مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی در گفت‌وگو با ایران تئاتر مطرح کرد
خودمان را در توسعه و تولید تئاتر سهیم می‌دانیم
مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی از نقش فعال انجمن در حمایت از تئاتر و تغییر رویکرد و نگاه انجمن در دوره مدیریتش سخن گفت.
ارمغان بهداروند از خردادماه سال گذشته به‌عنوان مدیرعامل انجمن نمایش ایران انتخاب شد. او ازجمله مدیرانی است که به نظر می‌رسد باوجود طولانی نبودن دوران مدیریتش توانسته در سازوکار این انجمن و تئاتر کشور، نقشی داشته باشد.
بهداروند از سال ۷۳ فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه‌های هنری آغاز کرد. در سال ۷۷ به‌عنوان مدیر روابط عمومی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی اهواز دعوت به کار شد و در تدوین و برگزاری بسیاری از رویدادهای مهم فرهنگی و هنری همکاری کرد. در طی این سال‌ها آثار مکتوبی از او منتشرشده که از آن جمله می‌توان به «مخاطب ممنوع» «به من که رسیدی بپیچ»، «این روزها که می‌گذرد» و «اندیمشک پلاک ۹» اشاره کرد. همکاری در برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری همچون بخش ادبیات نمایشی جایزه ادبی پروین اعتصامی، کنگره ادبی ملکوت، جشنواره تئاتر لاله‌های سرخ، جشنواره فرهنگی دانشجویی، جشنواره امام رضا (ع)، همایش پایتخت پنجره‌ها، جشنواره خلیج‌فارس و... با عناوینی همچون دبیر، داور و عضو هیئت‌علمی، عضویت در هیئت تحریریه و دبیر سرویس ادبی نشریات ادبی و تدریس هنری در مراکز فرهنگی و کانون‌ها، فرهنگسراها، همکاری با سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان ازجمله فعالیت‌های او محسوب می‌شود. بهداروند در جایگاه اخیر خود در برگزاری جشنواره آیینی سنتی، عروسکی، مقاومت، خیابانی مریوان و فجر مشارکت داشته است. در طی این ایام نظرات و نوشته‌های مختلفی از او در حوزه‌ی تئاتر منتشرشده است که می‌توانسته است معرف او باشد.
-همچنان که در حکم جنابعالی به ایجاد پویایی در انجمن تأکید شده بود. به نظر می‌رسد انجمن هنرهای نمایشی در ساختار جدید برای پیشبرد اهداف خودسازمان‌دهی شده و هدفمند حرکت می‌کند. این سازمان‌دهی با فعال کردن دفتر انجمن در استان‌ها درحال‌توسعه است. در ابتدا سازوکار و مزایای انتخابات توسط گروه‌های رسمی تئاتر برای هیئت‌مدیره انجمن در شهرستان‌ها را تشریح کنید؟
یکی از اولویت‌های رویکرد جدید انجمن هنرهای نمایشی، اصلاح و اجرای سازوکار انجمن‌های نمایش استانی بود، قبل از این، شعب به‌صورت انتصابی انتخاب می‌شدند اما در تغییرات جدید باهدف توانمندسازی تئاتر ایران و استفاده از نیروها و هنرمندان هر منطقه، انجمن‌های نمایش روسای خود را در یک‌روند اختیاری انتخاب کردند. از دیگر سو مقرر شد تا در جهت حرفه‌ای شدن تئاتر قدم برداریم و مثل همه جای دنیا این حرفه‌ای شدن را با تشکیل و ثبت گروه‌های تئاتری پیگیری کنیم. در این راستا مرکز هنرهای نمایشی با دریافت مستنداتی، گروه‌های نمایشی متقاضی سراسر کشور را ثبت کرد. انجمن هنرهای نمایشی نیز در جهت فعال کردن این گروه‌ها شیوه‌نامه خود را در راستای دعوت به همکاری گروه‌ها با اعضای هیئت‌رئیسه قرارداد. این رویکرد باعث شد هم تأسیس گروه‌های نمایشی به شکل حرفه‌ای موردتوجه قرار بگیرد و هم محصول نهایی انتخابات انجمن نمایش‌های استان‌ها با نظر و مشارکت هنرمندان همان منطقه باشد. تاکنون حدود 21 استان انتخابات خود را انجام داده‌اند که خوشبختانه از تجربه گذشته انتخاباتی استفاده‌شده و افراد فعال گذشته استان‌ها در بدنه‌ی هیئت‌رئیسه استان‌ها حاضرند. به نظرم اگر ما اعتقاد داشته باشیم فرآیند انتخابات نوعی ابراز توانمندی‌های بیرونی و درونی هر جامعه‌ای است، درمی‌یابیم فعالان تئاتری هر استان می‌توانند با دقت و انتخاب مدیران خود، در نظام مدیریتی تأثیرگذار باشند.
در این شکل از انتخاب روسای انجمن رزومه و توانایی‌های خود را ارائه می‌دهند و افراد توسط خود اعضای خانواده تئاتر هر شهر و استان سنجیده می‌شوند. به‌این‌ترتیب برآیند انتخابات حاصل خرد جمعی خود هنرمندان است. هنرمندان در این شکل، خودشان را در تصمیم‌گیری‌ها سهیم می‌بینند.
در حال حاضر پیشنهادهایی که هیئت‌مدیره استان‌ها می‌دهند به‌صورت جدی موردتوجه قرارگرفته است. روند تحقق این اهداف را می‌توانیم در همایش تئاترهای استانی ببینیم.
-به نظر می‌رسد باوجود اهمیت ذاتی فعال‌سازی دفاتر استانی روند انتخابات در استان‌ها با سرعت کافی پیش نمی‌رود. نقص در کجاست؟
هر جا که بدنه تئاتری ما از یک استحکام و هم‌اندیشی مطلوب‌تری برخوردار بودند سریع‌تر به درخواست ما توجه کردند، یعنی توانسته‌اند گروه‌های خود را ثبت کنند و هیئت‌رئیسه را انتخاب کنند و درنتیجه انتخابات خود را برگزار کرده‌اند. در این استان‌ها فرآیند به شکل جدی‌تری دنبال می‌شود. استان‌هایی که هنوز موفق نشده‌اند انتخابات برگزار کنند مشکلات متفاوتی دارند. برخی از استان‌ها روند ثبت گروه‌های نمایشی را به‌درستی انجام نداده‌اند، ممکن است این مشکل از طرف گروه‌های نمایشی باشد یا سازوکار خود انجمن‌های نمایش باعث این تأخیر باشد. تلاش همکاران سخت‌کوش ما در امور استان‌های اداره کل هنرهای نمایشی بر این است تا پایان سال 95 انتخابات همه استان‌ها برگزار شود و هیئت‌رئیسه جدید انتخاب شود. 5 استان انتخاباتشان را در هفته جاری برگزار می‌کنند و چند استان دیگر نیز در دو ماه آینده اقدام به انتخاب هیئت‌رئیسه خواهند کرد.
-حمایت از گروه‌های نمایشی به‌عنوان مهم‌ترین مطالبه فعالان تئاتر در ساختار فعلی انجمن هنرهای نمایشی به چه نحوی صورت می‌گیرد؟
همه حمایت‌هایی که از تئاتر در کشور صورت گرفته باهدف تولید تئاتر است، ما می‌خواهیم که چراغ سالن‌های تئاتر در کشور روشن باشد و مردم به‌عنوان مخاطبین اصلی از تئاتر بهره‌مند باشند. پیش‌ازاین یا حمایت نبوده و یا به شکل برنامه‌ریزی‌شده‌ای صورت نمی‌گرفته است.
در دور جدید شورای حمایت و تدوین برنامه سعی کرده‌ایم هم تئاترهای دولتی و هم بخش خصوصی را موردحمایت قرار بدهیم. ما با پیشنهاد مدیر تالارهای نمایشی و معرفی کارهایی که تولیدشده‌اند و یا در حال تولید هستند آثار را حمایت می‌کنیم تا اجرای عموم داشته باشند. بنا بر نیاز، درجه کیفی و ظرفیت، هزینه‌ای را به‌عنوان حمایت تخصیص داده‌ایم. در سال گذشته ارقام و میزان این حمایت‌ها توسط روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی منتشرشده و امسال نیز در پایان سال اعلام خواهد شد. برای هر سالن با توجه به تعداد صندلی و اهمیت خود آن سالن شرایطی را در نظر گرفته‌ایم که به همه گروه‌هایی که درخواست حمایت داشته‌اند و از طرف آن سالن معرفی‌شده‌اند مبالغی را پرداخت کرده‌ایم. در سال 94 و 95 نمایش‌هایی از برخی از استان‌ها را نیز مورد حمایت‌ها قراردادیم؛ با معرفی مدیران کل ارشاد هر استان آثاری که از ارزش‌های حرفه‌ای تئاتری برخوردار باشد و به‌صورت ممتد اجرای عموم داشته باشد موردحمایت قرارگرفته‌اند.
-معیارهای حمایت شما از آثار چیست؟ به‌خصوص در حوزه تهران که آن را قلب تپنده تئاتر کشور می‌دانیم...
شاخص‌های مختلفی برای این حمایت‌ها در نظر داشته‌ایم که سابقه کاری کارگردان و گروه و حرفه‌ای بودن گروه، تعداد اجرا و هزینه‌های تولید می‌تواند در کیفیت و کمیت این حمایت‌ها تأثیرگذار باشد.
علاوه بر این موارد تأثیرگذاری آن نمایش نیز موردنظر ماست. ما با مدنظر قرار دادن این ویژگی‌ها سعی می‌کنیم در حمایت خود نیز رویکردی حرفه‌ای را پیش بگیریم.
-با این توضیح چگونه است که این روزها باوجود انجام حمایت‌های مالی برخی هنرمندان از نبود حمایت سخن می‌گویند؟
بنای مدیریت فعلی تئاتر کشور در حمایت از آثار، تبلیغ خودش نیست. اگر فعالیتی درزمینهٔ تولید و حمایت از آثار می‌شود آن را وظیفه خود می‌دانیم بنابراین تلاش نشده است از این فعالیت‌ها استفاده تبلیغاتی و رسانه‌ای داشته باشیم یا از آن به‌عنوان منّتی بر سر هنرمندان یاد شود. تئاتر بیش از این‌ها حق دارد. ما خودمان را موظف به تأمین اعتبار برای حمایت در راستای تولید تئاتر می‌بینیم. این حمایت در تئاتر تهران و شهرستان به شکل حساب‌شده‌ای انجام می‌شود اما بعضی از دوستان گاها منکر حمایت‌ها می‌شوند، این اتفاق ممکن است به خاطر اشراف نداشتن به موضوع باشد یا زمانی رخ بدهد که برای آن عزیزان مشکلات و ناگواری‌هایی پیش‌آمده باشد. اینکه جایی حمایتی کرده باشیم و خلاف آن عنوان شود چندان برای ما ناراحت‌کننده نیست. ما در سال 94 و 95 به بخش خصوصی نیز کمک کرده‌ایم. این کمک‌ها درزمینهٔ تولید، برگزاری تورهای تئاتری و اعزام‌های خارج از کشور در بخش بین‌الملل بوده است. باعث خوشحالی است که این حمایت‌های اندک در معرفی تئاتر ایران در داخل و خارج کشور مؤثر بوده است. البته مسئله دیگری که در این زمینه وجود دارد تصور از خود حمایت هم هست، برخی از دوستان حمایت را تنها در شکل مالی آن می‌بینند اما آنچه مدنظر ماست توجه به‌تمامی بخش‌های موردنیاز تئاتر است؛ ما اگر بتوانیم فضاهای اجرایی دیگر سازمان‌ها را جذب کنیم و در اختیار هنرمندان و رویدادها قرار دهیم، مطمئناً درزمینه حمایت گام برداشته‌ایم. ما نهادهای متفاوتی درزمینهٔ سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری حوزه تئاتر داریم. سازمان‌هایی مثل حوزه هنری، سازمان فرهنگی هنری شهرداری، آموزش‌وپرورش یا کانون پرورش فکری نهادهایی هستند که اگر ما بتوانیم از قابلیت و امکان‌های آنان در جهت تولید تئاتر استفاده کنیم گامی بزرگ در جهت حمایت را برداشته‌ایم. امیدوارم همان‌طور که به این وجه در رویدادهای اصلی مرکز هنرهای نمایشی توجه شده است در آینده نیز به این زمینه‌های حمایتی توجه کنیم و سازمان‌ها را به این مشارکت جدی فرابخوانیم.
-رونق تئاتر شهرستان‌ها در این سال‌ها بسیار موردتوجه است و نتایج قابل‌توجهی در استان‌های کشور دیده می‌شود ولی بسیاری استان‌ها همچنان حیات محدودی در حوزه تئاتر دارند. برای جبران این کندی چه برنامه‌هایی دارید؟
تلاش ما برای استان‌های دچار محرومیت تئاتری این است که با امضاء تفاهم‌نامه‌هایی بین استانداری‌ها، اداره کل هنرهای نمایشی، معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت توسعه انسانی سعی کردیم پلاتوهای و بلک باکس‌هایی ایجاد کنیم که برای تمرین، تولید و اجرای تئاتر مورداستفاده قرار بگیرند.
بخشی از این موضوع به همت هنرمندان استانی و شهرستانی ما برمی‌گردد. هرچقدر پیگیری‌ها از طرف مدیران استانی و شهرستانی به‌صورت جدی و دنباله‌دار بوده است ما به نتیجه مطلوب نزدیک‌تر بوده‌ایم. نمونه‌های آن را می‌توان در استان‌های خراسان شمالی، خوزستان، کرمان ببینیم. استان‌هایی که به شکلی جدی دنبال تعریف رویداد در استان‌هایشان بوده‌اند و سعی کرده‌اند تا امکانات لازم از مرکز را اخذ کنند، موفق‌تر عمل کرده‌اند. امیدواریم با برنامه‌ریزی که در دولت تدبیر و امید صورت گرفته ما به‌صورت آگاهانه به سمت توسعه اماکن تخصصی تئاتر برویم. سالن‌های چندمنظوره یکی از آفت‌های روزگار ماست که این چندمنظوره بودنشان نفعی برای هنرهای آن منطقه نداشته است. اگر ما بتوانیم در هر شهرستان یک سالن کوچک اختصاصی برای تئاتر داشته باشیم به نظرم خیلی مفیدتر از سالنی است که چند صد صندلی دارد اما نمی‌تواند نیاز تئاتر را تأمین کند. امیدواریم با تأسیس پلاتوها و ثبت گروه‌های نمایشی که به‌صورت جدی در حال پیگیری آن هستیم، مطالبات شهرستان‌ها انتقال پیدا کند و محقق شود.
-توسعه تئاتر شهرستان‌ها نیازمند توسعه مناسبات مالی و به‌ویژه جذب سرمایه است. در این میان در مشهد یا تبریز یا رشت رشد خوبی داشتیم و سالن‌های تئاتر فروش‌های خوبی هم دارند. اما بسیاری از استان‌ها در نقطه صفر هستند. چه برنامه‌ای برای انتقال تجربه موفق در استان‌های فعال به دیگراستان‌ها و شهرها دارید؟
ما در مهم‌ترین رویداد تئاتری ایران یعنی جشنواره بین‌المللی تئاترفجر، بخش استانی را به‌صورت متفاوت برگزار کردیم، بدین معنا که گروه‌ها از سراسر کشور به نقاط مختلف رفتند و تئاتر اجرا کردند. این اتفاق دو ویژگی را در اختیار هنرمندان قرارداد یکی مواجه نزدیک هنرمندان با یکدیگر و دوم جذب مخاطبان جدید. پیش‌ازاین در هراستانی گروه‌های همان استان اجرا می‌کردند اما این اتفاقی که در جشنواره فجر صورت گرفت باعث شد که استان‌ها به یکدیگر نزدیک شوند. گروه‌ها در استان‌های هم‌جوار خود اجرا می‌روند که باعث می‌شود مراودات حرفه‌ای و تبادل تجربه‌های تئاتری صورت بگیرد. امروزه ما گروه‌هایی داریم که در طی تور تئاتری خود به تبادلی عملی با دیگر هنرمندان می‌پردازند. ما در همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانی فضایی را به وجود آوردیم که روسای انجمن و هنرمندان باهم دیدار داشته باشند و به تبادل اطلاعات بپردازند. کارگاه‌های آموزشی مدیریت رویداد از دیگر فعالیت‌های این همایش است که چگونگی به ثمر رساندن یک رویداد را به شکلی که تأثیرگذار باشد هم ازنظر علمی و هم ازنظر هنری به دوستان آموزش داده شود. این فعالیت‌ها مهم‌ترین بخش تبادل اطلاعاتی است که صورت گرفته است.
-در سال‌های اخیر تجربه برگزاری جشنواره‌های را بانظم برنامه‌ریزی منسجم‌تری نسبت به قبل شاهد هستیم. این برنامه‌ریزی تا چه حد به سیاست‌های اجرایی انجمن مربوط است؟
برآیند برنامه‌ریزی در اداره کل هنرهای نمایشی و دعوت به کار مدیران متخصص را از عوامل این نظم و انضباط می‌دانم. چهره‌های برتر تئاتر دانشگاهی امروز همکاران ما در جشنواره فجر هستند. اهمیت دادن به داشته‌های پیشین و تقویت داشته‌های روز و بین‌المللی که حاصل نگاه و توجه اداره کل هنرهای نمایشی و کارشناسان آن است که از پس سفر به جشنواره‌های جهانی تجربیات لازم را به اداره کل هنرهای نمایشی منتقل کرده‌اند. این تجربه‌ها با مستنداتی همراه بوده است که کمک کرده تا ما از آن تجربیات بهره لازم را ببریم. هیچ رویدادی به‌درستی برگزار نخواهد شد مگر اینکه کار گروهی مدوّنی پشت آن صورت گرفته باشد. از سال 94 قرار شد که رویدادها را در فاصله زمان کوتاه و فشرده مدیریت نکنیم و این بلندمدت کردن هر رویداد باعث شد تا مدیریت ستادهای اصلی همراه با آرامش صورت بگیرد تا به همه موضوعات جشنواره اشراف داشته باشیم. این موضوع در سال 95 با تمدید دبیری دکتر اسدی به‌عنوان تجربه موفق که در جشنواره سی و چهارم صورت گرفت باعث شد تا از بدو تمدید حکم ایشان ستاد جشنواره فجر فعال باشد. نتیجه‌اش هم این شد که ما در ماه‌های پایانی رسیدن به برگزاری جشنواره هستیم کلیه‌ی برنامه‌ها و رویدادها به شکلی درست برگزار شود. از سوی دیگر ما سعی کردیم رویدادهای بین‌المللی برگزارشده در خارج از تهران را در یک‌روند مدیریت‌شده با مدیران منطقه‌ای برگزار کنیم. نمونه آن جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان است. این رویداد در تئاتر ایران تثبیت‌شده و دوره اخیر آن به مدیریت خود هنرمندان و مسئولان استان کردستان صورت گرفت و با همه فرازوفرودهایش نشان داد که مدیریت رویداد در تمام کشور یک اصل شده است و همه مدیران آگاه‌اند که برای موفقیت در برگزاری رویداد باید با برنامه‌ریزی فعالیت کنند.
-تئاتر کشور از فقدان منابع اطلاعاتی و مرجع رنج می‌برد، انجمن با بروز رسانی سالنامه تئاتر و افزودن بانک‌های اطلاعاتی پایه به درگاه ایران تئاتر تلاش‌هایی برای جبران این کمبود کرده است اما می‌خواهیم بدانیم در حوزه پژوهش چه برنامه‌هایی دارید؟
ازجمله اولویت‌های ما تقویت بخش پژوهشی و تحقیقاتی است. ما در سال 94 با تعریف پروژه‌های تحقیقاتی پژوهشی و با عقد قرارداد با هنرمندان تلاش کردیم تا روند تولید علم تئاتر را جدی‌تر به جریان اندازیم و کسانی که در این زمینه فعالیت دارند برای انجام کارهای جدید و پژوهش‌های نو انگیزه داشته باشند. دو بال این رویکرد فصلنامه تئاتر و مجله نمایش است که می‌توانند باکار درست و بنیادی این پروژه را به‌درستی جلو ببرند. ما تلاش کردیم با برطرف کردن موانع فصلنامه تئاتر ازلحاظ امکانات و پشتیبانی مالی بتوانیم از فرصت کمیابی که این تنها نشریه علمی پژوهشی تئاتر در کشور دارد را مغتنم بشماریم تا بانشاط و قدرت به کار خود ادامه دهد. در سال 95 توانستیم 13 پروژه تحقیقاتی را پشتیبانی مالی کنیم و با پژوهشگران آن قرارداد ببندیم. انشاء الله همه این پروژه‌ها در اسفند به ما تحویل داده خواهند شد. همچنین در همه رویدادهایی که برگزار می‌کنیم سعی کردیم تا بخش پژوهش را به‌عنوان یکی از رویدادهای اصلی جشنواره‌ها مدنظر قرار بدهیم. همان‌طور که مطلع هستید در جشنواره فجر یک بخش پژوهشی به‌عنوان بخش اصلی جشنواره قرارداد. همچنین در جشنواره عروسکی و آیینی سنتی نیز به‌عنوان بخش ویژه توجه خاصی داشتیم. شاید یکی از نقاط ضعف تئاتر ما همین کمبود اقدامات پژوهشی است که با اقداماتی که صورت گرفته است امیدواریم جامعه دانشگاهی ما که بخش قابل‌توجهی از هنرمندان و مخاطبان تئاتر ما را تشکیل می‌دهد در بخش پژوهش نیز فعالیت دوچندان نمایند و ما نیز وظیفه‌داریم توجه بیشتری به این موضوع داشته باشیم.
-با توجه به توسعه خیره‌کننده کمی و کیفی تئاتر کشور در سال‌های اخیر به نظر شما حوزه تولید محتوای نظری نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر ندارد؟
با توجه به اینکه در دسترس نبودن کتب تخصصی همواره یکی از مشکلات تئاتر ما بوده است در بدو آغاز به کار انجمن تلاش کردیم تا برای هر شعبه استانی سبدی از آخرین کتاب‌های منتشرشده حوزه نمایش تهیه کنیم. تاکنون بیش برای هر شعبه استانی بیش از 1000 جلد کتاب تهیه و ارسال‌شده است. بخشی از این آثار مربوط به انتشارات نمایش بوده است و بخشی دیگر از سایر انتشارات تخصصی تئاتر تهیه شد. در شورای حمایت تصویب کرده‌ایم که این تغذیه مطالعاتی انجمن استان‌ها تداوم داشته باشد.
در حوزه درگاه ایران تئاتر نیز برنامه‌های ویژه‌ای را اجرا کرده‌ایم؛ بانک‌های اطلاعاتی حرفه‌ای متعددی را در این سایت بارگذاری کرده‌ایم. مقالات منتشرشده در رویدادهای اصلی انجمن را به‌صورت پی‌دی‌اف، رایگان بر روی سایت قرار داده‌ایم. این حرکت تاکنون به‌صورت نمونه انجام‌شده اما برنامه داریم تا در آینده به‌صورت تدوین‌شده و حجیم‌تر این کار را انجام دهیم تا بتوانیم کتابخانه‌ای مجازی و رایگان را در این سایت راه‌اندازی کنیم و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهیم. ما نشریه نمایش را به تعداد گروه‌های هر استان به‌صورت رایگان برای همه شعب انجمن نمایش کشور ارسال می‌کنیم که تقریب در هر شماره 600 نسخه این مجله برای شعب استانی ارسال می‌شود. با توجه به تخصصی بودن این مجله فکر می‌کنم توانسته‌ایم پل ارتباطی خوبی ازلحاظ اطلاعاتی و فنی بین مرکز و استان‌ها به وجود آوریم.
-در بخش توسعه سالن‌های خصوصی تغییرات قابل‌توجهی صورت گرفته است در این میان از کمبود حمایت از سالن‌های خصوصی به‌عنوان چشم اسفندیار این توسعه یاد می‌شود. نوع حمایت‌های انجمن از سالن‌های خصوصی را تشریح بفرمایید؟
در جلسات کارشناسی شده اداره کل هنرهای نمایشی که با حضور نمایندگان تئاترهای خصوصی برگزارشده بود اولویت را بر مبنای تأسیس صنف گذاشتیم. بدین معنا که ابتدا هویت اجتماعی به تئاترهای خصوصمان بدهیم تا بتوانیم سازمان و نظامی معین را برای آنان مشخص کنیم. با این روش آن‌ها خواهند توانست تا رسمیت پیدا کنند و در معادلات اجتماعی حوزه تئاتر سهمی داشته باشند و خودشان را به‌عنوان یک‌نهاد تئاتری تعریف نمایند. به نظرم اگر این اتفاق به شکل نهایی و مدون خود برسد می‌تواند بهترین اتفاقی باشد که برای تئاترهای خصوصی می‌افتد. با توجه به اینکه این جریان حرکت جدیدی است و ما هنوز سازوکار تعیین‌شده‌ای برای آن نداریم، تلاش کردیم در سال 94 و 95 برای تئاترهایی که در تولید اثر جدید مشارکت داشته‌اند حمایت‌هایی را اختصاص دهیم. در این دوره حمایت از 10 تا 12 موسسه صورت گرفته است، حمایت از آثار آن‌ها بر اساس عواملی از قبیل تولید اول بودن اثر و میزان رضایت‌مندی مخاطب از آن تالارها بوده است. بنا را بر این گذاشتیم تا در تجهیز تالارهای خصوصی اگر کاری از انجمن هنرهای نمایشی برمیاید از آن فروگزار نباشیم و تا بتوانیم در تعالی این تئاترها اثربخش باشیم.
-این پشتیبانی به‌صورت ریالی بوده است؟
ما در سال 94 و 95 حمایت مالی کرده‌ایم و بنا را بر این گذاشتیم که سازوکاری را تدوین کنیم که در ادامه بتوانیم امکاناتی را به تئاترهای خصوصی اختصاص دهیم. مرکز بحث ایجاد صنف را به‌طورجدی پیگیر بود چراکه این آگاهی و اشراف وجود داشت که با تحقق تأسیس صنف، اعضای آن می‌توانند از امتیازات متنوعی بهره‌مند شوند. در راستای این هدف از این عزیزان خواسته‌ایم تا در جهت ثبت مؤسسات تک منظوره گام بردارند که هم سالن خصوصی خود را داشته باشند و هم تابع قوانین مؤسسات باشند.
-در شکل جدید فعالیت، انجمن می‌بایست به دنبال جذب حامی مالی باشد. این اتفاق افتاده؟ چه امتیازاتی به وجود آورده‌اید که حامیان مالی جذب شوند؟
وقتی ما به سمت حرفه‌ای شدن تئاتر می‌رویم خودبه‌خود باید به دنبال این باشیم که بخش خصوصی متولی تئاتر کشور باشد و باید به فکر اقتصاد هنر هم باشیم. از مهم‌ترین شعارها و آمال روزگار ما بهره‌مندی تئاتر از حامیان مالی است. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که ما بتوانیم مثل سینما یا هنرهای دیگر اثری را تولید کنیم که ارزشمندی و کیفیت آن بتواند در جذب مخاطب که سرمایه‌های معنوی و مادی تئاتر هستند موفق باشد. دریکی دو سال گذشته بحث تهیه‌کنندگی تئاتر به‌صورت جدی دنبال شده و الآن همه تئاترهای کوچک و بزرگ که در سالن‌های تئاتر به روی صحنه رفته‌اند تهیه‌کننده دارند. این تهیه‌کنندگان همان حامیان مالی هستند. شاید کسی خارج از بدنه تئاتر وارد گود شده است و با پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری در تئاتر و بازگشت سرمایه‌اش این کمک را به تئاتر کرده است تا به تولید درست و حرفه‌ای تئاتر کمک کند. ما برای حمایت از این روند سعی کرده‌ایم تا جایی که تهیه‌کننده‌ای وارد گود شده و بازگشت سرمایه‌اش موفق نبوده است، از آن تهیه‌کننده حمایت کنیم تا انگیزه حضور را از آن افراد سلب نکنیم. بنابراین ما در حد توان خودمان کمک کرده‌ایم تا حامیان مالی و بخش خصوصی تئاتر را به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری در بازار هنر بپذیرند که در سال جاری نمونه‌های موفق این مسئله را می‌بینیم که توانسته‌اند فروش خوبی داشته باشند و با رضایتی که در آن‌ها ایجادشده است به ادامه مسیر خود دلگرم و مشتاق شوند و در آثار تازه‌ای سرمایه‌گذاری بکنند. ما از این طریق می‌توانیم مسیر تازه‌ای را بازکنیم تا منابع مالی خارج از دولت به تئاتر راه پیدا کنند.
-برخی معتقدند تئاتر هنری فاخر است که اگر قرار باشد دغدغه‌اش درآمدزایی باشد ممکن است از اصالت خود دور شود و نتیجه تئاتری باشد که برای پول درآوردن و خوشایند مخاطبش کار کند نه تکریم ارزش‌های انسانی! چطور می‌شود از آفات این روند جلوگیری کرد؟
قطعاً هر رویدادی آفت‌هایی را خواهد داشت، باید تلاش بکنیم ارزشمندی هنر و فاخر بودن هنر ملاک اصلی تولید تئاتر و ورود سرمایه به آن باشد. ما نباید تئاتر صرفاً به‌عنوان کالایی اقتصادی ببینیم بلکه باید آن را کالایی فرهنگی بدانیم که می‌تواند در اقتصاد خودش نقش داشته باشد. ما با آگاهی از آسیب‌هایی که درراه است و با بخشی از آن‌هم تاکنون برخورد کرده‌ایم به دنبال سازوکاری هستیم که هم اقتصاد هنر تأمین کرده باشیم و هم به ترویج تئاتر کمک کرده باشیم.
-نظم مالی توأم با احترام نسبت به هنرمندان فعالان حوزه نمایش، تغییری است که این روزها به‌عنوان ویژگی متمایز فعالیت انجمن برشمرده می‌شود. این وضعیت مطلوب حاصل چه دیدگاهی است؟
شروع کار بنده با برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده همراه بود، در این برنامه آنچه موردتوجه قرار گرفت تغییر نگاهی اساسی به وظیفه و کارکرد انجمن بود. این نگاه انجمن را دیگر تنها یک بنگاه اقتصادی برای تولید تئاتر نمی‌دانست بلکه انجمن هنرهای نمایشی در این نگاه یک بازوی اجرایی و مالی در کنار هنرمندان به‌حساب می‌آمد. ما خودمان را در تولید تئاتر سهیم می‌دانیم و بیشتر از یک کارگزار مالی اداره کل هنرهای نمایشی مشارکت داشته باشیم. به همین دلیل در برگزاری رویدادها به شکل گسترده‌تری مشارکت کردیم. به بخش رسانه‌ای حوزه هنرهای نمایشی ورود کرده‌ایم و از طرف دیگر تلاش کردیم هنرمندان، انجمن را خانه خودشان بدانند. جایگاه کنونی انجمن در بین هنرمندان به این دلیل است که ما خودمان را بخشی از خانواده تئاتر دانستیم و تلاش کردیم تا در هنرمندان هم این نگاه را به وجود آوریم که تلاش ما در راستای ارج نهادن به تئاتر و اثر آنان است. باهم فکری مدیرکل محترم هنرهای نمایشی و مجموعه اداره کل و انجمن مصمم شدیم از سیر بروکراسی در سازوکار خود کم بکنیم و در تسریع پرداخت‌ها و انعقاد قراردادها و پیگیری مطالبات هنرمندان کوشاتر از گذشته باشیم. امیدواریم این حداقل گام‌هایی که برداشته‌شده بتواند تااندازه‌ای حس رضایت‌مندی هنرمندان را برانگیزد. در تحقق این وضعیت همکاران ارجمندم در انجمن، اعضای محترم هیئت‌مدیره انجمن همکاری زائدالوصفی داشته‌اند که شکرگزار این مهر و محبت هستم.
در تهران بخش خصوصی پلاتو و سالن‌های زیادی را به وجود آورده اما به نظر می‌رسد بخش دولتی با کمبود پلاتو مواجه است که مقررشده با همکاری شهرداری تهران اقدام به ساخت پلاتو کنید. در این مورد توضیح بفرمایید؟
خوشبختانه در برگزاری رویدادهای اخیر تئاتری، قریب به‌اتفاق نهادهای فرهنگی و تئاتری در همکاری با ما مصمم بوده‌اند. در جشنواره تئاتر عروسکی همکاری کانون پرورش فکری کودکان با اداره کل و انجمن محسوس بود. در جشنواره تئاتر شهر اداره کل هنرهای نمایشی با سازمان فرهنگی هنری نمایشی همکاری کاملی داشت. در برگزاری سوگواره خمسه که سازمان فرهنگی هنری شهرداری برگزار کرد اکثر تالارهایی که در اختیار این جشنواره قرارگرفته مربوط به اداره کل بود. قرار ما این است که در کلیه رویدادهای تئاتری از پتانسیل مراکز مختلف استفاده کنیم و سازمان‌ها در این امر نسبت به همپوشانی یکدیگر اقدام کنند. تفاوت‌های شفاهی بین مدیران مراکز مختلف صورت گرفته است که برآیند این همکاری‌ها را در رویدادهای مختلف می‌بینید. ما پژوهشی را در انجمن هنرهای نمایشی مصوب کرده‌ایم که الآن در حال انجام است، موضوع این پژوهش کشف و معرفی اماکن و امکان‌های تئاتری در سازمان‌های سراسر کشور وجود دارد کشف و اطلاعاتش استخراج شود تا به‌عنوان پژوهشی باشد که مبنای همکاری سازمان‌ها در توسعه و ترویج تئاتر مورداستفاده قرار بگیرد. با چنین منبع اطلاعاتی وقتی ما در استان یا شهرستانی برای برگزاری رویدادی برنامه‌ریزی می‌کنیم می‌توانیم بفهمیم چه اماکنی را در آن نقطه‌داریم که می‌توانند در برگزاری آن رویداد همکاری کنند. فکر می‌کنم این روش بسیار معقول باشد که اگر جایی برنامه‌ای داریم و سازمانی امکانی برای همکاری دارد به سراغ آن سازمان برویم و از آن‌ها تقاضای همکاری و کمک‌رسانی داشته باشیم. خوشبختانه تاکنون کمتر سازمانی را سراغ داریم که از آن‌ها تقاضای همکاری کرده باشیم و به کمک تئاتر نیامده باشند.
-اما همان‌طور که می‌دانید این همکاری‌ها و توافق‌ها به‌شدت درگرو دیدگاه اشخاص است، امروز مدیرانی هستند که توانسته‌اند همکاری کنند اما با تغییر مدیریت بسیاری از این توافقات فراموش می‌شوند و معلوم نیست دوباره رخ بدهند یا نه. جشنواره دانشجویی و شکل برگزاری‌اش نمونه خوبی برای این ناپایداری‌هاست، بنابراین اصل مالکیت در این ثبات بسیار مهم است و نیاز به تأسیس اماکن جدید به‌شدت حس می‌شود...
علاوه بر اینکه از اماکن تئاتری دیگر سازمان‌ها استفاده می‌کنیم در برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت سعی کردیم بخشی از امکاناتی که تئاتر از آن محروم بوده است را مدنظر قرار بدهیم. شاید بیشتر از تأسیس سالن‌های تئاتری نگهداری و استفاده درست از امکانات موجود مهم باشد. تئاتر شهر باسابقه‌ای 50 ساله نیاز به نگهداری جدی‌تر و کارشناسانه‌تر امکاناتش دارد و ما باید این موضوع را جدی‌تر بگیریم.
حالا با توجه به این شرایط و بضاعت اندک بودجه‌های فرهنگی ما اگر ما دست به تأسیس پروژه‌های تازه‌ای بزنیم ممکن است در نگهداری آنچه داریم دچار غفلت شویم یا کمتر توجه کنیم. فکر می‌کنیم باید به نقطه‌ای برسیم که هم داشته‌هایمان را به‌خوبی حفظ کنیم و هم امکانات جدیدی را به وجود آوریم -اگر قرار برافزایش داشته‌هاست- که به‌صورت تخصصی با هزینه‌های حداقلی و به‌صورت زودبازده امکانات را در اختیار هنرمندان قرار دهند، این رویکرد می‌تواند موفقیت ما را به همراه داشته باشد.
گفت و گو از احمد عظیمی