یک سال با جشنواره تئاتر فجر
مسئولیتپذیری اجتماعی و اقتصاد مقاومتی محورهای جدید جشنواره سیوپنجم
افزایش محورهای مورد تاکید و افزایش بخشهای اصلی و همچنین شکل برگزاری بخشهای جنبی از جمله اصلیترین تفاوتهای فراخوان جشنواره سیوپنجم تئاتر فجر در مقایسه با فراخوان دوره قبل است.
به گزارش ایران تئاتر، سیوپنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به عنوان مهمترین و معتبرترین رویداد نمایشی کشور در حالی از روز دیگر آغاز میشود که با توجه به فراخوان جشنواره امسال، حضور سعید اسدی به عنوان دبیر جشنواره برای دومین سال متوالی و همچنین برگزاری منظم و بدون حاشیه برنامههای اعلام شده از سوی دبیرخانه جشنواره تاکنون، به طور کلی سطح توقعات دوستداران و اهالی تئاتر را نسبت به برگزاری این رویداد مهم تئاتری هم از لحظ کمی و هم از لحاظ کیفی بالا برده است.
جشنواره تئاتر فجر و توقعات تئاتریها
البته یکی از نکاتی که به نظر میرسد بعضا مغفول میماند این است که برآورده شدن توقعات دوستداران و هنرمندان تئاتر اگرچه بسیار مهم و حائز اهمیت است اما قطعا این مسئله تنها وظیفه جشنواره تئاتر فجر نیست و اصولا این جشنواره حتی با فرض اینکه در بهترین و ایدهالترین شکل ممکن برگزار شود نیز نمیتواند به تنهایی از پس این امر بربیاید. در واقع نه تنها جشنواره تئاتر فجر بلکه هیچ فستیوال هنری در دنیا وجود ندارد که با چنین رویکردی برگزار شود. به عبارتی دیگر برگزاری فستیوالهای هنری و فرهنگی (با توجه به تاثیر زیاد و کارکردهای فراوان هنر در قالبهای مختلف) امری است که در همه کشورهای دنیا و برای دستیابی به اهدافی مشخص توسط افراد و جریانهای مختلف فکری و هنری برگزار شده و میشود. و این امر در رابطه با جشنوارههایی که در کشور ما برگزار میشود، از جمله جشنواره بینالمللی تئاتر فجر نیز صادق است و لذا پیش از هر چیز لازم است که همه کسانیکه به نوعی با این جشنواره مرتبط هستند (از برگزارکنندگان جشنواره گرفته تا دوستداران و هنرمندان تئاتر) این نکته را نادیده نگیرند. البته درباره اهداف برگزاری فستیوالها و همچنین محورهایی که هر کدام در هر دوره مورد توجه قرار میدهند اشکال و گونههای متنوعی در دنیا وجود دارد که پرداختن به آن از حوصله این سطور خارج است.
جشنواره بینالمللی تئاتر فجر نیز بر اساس آنچه ذکر شد و همانطور که از عنوان آن مشخص است به بهانه سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در بهمنماه سال 57 و با هدف اولیه مشارکت هنرمندان تئاتر در جشنهای انقلاب کارش را در سال1361 آغاز کرد. جشنوارهای که به مرور ضمن حفظ هدف اولیه و عنوان خود، اهداف بیشتر و بزرگتری را در پیش گرفت و هر سال با توجه به نیازها و شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با تاکید بر محورهایی که از سوی سیاستگذاران و برگزارکنندگان آن در فراخوانهای جشنواره اعلام میشود اقدام به پذیرش آثار نمایشی کرد. این امر طی این سالها به قدری رشد کرد که امروز بیشک این جشنواره به مهمترین و بزرگترین جشنواره تئاتری ایران و خاورمیانه تبدیل شده است.
مسئولیتپذیری اجتماعی و اقتصاد مقاومتی محورهای جدید جشنواره سیوپنجم
در همین راستا و طبق روال سنوات گذشته روز 25 اردیبهشتماه سال 95 فراخوان و آییننامه سیوپنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر توسط دبیرخانه این جشنواره منتشر شد. فراخوانی که ضمن اعلام چگونگی پذیرش آثار و تغییرات احتمالی آییننامهای، مهمترین هدفاش مشخص کردن اهداف و محورهای مورد تاکید برگزارکنندگان آن است.
پس از انتشار فراخوان جشنواره سیوپنجم همانطور که قابل پیشبینی بود این فراخوان در مقایسه با فراخوان دوره قبل هم در اهداف و هم در محورهای مورد تاکید و هم در نحوه پذیرش آثار (البته در راستای بهبود کم و کیفی جشنواره) تغییرات متعددی داشت.
«ارزشها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» یکی از مهمترین و اصلیترین محورهایی است که در 35 دوره جشنواره گذشته تغییری نکرده چراکه هر تغییری در این محور فلسفه ماهوی برگزاری جشنواره تئاتر فجر را تغییر میدهد. علاوه بر این محورهای مورد تاکید جشنواره امسال در مقایسه با سال گذشته از 9 محور به 10 محور افزایش یافته است. به این ترتیب که دو محور «کوشش برای نگاهی ویژه به اقتصاد مقاومتی در جهت تحقق کاربردی آن» و «مسئولیتپذیری اجتماعی در همه عرصههای زندگی و هنر» به عنوان محورهای تازه تعریف جایگزین «انسجام و وفاق ملی در مسیر همدلی و همزبانی» شده است.
«بهرهگیری از مفاهیم و جلوههای فرهنگ، تاریخ و ادبیات غنی ایرانی اسلامی«، «نگاه کاوشگرانه و مدبرانه به جامعه، مسائل اجتماعی و اخلاق مدنی»، «اندیشهورزی و ارتقاء ذائقة فرهنگی و هنری جامعه از طریق هنر شریف تئاتر»، «توجه به مفاهیم و ارزش های والای فراگیر، جهانی و مشترک انسانی»، «نفی خشونت، کشتار، تروریسم و جنگ طلبی و کوشش برای صلح جهانی»، «اهمیت دادن به روابط بینافرهنگی و بهرهگیری از زمینههای بومی» و «توجه به تئاتر ایرانی در جهت توسعه فرهنگی» به عنوان دیگر محورهای مورد تاکید جشنواره در مقایسه با فراخوان سال گذشته تغییری نکرده است.
نگاهی کلی به روند افزایش بخشهای اصلی از دوره اول تا سیوپنجم
سیوپنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر در حالی در 10 بخش اصلی برگزار میشود که در نخستین دوره جشنواره تئاتر فجر تنها در سه بخش مسابقه، تعزیه و نمایشنامهنویسی برگزار شده است. با نگاهی به فراخوانهای سالهای گذشته تغییرات و افزایش بخشهای جشنواره نشان از گستردهتر شدن فعالیتها و تلاش برگزارکنندگان جشنواره برای پوشش هرچه بیشتر هنرمندان تئاتر دارد.
بر همین اساس بعد از دوره نخست که جشنواره تنها در دو بخش برگزار شد، هر 5 سال شاهد افزایش بخشها و ترکیب بخشها با هم و همچنین تغییرات عمدهای در عناوین آنها هستیم. به همین ترتیب در دوره پنجم جشنواره در 4 بخش مسابقه، میهمان، ویژه و جنگ، در دوره دهم در 5 بخش مسابقه، خارجی، پردهخوانی، نمایشهای کمدی و فیلم تئاتر، در دوره پانزدهم در 5 بخش اصلی مسابقه، میهمان ، ویژه ، خیابانی، نقالی در کنار برگزاری دومین گردهمایی بررسی نمایش در ایران، در دوره بیستم در 8 بخشمسابقه، خیابانی، خارج از مسابقه ، بینالملل، تعزیه علوی، مرور، آئینی موسیقائی و دانشگاهی، در دوره بیستوپنجم 84 نمایش در 5 بخش جشنواره جشنوارهها، بینالملل، منتخب تولیدات صحنهای ایران، ویژه سال پیامبر اعظم، منتخب تولیدات خیابانی ایران و کودک و نوجوان، در دوره سیام جشنواره در 16 بخش مرور، تئاتر مناطق، خیابانی، تجربههای نو، چشم انداز، نگاه ویژه، مسابقه بینالملل، مسابقه ایران، بازار تئاتر ایران، مسابقه عکس و مسابقه پوستر، تولید نمایشنامه و نمایشنامهخوانی، رادیو تئاتر، پژوهش، کارگاههای آموزشی و نشستهای تخصصی و فجر استانی، و امسال در سیو پنجمین دوره جشنواره تئاتر فجر در 10 بخش اصلی برگزار میشود.
بخشهای جشنواره امسال در مقایسه با سال گذشته از 9 بخش به 10 بخش افزایش یافته است. به این ترتیب که در سال گذشته جشنواره در 9 بخش نسل نو، تولیدات تازهی تئاتر ایران، مرور تئاتر ایران، تئاتر ملل، بخشهای رقابتی، تئاتر خیابانی، مسابقه نمایشنامهنویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و مسابقه و نمایشگاه پوستر برگزار شد و امسال در 10 بخش اصلی نسل نو تئاتر ایران، مرور تئاتر ایران، تئاتر ملل، رقابتی نمایشهای صحنهای، میهمان، به علاوه فجر، اجراهای محیطی، تعاملی و دیگر گونههای اجرایی تئاتر بیرونی، مسابقه نمایشنامهنویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و مسابقه و نمایشگاه پوسترو هویت بصری برگزار میشود.
انتشار 7 فراخوان برای جشنواره سیوپنجم
امسال در مجموع برای برگزاری بخشهای مختلف سیوپنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر با دبیری سعید اسدی، 7 فراخوان توسط دبیرخانه به تناوب منتشر شد. این فراخوانها عبارتند از: فراخوان اصلی جشنواره تئاتر فجر، فراخوان تخصصی بخش به علاوه فجر (+فجر) به عنوان یکی از دستاوردهای مهم دوره سیوچهارم برای به کارگیری ظرفیت ایجاد شده از رویش تماشاخانههای خصوصی و امکان بروز و ظهور بخشی دیگر از تولیدهای تئاتر ایران در این تماشاخانهها، فراخوان همایش پژوهشی جشنواره با عنوان «شهر، شهروندی و تئاتر»، فراخوان تخصصی مسابقه عکس تئاتر، فراخوان مسابقه پوستر تئاتر وطراحی هویت بصری گروههای نمایشی، فراخوان برگزاری نخستین کارگاه های آموزشی، فراخوان فروش اینترنتی بلیت جهت برای تامین امکانات فروش و ارائه الکترونیکی اینترنتی بلیتهای جشنواره از شرکتها و مؤسسات برخوردار از زیرساختها و شرایط لازم و دارای تجارب کافی و فراخوان برگزاری کارگاه آموزشی یونان.
نکته آخر
نکته آخر که لازم است هم برگزارکنندگان جشنواره و هم هنرمندان تئاتر به آن توجه ویژهای داشته باشند این است که جشنواره در واقع محل نمایش و بروز استعدادها یا تجربیات جدید در حوزه خاص کاری آن فستیوال است. یعنی در پیش نمایش برای آثاری که جنبههایی در آنها وجود دارد که به لحاظ تجربه هنری و تجربه صنعتی و یا در آن ژانر خاص صاحب یکسری خصایص هستند که آن ویژگیها میتواند به بهتر دیده شدن آثار کمک کند. به عبارتی دیگر جشنوارههابین المللی فجر درعرصه های مختلف هنری پلی برای طرح آثار جدید و ارایه تجربیات تازه در تئاتر، سینما، موسیقی و... هستند و اگر روند رو به رشد امر والای تئاتر در راستای تعالی انسان و هنر وجود نداشته باشد دستاورد ارزشمندی به دست نمیآید.