مسابقه بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر چگونه به سرانجام رسید؟

جشنواره تئاتر فجر در دوره سی و پنجم خود توانست به یک ثبات نسبی برسد. به‌جز دوره‌های محدودی که دبیر این جشنواره برای چند دوره ثابت بود این جشنواره همواره با چالش انتخاب دبیر خود و زمان کافی وی برای آمادگی برگزاری جشنواره همراه بوده است. دوره سی و چهارم و سی و پنجم این شانس را داشته تا از ثبات دبیر خود سود ببرد و درنتیجه بتواند برنامه‌ای نسبتاً منظم را داشته باشد. در این میان بخش بین‌الملل که از نیمه‌راه در تاریخ برگزاری جشنواره فجر به این رویداد اضافه شد همواره جذابیت‌های خاص خود را در طول این سالیان داشته است که در این گزارش به ویژگی‌های این بخش در جشنواره پیش رو خواهیم پرداخت.

 

جشنواره علیه جشنواره

رویکرد بارز جشنواره سی و پنجم را می‌توان محقق شدن نگاه ضد جشنواره‌ای‌اش دانست که از چند دوره قبل مسئولان به آن پی برده بودند و در این دوره تا حد زیادی به آن دست یافتند چنانکه در این دوره کارهای تولیدی باهدف رونمایی در جشنواره بسیار کم است و اکثر کارها نمایش‌هایی است که در طول سال اجراشده‌اند و حالا در این جشنواره به نمایش درمی‌آیند تا بار دیگر دیده شوند و بتوانند برآیندی از تئاتر ایران در سال گذشته بدهند: «جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر فرصتی مغتنم برای سنجش واقعیت موجود تئاتر ایران، گرد هم آوری و نمایش بخشی از کیفیت به‌دست‌آمده و البته مشوق و ترغیبی برای افزایش آن در آینده خواهد بود.» آن‌چنان‌که در فراخوان آمده «...(این دوره) همچنان بر ارتقای ارزش حرفه‌ای جشنواره بااهمیت دادن به هویت و نقش گروه‌های تئاتری در فرایند تولید نمایش تأکید دارد و در مسیر توجه به برآیند تولیدهای به انجام رسیده در تئاتر سراسر ایران (مرور تولیدهای صحنه‌ای) و پرهیز از تولید شتاب‌زده آثار جدید برای جشنواره (جشنواره گرایی) گام برمی‌دارد.»

این نقل‌قول‌ها از متن فراخوان نشان می‌دهد که در این دوره آنچه بیش‌ازپیش موردتوجه قرار داده‌شده است تأکید به جمع‌بندی فعالیت یک‌ساله تئاتر ایران است؛ اما از سوی دیگر نفس رقابت و جایزه می‌تواند گروه‌ها و هنرمندان را بیش‌ازپیش تشویق به تلاش کند و شوقی را در دل تئاتری‌ها زنده نگه دارد.

 

مسابقه بزرگان

این دوره از جشنواره در سه بخش اقدام به برگزاری مسابقه می‌کند که یکی از این بخش‌ها مسابقه بین‌الملل است. مسابقه بین‌الملل ازآنجاکه از نامش برمی‌آید عرصه رقابت آثار ایرانی و خارجی است. بنا بر توضیح این فراخوان آثار شرکت‌کننده در این مسابقه منتخبین بخش مرور تئاتر ایران در سال 95، تئاتر ملل و مهمان خواهند بود.

براساس فراخوان، دبیرخانه جشنواره از میان همه نمایش‌های پذیرفته‌شده در بخش‌های مرور تئاتر ایران و تئاتر ملل، آثاری را بر اساس تقاضای کارگردانان آن نمایش‌ها و نظر گروه‌های انتخاب برای شرکت در مسابقه تئاتر بین‌الملل برمی‌گزیند. البته با انتشار جدول ملاحظه می‌شود چند نمایش هم از بخش مهمان به این مسابقه اضافه‌شده‌اند.

در این دوره سرپرست‌های هر گروه که حضورش در مرحله نهایی تئاتر فجر قطعی شده بود باید درخواست خود را برای حضور در مسابقه موردنظر اعلام  می‌کرد و در ادامه آثار متقاضی مسابقه ، توسط دبیر جشنواره و گروه مشاور ارزیابی و انتخاب، برای حضور در بخش مسابقه بین‌الملل ، انتخاب و دعوت شدند.

بنا بر اعلام فراخوان گروه‌های ایرانی پذیرفته‌شده در مسابقه بین‌الملل، می‌بایست متن نمایشنامه خود را به زبان انگلیسی ترجمه و در فرمت Powerpoint آماده کنند و در حین اجرا برای آگاهی تماشاگران و داوران غیر ایرانی، به کار ببرند. انجام این امر در این دوره از جشنواره الزامی است و فقدان آن، نمایش را از فرایند رقابت خارج می‌کند همچنین گروه‌های ایرانی پذیرفته‌شده در مسابقه بین‌الملل، می‌بایست خلاصه‌ای از نمایش را به زبان انگلیسی برای درج در راهنمای داوران و تماشاگران غیر ایرانی ارائه دهند.

طبق فراخوان حداکثر 33 اثر می توانستند در این بخش  حضور پیدا کنند و به این ظرفیت به‌هیچ‌وجه افزوده نخواهد شد اما با انتشار جدول این آثار به 30 نمایش خلاصه‌شده است.

 

جایزه‌ها:

رتبه‌بندی برگزیدگان مسابقه بین‌الملل در 5 عنوان بخش به انتخاب آثار برتر می‌پردازد:

- جایزه بزرگ (Grand Prix)

- جایزه ویژه داوران (Special Jury Award)

- رتبه‌ی برجسته (The Outstanding) و رتبه‌ی برترین (The Best) برای نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی، بازیگری زن و مرد و طراحی صحنه

- یک رتبه‌ی برترین (The Best) برای هرکدام از رشته‌های موسیقی، طراحی لباس، گریم، گرافیک و هویت بصری

- یک تقدیر (Praiseworthy) برای هرکدام از رشته‌های طراحی حرکت و طراحی نور.

 

شرکت‌کنندگان:

در این دوره 30 اثر در مسابقه بین‌الملل حضور دارند که در این میان 11 اثر از بخش ملل با 19 نمایش از ایران رقابت خواهند کرد.

19 اثر ایرانی شرکت‌کننده در این دوره به شرح زیر است:

1. نمایش «از زیرزمین تا پشت‌بام» به نویسندگی مهین صدری و کارگردانی افسانه ماهیان از تهران.

2. نمایش «اسب‌ها ایستاده می‌میرند» به نویسندگی و کارگردانی حسن عابدی از بجنورد.

3. نمایش «جاودانگی» اثری گروهی به کارگردانی نیما دهقان از تهران. (از بخش مهمان)

4. نمایش «بیستون می‌تازد» به نویسندگی و کارگردانی امین رضایی اردانی از مشهد.

5. نمایش «مستأجر» به نویسندگی و کارگردانی ستاره امینیان از تهران.

6. نمایش «یرما» برداشتی آزاد از لورکا و کارگردانی مشترک اشکان صادقی و الهام شکیبا از تهران.

7. نمایش «جی» به نویسندگی کیوان میرمحمدی و کارگردانی صادق نصیری از یزد.

8. نمایش «خانه ابری» به نویسندگی مشترک نشیمنه نوروزی و محمد زمان وفاجویی و کارگردانی مشترک سیامک احصایی و حمید پور آذری از تهران. (از بخش مهمان)

9. نمایش «خوشبختی‌های کوچک سوسک شدن» به نویسندگی مشترک نادر برهانی مرند و فرهاد امینی و کارگردانی آزاده انصاری از تهران.

10. نمایش «کابوس حضرت اشرف» به نویسندگی و کارگردانی حسین پاک‌دل از تهران. (از بخش مهمان)

11. نمایش «نیم روز اسکاتلند» با نگاهی به مکبث به اثر شکسپیر و کارگردانی ندا هنگامی از تهران.

12. نمایش «دستاری که بر پیکر اسب پیک درراه در عجب راهی، دی و روز مسخ پیک ماند تا درراه دستاری خونین شود» به نویسندگی و کارگردانی جواد صداقت از بوشهر.

13. نمایش «دیابولیک: رومئو و ژولیت» به نویسندگی محمد چرم شیر و کارگردانی آتیلا پسیانی از تهران. (از بخش مهمان)

14. نمایش «راهبان معبد وانگ» به نویسندگی «محمدرضا کوهستانی» و کارگردانی احمد سلیمانی از تهران

15. نمایش «رویای یک‌شب نیمه تابستان» به نویسندگی باقر سروش و کارگردانی مصطفی کوشکی از تهران.

16. نمایش «فرشته مرگ» به نویسندگی و کارگردانی مسعود رایگان از تهران.

17. نمایش «نامه‌های عاشقانه از خاورمیانه» به نویسندگی مشترک کیومرث مرادی و پوریا آذربایجانی و کارگردانی کیومرث مرادی از تهران. (از بخش مهمان)

18. نمایش «ماتریوشکا» به نویسندگی و کارگردانی پارسا پیروزفر از تهران.

19. نمایش «صوراسرافیل» به نویسندگی سیاوش پاکراه و کارگردانی عامر مسافر آستانه از تهران.

در این دوره از جشنواره 15 نمایش خارجی به بخش ملل دعوت‌شده‌اند که از این میان 11 نمایش در بخش مسابقه بین‌الملل حضور دارند:

1. نمایش «سفید» به نویسندگی و کارگردانی کوکوونا از ژاپن.

2. نمایش «تو ماهی نیستی» به نویسندگی و کارگردانی میهران توماسیان از ترکیه.

3. نمایش «آنجا» به نویسندگی و کارگردانی جواستر امگرن از نروژ

4. نمایش «در اعماق» به نویسندگی ماکسیم گورکی و کارگردانی دیوید دوویش ویلی از گرجستان.

5. نمایش «روان‌پریشی» به نویسندگی «سارا کین» و کارگردانی ماکاناتسولشویلی از گرجستان.

6. نمایش «شاخص» به نویسندگی «فؤاد کوچی» و کارگردانی مایکل آدوبرتیواز فرانسه.

7. نمایش «گروه کر یتیمان» به نویسندگی و کارگردانی جرزی زون از لهستان.

8. نمایش «من، سیزیف» به نویسندگی و کارگردانی وسلکاکونچوآ از بلغارستان.

9. نمایش «سلفه» به نویسندگی و کارگردانی عامر ابوالهیل از عراق.

10. نمایش «یک» به نویسندگی و کارگردانی لیزاوربلن از هلند.

11. نمایش «درباره تصویری که از من داری تجدیدنظر کن» به نویسندگی نغمه ثمینی و کارگردانی آروند دشت آرای کار مشترک ایران – هلند.