لزوم ثبت تاریخ تئاتر برای آشنایی نسل بعد

به گزارش ایران تئاتر، علی‌اصغر دشتی کارگردان و پژوهشگر تئاتر که در مراسم تشییع جعفر والی در محوطه تالار وحدت برگزار می‌شد حضور داشت، در مورد این هنرمند تأثیرگذار تاریخ تئاتر ایران گفت: به نظرم در این جمع آن‌قدر بزرگ‌تر از بنده هستند که من نمی‌توانم حرفی در مورد اهمیت و بزرگی مرحوم والی بگویم اما بی‌شک نبودش فقدان بزرگی برای تئاتر ماست. وی در ادامه با اشاره به شکاف بین نسل‌های تئاتری و ناشناخته بودن بزرگان تئاتری دهه سی و چهل برای نسل امروز گفت: من فکر می‌کنم این ناشناخته بودن در نسل ما هم آن‌قدر نگران‌کننده نبود چون در آن دوره هنوز آگاهی از تاریخ تئاتر ایران جزو ضرورت‌ها بود اما الآن زمانی که با جوانان در مورد جریانات دهه 40 مثل گروه تئاتر هنر ملی -که فردی مثل والی جزو آن بود- یا کارگاه نمایش حرف می‌زنیم می‌فهمیم هیچ شناختی در بین نسل جدید از این گروه ها وجود ندارد. گویی تئاتر در این مملکت پدیده‌ای ناگهانی و نوظهور است. دشتی با اظهار این مسئله که نمی‌توان این فاصله را فقط از جانب هنرمندان دانست گفت: نگاه ما همواره به تاریخ یا با تقدیس همراه بوده یا با انکار، بنابراین ما هیچ‌وقت نتوانستیم گذشته را به‌خوبی بشناسیم و نقدش کنیم. این رویکرد (تقدیس و انکار) به‌طورکلی رابطه را قطع می‌کند. وی افزود: ما منهای گذشته‌مان نیستیم و تئاتر پدیده‌ای است که در بستر زمان حرکت می‌کند؛ از گذشته وام می‌گیرد و به بعد از خود چیزی اضافه می‌کند. کارگردان متاستاز در ادامه در پاسخ به این سؤال که راه وصل گذشته و امروز چیست گفت: من راه آن را به‌درستی و اطمینان نمی‌دانم چون در نقطه‌ای بحرانی به سر می‌بریم که جامعه تئاتر از هم دور شده‌اند. وی با اشاره به این نکته که انتظار حضور چشمگیرتر و همگراتر در این مراسم از سوی جامعه تئاتری را داشته است گفت: فکرمی‌کنم یک‌چیز در امروز و دیروز ما ثابت است و آن تأثیر رسانه بر مطرح‌شدن و موردتوجه قرار گرفتن هنرمند است. هر چه قدر هم کار اصیل انجام دهیم و تأثیرگذار باشیم اما نباید فراموش کنیم که اگر در مورد آن حرف نزنیم و اثرمان را معرفی نکنیم ممکن است همه آن تأثیرات به انزوا کشیده شود. دشتی در ادامه در مورد لزوم نگارش تاریخ تئاتر دهه‌های گذشته حرف زد و بیان کرد: در مورد تاریخ تئاتر تا به امروز کتاب‌های محدودی وجود دارند که به نظرم بعضی از آن‌ها مثل آثار آقای ملک پور قابل‌توجه‌اند اما باید بدانیم که آنچه ازدست‌رفته تمام‌شده و تنها با منابع شفاهی باقی‌مانده می‌توان آن را ثبت کرد. او در این مورد ادامه داد: به نظرم مسئله امروز ما این نیست که چه بخشی از تئاتر دهه 40 را ازدست‌داده‌ایم بلکه ما الآن تئاتر دهه 70 و 80 را نیز ازدست‌داده می‌بینیم. به نظر می‌رسد سرعت آن‌قدر بالاست و آن‌قدر به ثبت آن‌ها بی‌توجه هستیم که گویی تئاتر تولید می‌شود تا از یاد برود نه اینکه برای انتقال به آینده ثبت شود.

علی‌اصغر دشتی در ادامه با اشاره به اهمیت ثبت تاریخ تئاتر ایران، آن را راهی برای جلوگیری از جعل و قضاوت‌های توأم با حب و بغض دانست و ادامه داد: در تاریخ همواره جعل اتفاق می‌افتد و اگر امروز آنچه رخ می‌دهد را مستند نکنیم در آینده نمی‌توانیم به آن رجوع کنیم چنانکه حالا باید افسوس این را بخوریم که چرا از قله‌های دوره طلایی تئاترمان در دهه 30 و 40 که جعفر والی از آخرین بازمانده‌های آن بود به‌قدر کافی اطلاعات نداریم.