده  توسط شخصیت ها را اشاره به یکی از مشکلات سیاسی اجتماعی جامعه دانست. عظیمی با انتقاد از ریتم نمایشنامه گفت: اثر در نیمه اول در عرض حرکت می کند و در طول پیش نمیرود، این اتفاق ممکن است باعث شود که کار خسته کننده شود. پس از بیان این موضوع چند تن از تماشاگران با وی مخالفت کردند و برعکس نظر وی نیمه اول نمایشنامه را جذاب ارزیابی کردند. عظیمی معتقد بود که می توان این بخش را حذف کرد اما میلاد اکبر نژاد که این جلسه را مدیریت می کرد گفت: به نظرم با حذف این بخش قسمتی از تعریف و معرفی شخصیت ها  را از دست می دهیم. لاریان در ادامه در مورد Butterfly effect صحبت کرد و با اشاره به تکرار موقعیت ها و برگشت پذیر بودن زمان در اثرش، ساختار نمایشنامه اش را به نوعی برگرفته از این نظریه دانست. او همچنین با اشاره به ساختار نمایشنامه فرم اثرش را شبیه به آثار تام تیکور در سینما و از طرفی وامدار کارهای جویس، فارکنر و ولف دانست.

پروانه الجزایری به کارگردانی سعید حسنلو و با بازی افشین زمانی، سهیل ساعی، مونا کرمی، نیکان راست قلم، هومن رستگار، تینا بخشی و نیما نوری زاده به عنوان اولین اثر جشنوراه فجر امسال در سالن مشاهیر تئاتر شهر خوانش شد.

خوانش نمایشنامه های منتخب جشنوراه فجر امسال از یکشنبه23 آبان تا پنج شنبه 27 آبان در سانس های 30/15 و 18 در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزار خواهد شد و ورود برایعلاقه مندان آزاد است.